150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 3)

Bài giảng: Tổng hợp bài tập ester - lipid - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

Với 150 câu trắc nghiệm ester lipid (nâng cao – phần 3) có lời giải chi tiết sẽ giúp học sinh ôn tập, biết cách làm câu trắc nghiệm ester lipid (nâng cao – phần 3)

150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 3)

Câu 81: X là ester mạch hở, đơn chức. Thủy phân hoàn toàn m gam X bằng dung dịch chứa NaOH (vừa đủ) thu được muối Y và ancol Z (có cùng số nguyên tử C). Đốt cháy hết lượng muối Y trên cần vừa đủ 0,3 mol O₂, sản phẩm cháy thu được chứa 0,25 mol CO₂. Nếu đốt cháy hết lượng ancol Z cần 0,4 mol O₂ và thu được tổng số mol CO₂ và H₂O là 0,6 mol. Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?

A. 9.              B. 11.

C. 12.              D. 10.

Lời giải:

Đặt n_Y = n_Z = x → n_NaOH = x → n_Na2CO3 = 0,5x

Do Y và Z có cùng C → n_C(Z) = n_C(Y)

Đốt muối Y thu được: 0,25 mol CO₂; 0,5x mol Na₂CO₃

Đốt cháy ancol Z thu được:

n_CO2(Z) = n_CO2(Y) + n_Na2CO3 = 0,25 + 0,5x → n_H2O(Z) = (0,35 - 0,5x) mol

Bảo toàn nguyên tố Oxi:

Đốt Z: n_Z = n_OH = (0,5x + 0,05) mol = x → x = 0,1 mol

Đốt Y: n_H2O(Y) = 0,15 mol là → H_Y = 3, C_Y = 3 → Y là CH₂ = CHCOONa

→ Z là C₃H₆O

Bảo toàn khối lượng: m = 0,1.94 + 0,1.58 – 0,1.40 = 11,2 g

→ Đáp án B

Câu 82: Đốt cháy hoàn toàn 0,2 mol ester đơn chức X rồi cho sản phẩm cháy lần lượt qua bình 1 đựng 100 gam dung dịch H₂SO₄ 96,48%; bình 2 đựng dung dịch KOH dư. Sau thí nghiệm thấy nồng độ H₂SO₄ ở bình 1 giảm còn 87,08%; bình 2 có 82,8 gam muối. Công thức phân tử của X là

A. C3H4O₂.             B. C₂H₄O₂.

C. C₃H₆O₂.             D. C₄H₈O₂.

Lời giải:

0,2 mol C_xH_yO₂ + O₂ → CO₂ + H₂O

Hấp thụ sản phẩm cháy qua bình 1 đựng 100 g dung dịch H₂SO₄ 96,48%; bình 2 đựng KOH dư.

Bình 1 thu được H₂SO₄ 87,08 %

→ n_H2O = 0,6 mol.

n_CO2 = n_K2CO3 = 82,8/138 = 0,6 mol

Ta có x = 0,6 : 0,2 = 3; y = 0,6 . 2 : 0,2 = 6 → X có CTPT là C₃H₆O₂

→ Đáp án C

Câu 83: Đốt cháy hoàn toàn a mol X (là trieste của glycerol với các axit đơn chức, mạch hở), thu được b mol CO₂ và c mol H₂O (b – c = 4a). Hiđro hóa m1 gam X cần 6,72 lít H₂ (đktc), thu được 39 gam Y (este no). Đun nóng m1 gam với dung dịch chứa 0,7 mol NaOH, cô cạn dung dịch sau phản ứng, thu được m2 chất rắn. Giá trị của m2 là

A. 57,2.              B. 42,6.

C. 53,2              D. 52,6

Lời giải:

n_H2 = 6,67/22,4 = 0,3 mol

Đốt với hợp chất hữu cơ chứa C, H và O ( nếu có) thì khi đốt cháy ta có:

n_CO2 - n_H2O = (k-1).n_HCHC → k = 5 = 3π_C=O + 2π_C=C

Mặt khác: 1π_C=C + 1H₂ → n_X = 1/2 n_H2 = 0,15 mol

Bảo toàn khối lượng: m₁ = 39 – m_H2 = 39 - 0,3.2 = 38,4 g

Dễ thấy NaOH dư → n_glycerol = n_X = 0,15 mol

→ m₂ = m₁ + m_NaOH – m_glycerol = 38,4 + 0,7.40 – 0,15.92 = 52,6 g

→ Đáp án D

Câu 84: Hợp chất X là một ester no, mạch hở, hai chức (phân tử không chứa thêm nhóm chức nào khác). Đốt cháy hoàn toàn X cần thể tích khí oxi bằng thể tích CO₂ sinh ra ở cùng điều kiện. Lấy 13,2 gam X phản ứng hết với 200 ml dung dịch KOH 1,25M. Sau phản ứng thu được hỗn hợp hai ancol và dung dịch Y. Cô cạn dung dịch Y thu được chất rắn khan có khối lượng xấp xỉ bằng

