Giáo án Vật Lí 6 Bài 19: Sự nở vì nhiệt của chất lỏng mới nhất

HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (5’)

Mục tiêu:   HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Chất rắn nóng nở ra, lạnh co lại. Vậy đối với chất lỏng có xảy ra hiện tượng đó hay không? Nếu có xẩ ra thì có điểm gì giống và khác chất rắn không?

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:  - Mô tả được hiện tượng nở vì nhiệt của chất lỏng.

- Nhận biết được các chất lỏng khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Tìm hiểu phần thí nghiệm :

Tiến hành TN như hình 19.1 SGK

Quan sát hiện tượng và trả lời câu hỏi.

- Mực nước trong ống thuỷ tinh như thế nào khi ta đặt bình vào nước nóng?

- Khi đặt bình vào nước lạnh thì mực nước trong ống thuỷ tinh như thế nào?

Quan sát hiện tượng và trả lời câu hỏi.

 - Mực nước trong ống dâng lên vì nước nóng nở ra

- Hạ xuống

1. Thí nghiệm:

2. Trả lời câu hỏi:

C1:

- Mực nước trong ống thủy tinh sẽ tăng lên khi nhúng vào nước nóng: chất lỏng sẽ nở ra khi nóng lên.

C2:

- Khi nhúng bình cầu vào nước lạnh, mực nước sẽ hạ xuống: chất lỏng gặp lạnh sẽ co lại.

Hướng dẫn HS quan sát về sự nở vì nhiệt của các chất lỏng khác nhau và rút ra nhận xét.

Làm TN như hình 19.3

- Em có nhận xét gì về sự nở vì nhiệt của 3 chất lỏng này?

Quan sát

- Nở vì nhiệt khác nhau

C3:

- Dùng ba bình cầu giống nhau để thể tích ban đầu của các chất lỏng như nhau. Cùng nhúng chung trong một chậu nước nóng để chúng có cùng một độ tăng nhiệt độ như nhau.

- Nhúng ba bình cầu chứa ba loại chất lỏng khác nhau vào chậu nước nóng, ta thấy mực chất lỏng ở các ống thủy tinh dâng lên khác nhau.

Vậy: Các chất lỏng khác nhau thì nở vì nhiệt khác nhau.

- Yêu cầu cả lớp thảo luận để điền vào chỗ trống câu C4

Nhận xét

C4:  (1) tăng

(2) giảm

(3) không giống nhau

3. Rút ra kết luận:

- Chất lỏng nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi

- Các chất lỏng khác nhau nở vì nhiệt khác nhau

Hoạt động 5: Vận dụng.(5’)

Năng lực hình thành cho HS sau hoạt động:Năng lực kiến thức vật lí.  Năng lực trao đổi thông tin. Năng  lực cá nhân của HS.

- Tại sao khi đun nước, ta không nên đổ nước thật đầy ấm?

- Nhận xét, thống nhất câu trả lời.

- Ta sao người ta không đóng chai nước thật đầy?

HS đọc và trả lời C7

- Nhận xét

- Vì khi bị nung nóng, nước trong ấm nở ra và tràn ra ngoài

- Để tránh tình trạng nắp bật ra khi chất lỏng đựng trong chai nở vì nhiệt

Đọc và trả lời C7

4. Vận dụng:

C5

- Vì khi nước nóng lên, nước trong ấm nở ra và tràn ra ngoài.

C6

- Sở dĩ không đóng chai thật đầy để tránh sự bật nắp chai do sự co giãn vì nhiệt của chất lỏng.

C7

- Hai bình chứa cùng một lượng chất lỏng như nhau và thể tích ban đầu như nhau, khi nhiệt độ tăng lên như nhau thì thể tích chất lỏng sẽ tăng như nhau, tức V₁=V₂.

Gọi r₁ và r₂ là bán kính của các ống và h₁ và h₂ là chiều cao cột chất lỏng tăng thêm.

Theo công thức tính thể tích, lần lượt ta có: V₁=π­₁²h₁ và V₂=π­₂²h₂. Vì r₁ khác r₂  nên h₁ khác h₂.