A. 16,5 gam              B. 13,5 gam

C. 15,5 gam              D. 19,5 gam

Lời giải:

Hợp chất X là một ester no, mạch hở, hai chức có công thức tổng quát C_nH_2n-2O₄

C_nH_2n-2O₄ + (1,5n-2,5)O₂ -^to→ nCO₂ + (n-1)H₂O

Có 1,5n - 2,5 = n → n = 5 → X có công thức C₅H₈O₄

Để thuỷ phân X thu được hỗn hợp ancol → X phải có cấu tạo CH₃OOC-COOC₂H₅

Có 2n_X < n_KOH = 0,25 mol → chứng tỏ chất rắn khan có KOOC-COOK : 0,1 mol và KOH dư : 0,05 mol

→ m = m_KOOC-COOK + m_KOH = 0,1.166 + 0,05.56 = 19,4 gam

→ Đáp án D

Câu 85: Cho hỗn hợp E gồm hai ester X và Y phản ứng hoàn toàn với dung dịch NaOH, thu được sản phẩm gồm muối của carboxylic acid đơn chức và hỗn hợp hai ancol no, đơn chức, kế tiếp trong dãy đồng đẳng. Mặt khác, đốt cháy hoàn toàn 27,2 gam E cần vừa đủ 1,5 mol O₂ thu được 29,12 lít khí CO₂ (đktc). Tên gọi của X và Y lần lượt là

A. methyl acrylat và Ethyl acrylat.

B. methyl propionat và Ethyl propionat.

C. methyl acetate và ethyl acetate.

D. Ethyl acrylat và propyl acrylat.

Lời giải:

n_CO2 = 29,12/22,4 = 1,3 mol

E + NaOH → muối của carboxylic acid đơn chức + hai ancol no, đơn chức, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng

→ E là ester đơn chức, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng.

Bảo toàn khối lượng ta có:

m_H2O = m_E + m_O2 - m_CO2 = 27,2 + 1,5.32 - 1,3.44 = 18 gam

→ n_H2O = 18/18 = 1 mol

Bảo toàn nguyên tố oxi ta có: n_O(E) = 2n_CO2 + n_H2O - 2n_O2 = 2.1,3 + 1 - 2.1,5 = 0,6 mol

→ n_E = n_O(E)/2 = 0,6/2 = 0,3 mol

Nhận thấy: n_CO2 - n_H2O = n_E → X và Y là 2 ester không no, đơn chức có 1 liên kết π trong gốc hydrocarbon.

Gọi công thức chung của X là C_nH_2n-2O₂

→ Số nguyên tử cacbon trung bình của E là n = n_CO2/n_E = 1,3/0,3 = 4,33

→ Công thức phân tử của X và Y là C4H6O₂ và C5H8O₂

→ Công thức cấu tạo của X: CH₂=CHCOOCH₃ và Y: CH₂=CHCOOCH₂CH₃

Tên gọi của X và Y lần lượt là methyl acrylat và Ethyl acrylat.

→ Đáp án A

Câu 86: Thủy phân hoàn toàn m₁ gam ester X mạch hở bằng dd NaOH dư, thu được m2 gam ancol Y (không có khả năng phản ứng với Cu(OH)₂ ) và 15g hỗn hợp muối của hai carboxylic acid đơn chức. Đốt cháy hoàn toàn m2 gam Y bằng oxi dư, thu được 0,3 mol CO₂ và 0,4 mol H₂O. Giá trị của m1 là

A. 16,2.             B. 10,6.

C. 14,6.             D. 11,6.

Lời giải:

Đốt cháy m gam Y: n_CO2 = 0,3 mol; m_H2O = 0,4 mol → n_C(Y) : n_H(Y) = 3 : 8

(mà Số H ≤ 2. Số C + 2) → Y có dạng C₃H₈O_x

Vì X + NaOH → hỗn hợp 2 muối axit hữu cơ đơn chức → ancol 2 chức

Y không phản ứng với Cu(OH)₂ → ancol Y không có 2 nhóm OH kề nhau

→ Y là HOCH₂CH₂CH₂OH có n_ancol = n_CO2/3 = 0,1 mol → n_NaOH = 2n_ancol = 0,2 mol.

Bảo toàn khối lượng: m₁ = m_ancol + m_muối – m_NaOH = 0,1.76 + 15 – 0,2.40 = 14,6g

→ Đáp án C

Câu 87: ester X đơn chức mạch hở có tỉ khối hơi so với oxi bằng 3,125. Đốt cháy hoàn toàn 0,2 mol hỗn hợp E gồm X và 2 ester Y, Z (đều no, mạch hở, M_Y < M_z) thu được 0,7 mol CO₂. Biết E phản ứng với dung dịch KOH vừa đủ, chỉ thu được hỗn hợp hai ancol (có cùng số nguyên tử cacbon) và hỗn hợp hai muối. Phân tử khối của Z là

A. 132.              B. 118.

C. 146.              D. 136.

Lời giải:

d_X/O2 = 3,125 → M_X = 3,125.32 = 100

Gọi công thức phân tử của X là C_xH_yO₂

Ta có: M_X = 12.x + y + 16.2 = 100 → 12x + y = 68 → x = 5 và y = 8

Vậy công thức phân tử của X là C5H8O₂

Số nguyên tử cacbon trung bình của E là n_CO2/n_E = 0,7/0,2 = 3,5 < 5

→ Trong hỗn hợp E có chứa ester có 2 hoặc 3 nguyên tử cacbon.

Vì E + KOH → 2 ancol (có cùng số nguyên tử cacbon) + 2 muối

→ Hai ancol đó là C₂H₅OH và C₂H₄(OH)₂.

→ Trong hỗn hợp E có ester chứa 3 nguyên tử cacbon

Công thức cấu tạo của X là CH₂=CHCOOCH₂CH₃

→ Công thức cấu tạo của Y và Z lần lượt là:

TH1: HCOOC₂H₅ và

→ M_Z = 118

TH₂: HCOOC₂H₅ và

→ M_Z = 170

→ Đáp án B

Câu 88: Cho 0,1 mol ester X (no, đơn chức, mạch hở) phản ứng hoàn toàn với dung dịch chứa 0,18 mol MOH (M là kim loại kiềm). Cô cạn dung dịch sau phản ứng, thu được chất rắn Y và 4,6 gam ancol Z. Đốt cháy hoàn toàn Y, thu được M2CO₃, H¬2O và 4,84 gam CO¬2. Tên gọi của X là

A. methyl acetate.              B. ethyl acetate.

C. Ethyl fomat.              D. methyl fomat.

Lời giải:

X là ester no, đơn chức, mạch hở → n_{ancol Z} = n_X = 0,1 mol

→ M_Z = 4,6/0,1 = 46 → ancol Z là C₂H₅OH

n_M2CO3 = n_MOH/2 = 0,18/2 = 0,9 mol; n_CO2 = 4,48/44 = 0,11 mol.

→ Số C có trong phân tử X là:

→ ester X có công thức phân tử C₄H₈O₂

→ Y là CH₃COOH → X là CH₃COOC₂H₅ (ethyl acetate)

→ Đáp án B

Câu 89: Thủy phân 37 gam hai ester cùng công thức phân tử C₃H₆O₂ bằng dung dịch NaOH dư. Chưng cất dung dịch sau phản ứng thu được hỗn hợp ancol Y và chất rắn khan Z. Đun nóng Y với H₂SO₄ đặc ở 140^oC , thu được 14,3 gam hỗn hợp các ete. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Khối lượng muối trong Z là

A. 34,2 gam.             B. 38,2 gam.

C. 40,0 gam.             D. 42,2 gam.

Lời giải:

R₁COOR₂ + NaOH → R₁COONa + R₂OH (1)

2R₂OH -^{H₂SO₄, 140oC}→ R₂OR₂ + H₂O (2)

n_ester = 0,5 mol → n_ancol = n_NaOH = n_ester = 0,5 mol

→ n_H2O = n_ancol/2 = 0,25 mol → m_H2O = 0,25.18 = 4,5 g

BTKL cho PT (2): m_ancol = m_ester + m_H2O = 14,3 + 4,5 = 18,8g.

BTKL cho PT (1): m_{muối (Z)} = m_ester + m_NaOH – m_ancol = 37 + 0,5.40 – 18,8 = 38,2g.