HOẠT ĐỘNG 3:  Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Bài 1: Chọn câu phát biểu sai

A. Chất lỏng co lại khi lạnh đi.

B. Độ dãn nở vì nhiệt của các chất lỏng khác nhau là như nhau.

C. Khi nhiệt độ thay đổi thì thể tích chất lỏng thay đổi.

D. Chất lỏng nở ra khi nóng lên.

Đáp án

Độ dãn nở vì nhiệt của các chất lỏng khác nhau là khác nhau.

⇒ Đáp án B

Bài 2: Làm lạnh một lượng nước từ 100^oC về 50^oC. Khối lượng riêng và trọng lượng riêng của nước thay đổi như thế nào?

A. Cả khối lượng riêng và trọng lượng riêng đều tăng.

B. Ban đầu khối lượng riêng và trọng lượng riêng giảm sau đó bắt đầu tăng.

C. Cả khối lượng riêng và trọng lượng riêng đều giảm.

D. Cả khối lượng riêng và trọng lượng riêng đều không đổi.

Đáp án

Khi giảm nhiệt độ thì m không thay đổi, còn V giảm.

⇒ Đáp án A

Bài 3: Hai bình A và B giống nhau, cùng chứa đầy chất lỏng. Ban đầu nhiệt độ của chất lỏng trong hai bình là như nhau. Đặt hai bình vào trong cùng một chậu nước nóng thì thấy mực nước trong bình A dâng cao hơn bình B. Kết luận nào sau đây là đúng khi nói về các chất lỏng chứa trong hai bình?

A. Chất lỏng ở hai bình giống nhau nhưng nhiệt độ của chúng khác nhau.

B. Chất lỏng ở hai bình khác nhau, nhiệt độ của chúng khác nhau.

C. Hai bình A và B chứa cùng một loại chất lỏng.

D. Hai bình A và B chứa hai loại chất lỏng khác nhau.

Đáp án

Hai bình như nhau, chứa lượng chất lỏng như nhau, nhiệt độ ban đầu như nhau. Khi cho vào nước nóng thì nước bình A dâng cao hơn bình B → Chất lỏng trong bình A nở nhiều hơn bình B → Hai chất lỏng nở khác nhau → hai chất lỏng khác nhau.

⇒ Đáp án D

Bài 4: Đun nóng một lượng nước đá từ 0^oC đến 100^oC. Khối lượng và thể tích lượng nước đó thay đổi như thế nào?

A. Khối lượng không đổi, ban đầu thể tích giảm sau đó tăng.

B. Khối lượng không đổi, thể tích giảm.

C. Khối lượng tăng, thể tích giảm.

D. Khối lượng tăng, thể tích không đổi.

Đáp án

- Khối lượng không phụ thuộc vào nhiệt độ.

- Với nước, tại nhiệt độ 4^oC nước có khối lượng riêng lớn nhất → thể tích nhỏ nhất. Do đó, khi nhiệt độ tăng từ 0^oC đến 4^oC thể tích giảm dần, khi nhiệt độ tăng từ 4^oC đến 100^oC thể tích tăng dần.

⇒ Đáp án A.

Bài 5: Chọn câu trả lời đúng. Có hai bình giống hệt nhau chứa đầy chất lỏng. Một bình chứa rượu và bình còn lại chứa nước. Khi đun nóng cả hai bình ở cùng một nhiệt độ như nhau, hỏi lượng rượu hay nước trào ra khỏi bình nhiều hơn? Biết rằng rượu nở vì nhiệt lớn hơn nước.

A. Nước trào ra nhiều hơn rượu

B. Nước và rượu trào ra như nhau

C. Rượu trào ra nhiều hơn nước

D. Không đủ cơ sở để kết luận

Đáp án

Khi đun nóng cả hai bình ở cùng một nhiệt độ như nhau, lượng rượu trào ra khỏi bình nhiều hơn lượng nước vì rượu nở nhiều vì nhiệt hơn nước.

⇒ Đáp án C

Bài 6: Kết luận nào sau đây là đúng khi nói về sự đóng băng của nước trong hồ ở các xứ lạnh?

Về mùa đông, ở các xứ lạnh

A. nước dưới đáy hồ đóng băng trước.

B. nước ở giữa hồ đóng băng trước.

C. nước ở mặt hồ đóng băng trước.

D. nước trong hồ đóng băng cùng một lúc.

Đáp án

Sự đóng băng của nước trong hồ ở các xứ lạnh là nước ở mặt hồ đóng băng trước

⇒ Đáp án C

Bài 7: Các chất lỏng khác nhau nở vì nhiệt ………

A. giống nhau

B. không giống nhau

C. tăng dần lên

D. giảm dần đi

Đáp án

Các chất lỏng khác nhau nở vì nhiệt không giống nhau

⇒ Đáp án B

Bài 8: Kết luận nào sau đây là đúng khi nói về sự nở ra vì nhiệt của chất lỏng?

A. Chất lỏng co lại khi nhiệt độ tăng, nở ra khi nhiệt độ giảm.

B. Chất lỏng nở ra khi nhiệt độ tăng, co lại khi nhiệt độ giảm.

C. Chất lỏng không thay đổi thể tích khi nhiệt độ thay đổi.

D. Khối lượng riêng của chất lỏng tăng khi nhiệt độ thay đổi.

Đáp án

Chất lỏng nở ra khi nhiệt độ tăng, co lại khi nhiệt độ giảm

⇒ Đáp án B

Bài 9: Khi đặt bình cầu đựng nước vào nước nóng, người ta thấy mực chất lỏng trong ống thủy tinh mới đầu tụt xuống một ít, sau đó mới dâng lên cao hơn mức ban đầu. Điều đó chứng tỏ:

A. thể tích của nước tăng nhiều hơn thể tích của bình.

B. thể tích của nước tăng ít hơn thể tích của bình.

C. thể tích của nước tăng, của bình không tăng.

D. thể tích của bình tăng trước, của nước tăng sau và tăng nhiều hơn.

Đáp án

Khi đặt bình cầu đựng nước vào nước nóng, người ta thấy mực chất lỏng trong ống thủy tinh mới đầu tụt xuống một ít, sau đó mới dâng lên cao hơn mức ban đầu. Điều đó chứng tỏ thể tích của bình tăng trước, của nước tăng sau và tăng nhiều hơn.

⇒ Đáp án D

Bài 10: Kết luận nào sau đây là đúng khi nói về khối lượng riêng và khối lượng của một lượng nước ở 4^oC?

A. Khối lượng riêng nhỏ nhất

B. Khối lượng riêng lớn nhất

C. Khối lượng lớn nhất

D. Khối lượng nhỏ nhất

Đáp án

Khối lượng thì không đổi còn thể tích nước ở 4^oC bé nhất nên khối lượng riêng lớn nhất

⇒ Đáp án B

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

- Tại sao khi đun nước, ta không nên đổ nước thật đầy ấm?

- Nhận xét, thống nhất câu trả lời.

- Ta sao người ta không đóng chai nước thật đầy?

HS đọc và trả lời C7

- Nhận xét

- Vì khi bị nung nóng, nước trong ấm nở ra và tràn ra ngoài

- Để tránh tình trạng nắp bật ra khi chất lỏng đựng trong chai nở vì nhiệt

Đọc và trả lời C7

4. Vận dụng:

C5

- Vì khi nước nóng lên, nước trong ấm nở ra và tràn ra ngoài.

C6

- Sở dĩ không đóng chai thật đầy để tránh sự bật nắp chai do sự co giãn vì nhiệt của chất lỏng.

C7

- Hai bình chứa cùng một lượng chất lỏng như nhau và thể tích ban đầu như nhau, khi nhiệt độ tăng lên như nhau thì thể tích chất lỏng sẽ tăng như nhau, tức V₁=V₂.

Gọi r₁ và r₂ là bán kính của các ống và h₁ và h₂ là chiều cao cột chất lỏng tăng thêm.

Theo công thức tính thể tích, lần lượt ta có:

V₁=πr₁²h₁ và V₂=πr₂²h₂. Vì r₁ khác r₂  nên h₁ khác h₂.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Vẽ sơ đồ tư duy cho bài học