→ Đáp án B

Câu 90: Thủy phân hỗn hợp G gồm 3 ester đơn chức mạch hở thu được hỗn hợp X gồm 3 carboxylic acid (1 axit no và 2 axit không no đều có 2 liên kết pi trong phân tử). Lấy m gam X tác dụng vừa đủ với 150 ml dung dịch NaOH 2M,thu được 25,56 gam hỗn hợp muối. Đốt cháy hoàn toàn m gam X trong oxi dư và hấp thụ từ từ hỗn hợp sau phản ứng vào dung dịch NaOH dư thấy khối lượng dung dịch tăng lên 40,08 gam so với dung dịch NaOH ban đầu. Tổng khối lượng của hai carboxylic acid không no trong m gam X là

A. 18,96 gam.             B. 12,06 gam.

C. 15,36 gam.             D. 9,96 gam.

Lời giải:

Ta có n_NaOH = 0,3 = n_axit = n_ester suy ra n_{O trong axit} = 0,3.2 = 0.6 mol

Và ta có m_axit = m_muối – 22.0,3 = 18.96g

Đốt cháy X thu được sản phẩm cho vào bình NaOH :

Thu được m_{khối lượng bình tăng} = m_H2O + m_CO2 = 40.08g

Suy ra số mol O₂ phản ứng là : (bảo toàn khối lượng)

Bảo toàn O: ta suy ra được n_CO2 = 0.69 mol và n_H2O = 0.54 mol

Ta có n_{axit không no} = m_CO2 - m_H2O = 0,15 mol

Số H trung bình trong hỗn hợp axit = (mà axit k no có số H ít nhất là 4 nên axit no là HCOOH) → m_{axit không no} = 18,96- 0,15.46 = 12,06g

→ Đáp án là B

Câu 91: Khi phân tích ester E đơn chức mạch hở thấy cứ 1 phần khối lượng H thì có 7,2 phần khối lượng C và 3,2 phần khối lượng O. Thủy phân E bằng dung dịch NaOH thu được muối A và rượu R bậc 3. Công thức cấu tạo của E là

A. HCOOC(CH₃)₂CH=CH₂.

B. CH₃COOC(CH₃)₂CH₃.

C. CH₂ = CHCOOCH(CH₃)₂.

D. CH₂ = CHCOOC(CH₃)₂CH=CH₂.

Lời giải:

Gọi công thức phân tử của ester E là C_xH_yO_z

→ E có dạng (C₃H₅O)_n

Vì ester E đơn chức → Trong phân tử E có 2 nguyên tử O → n = 2

→ Vậy công thức phân tử của E là C6H10O₂

C6H10O₂ có k = 2 → ester E đơn chức, mạch hở có chứa 1 liên kết π trong phân tử → Loại đáp án B, D

Thủy phân E bằng dung dịch NaOH thu được rượu R bậc 3

HCOOC(CH₃)₂CH=CH₂ + NaOH -^to→ HCOONa + CH₂ =

CH₂=CHCOOCH(CH₃)₂ + NaOH -^to→ CH₂=CHCOONa +

→ CH₂ = CHCOOCH(CH₃)₂ thủy phân trong dung dịch NaOH thu được rượu bậc 2 → Loại đáp án C

→ Đáp án A

Câu 92: Thuỷ phân ester đơn chức, no, mạch hở E bằng dung dịch NaOH thu được muối khan có khối lượng phân tử bằng 24/29 khối lượng phân tử ester E. Biết d_(E/kk). Công thức cấu tạo của E là

A. C₂H₅COOCH₃.              B. C₂H₅COOC₃H₇.

C. C₃H₇COOC₂H₅.              D. C4H9COOCH₃.

Lời giải:

E no, đơn chức mạch hở nên có dạng C_nH_2nO₂

d_(E/kk) = 4 → M_E = 4.29 = 116 → 14n + 32 = 116 → n = 6

→ Công thức phân tử của E là C₆H₁₂O₂ → Loại đáp án A (C₂H₅COOCH₃ có công thức phân tử là C₄H₈O₂)

Gọi công thức phân tử của muối thu được sau phản ứng thủy phân bằng dung dịch NaOH là RCOONa

Ta có:

→ Công thức cấu tạo của E là C₂H₅COOC₃H₇

→ Đáp án B

Câu 93: Hai ester X và Y có cùng CTPT C₈H₈O₂ và chứa vòng benzene trong phân tử. Cho 6,8 gam hỗn hợp gồm X và Y tác dụng với dung dịch NaOH dư, đun nóng, lượng NaOH phản ứng tối đa là 0,06 mol, thu được dung dịch Z chứa 4,7 gam ba muối. Khối lượng muối của carboxylic acid có phân tử khối lớn hơn trong Z là

A. 0,82 gam.              B. 0,68 gam.

C. 2,72 gam.              D. 3,40 gam.

Lời giải:

k = π + v = (8.2 + 2 - 8)/2 = 5

n_{hỗn hợp} = 0,05 mol → 1 < n_NaOH/n_hh < 2 mà Z chứa 3 muối → Z chứa 1 ester của phenol và 1 ester của ancol

Giả sử X: ester của phenol, Y: ester của ancol

X + 2NaOH → muối của carboxylic acid + muối phenolat + H₂O

Y + NaOH → muối của carboxylic acid + ancol

Bảo toàn khối lượng:

m_nước + m_ancol = 6,8 + 0,06.40 – 4,7 = 4,5 gam

Khối lượng muối của carboxylic acid có phân tử khối lớn hơn trong Z là

m_CH3COONa = n_CH3COONa.82 = 0,01. 82 = 0,82 gam.

→ Đáp án A

Câu 94: Hóa hơi 5 gam ester đơn chức E được thể tích hơi bằng thể tích của 1,6 gam oxi đo cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất. Xà phòng hóa hoàn toàn 1 gam ester E bằng dung dịch NaOH vừa đủ được ancol X và 0,94 gam muối natri của carboxylic acid Y. Vậy X là

A. methyl alcohol.              B. ethyl alcohol.

C. allyl alcohol.              D. ancol isopropylic.

Lời giải:

n_ester = n_O2 = 1,6/32 = 0,05 mol → M_ester = 5/0,05 = 100

Số mol ester E xà phòng hóa là: 1/100 = 0,01 mol

Gọi công thức chung của ester E là RCOOR’ (R’ là gốc hydrocarbon?

Ta có: RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

→ n_RCOONa = n_ester = 0,01 mol → M_RCOONa = 0,94/0,01 = 94

→ M_R = 27 → R là C₂H₃ (CH₂=CH– )

→ E: CH₂=CHCOOR’ → 71 + M_R’ = 100 → M_R’ = 100 – 71 = 29 → R’ là C₂H₅

→ Vậy ancol X là C₂H₅OH

→ Đáp án B

Câu 95: Cho 0,01 mol một ester tác dụng vừa đủ với 100ml dung dịch NaOH 0,2M, đun nóng. Sản phẩm tạo thành gồm một ancol và một muối có số mol bằng nhau và bằng số mol ester. Mặt khác, xà phòng hóa hoàn toàn 1,29 gam ester đó bằng một lượng vừa đủ 60ml dung dịch KOH 0,25M, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 1,665 gam muối khan. Công thức của ester đó là:

A. C₂H₄(COO)₂C₄H₈.              B. C₄H₈(COO)₂C₂H₄.

C. CH₂(COO)₂C₄H₈.              D. C₄H₈(COO)C₃H₆.

Lời giải:

n_NaOH : n_ester = 0,02 : 0,01 = 2 ⇒ ester 2 chức

Phương trình phản ứng

1 ester + 2NaOH → 1 ancol + 1 muối

Xà phòng hóa: n_ester = n_muối = n_KOH/2 = (0,25.0,06)/2 = 0,0075mol

→ M_ester = 1,29/0,0075 = 172 (C₈H₁₂O₄)

→ M_muối = 1,665/0,0075 = 222 (C₄H₈(COOK)₂ → ester: C₄H₈(COO)₂C₂H₄

→ Đáp án B

Câu 96: Cho các phát biểu sau:

(a) Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước nhưng tan trong các dung môi hữu cơ không phân cực.

(b) Chất béo là trieste của glycerol với axit béo.

(c) Phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm là phản ứng thuận nghịch.

(d) Tristearin có nhiệt độ nóng chảy cao hơn nhiệt độ nóng chảy của triolein.

Số phát biểu đúng là

A. 2.             B. 1.

C. 4.             D. 3.

Lời giải:

Các phát biểu đúng: (a), (b), (d).

→ Đáp án D

Câu 97: Cho các phản ứng sau:

X + 3NaOH -^to→ C6H5ONa + Y + CH₃CHO + H₂O

Y + 2NaOH -^{to, CaO}→ T + 2Na₂CO₃

CH₃CHO + 2Cu(OH)₂ + NaOH -^to→ Z + …

Z + NaOH -^{to, CaO}→ T + Na₂CO₃

Công thức phân tử của X là

A. C₁₁H₁₂O₄.             B. C₁₂H₁₄O₄.

C. C₁₂H₂₀O₆.             D. C₁₁H₁₀O₄.

Lời giải:

Z: CH₃COONa → T: CH₄ → Y: CH₂(COONa)₂

→ X: C6H5OOC-CH₂-COOCH=CH₂ (C₁₁H10O4)

→ Đáp án D

Câu 98: Chất X có công thức phân tử C₅H₈O₄ là ester 2 chức, chất Y có CTPT C4H6O₂ là ester đơn chức, Cho X và Y lần lượt tác dụng với NaOH dư, sau đó cô cạn các dung dịch rồi lấy chất rắn thu được tương ứng nung với NaOH khan (có mặt CaO) thì trong mỗi trường hợp chỉ thu được CH₄ là chất hữu cơ duy nhất. Công thức cấu tạo của X, Y là:

A. CH₃OOC-CH₂-COOCH₃, CH₃COOC₂H₃.

B. CH₃COO-CH₂-COOCH₃, CH₃COOC₂H₃.

C. CH₃-CH₂-OOC-COOCH₃, CH₃COOC₂H₃.

D. CH₃COO-CH₂-COOCH₃, C₂H₃COOCH₃.

Lời giải:

Muối của axit tạo X và Y tham gia phản ứng vôi tôi xút đều chỉ thu được CH₄ là chất hữu cơ duy nhất

→ Axit tạo X là CH₂(COOH)₂, axit tạo Y là CH₃COOH

→ CTCT của X là CH₂(COOCH₃)₂, của Y là CH₃COOCH=CH₂.

→ Đáp án A

Câu 99: Cho ester X mạch hở có công thức phân tử C7H10O4. Thủy phân hoàn toàn X trong dung dịch NaOH đun nóng, thu được muối Y và hai chất hữu cơ Z và T (thuộc cùng dãy đồng đẳng). Axit hóa Y, thu được hợp chất hữu cơ E (chứa C, H, O). Phát biểu nào sau đây sai?

A. Phân tử E có số nguyên tử hiđro bằng số nguyên tử oxi.

B. E tác dụng với Br₂ trong CCl4 theo tỉ lệ mol 1 : 2.

C. Có 2 công thức cấu tạo phù hợp với X.

D. Z và T là các ancol no, đơn chức.

Lời giải:

Theo giả thiết → X là ester 2 chức

k_X = 3 = 1π_C=C + 2π_C=O và Z, T cùng dãy đồng đẳng → π_C=C gắn vào Y

→ X có thể là CH₃OOC–CH=CH–COOC₂H₅ hoặc CH₃OOC – C=(CH₂)–COOC₂H₅ → C đúng

Z và T là CH₃OH, C₂H₅OH → D đúng

E là CH₂=C(COOH)₂ hoặc HOOC–CH=CH–COOH

A đúng vì số H = số O = 4

B sai vì tác dụng Br₂/CCl4 theo tỉ lệ 1:1

→ Đáp án B

Câu 100: Hai chất hữu cơ X, Y có thành phần phân tử gồm C, H, O (M_X < M_Y < 70). Cả X và Y đều có khả năng tham gia phản ứng tráng bạc và đều phản ứng được với dung dịch KOH sinh ra muối. Tỉ khối hơi của Y so với X có giá trị là:

A. 1,403.             B. 1,333.

C. 1,304.             D. 1,3.

Lời giải:

- Vì X, Y đều tham gia phản ứng tráng bạc và tác dụng với KOH sinh ra muối nên X, Y có dạng HCOOR

mà M_X < M_Y < 70 X là HCOOH ; Y là HCOOCH₃. Vậy d_Y/X = M_Y : M_X = 1,304

→ Đáp án C

Câu 101: Cho glycerol tác dụng với hỗn hợp 3 axit C17H35COOH, C17H33COOH và C15H31COOH. Số loại trieste có thể được tạo thành chứa 2 gốc axit trong số 3 axit béo trên là

A. 9.             B. 6.

C. 12.             D. 10.

Lời giải:

Gọi gốc axit C₁₇H_35-, C₁₇H_33-, C₁₅H_31- lần lượt là 1, 2, 3

Các loại trieste có thể được tạo thành chứa 2 gốc axit trong số 3 axit béo trên là

→ Có 12 loại ester được tạo thành

→ Đáp án C

Câu 102: Cho các tính chất sau:

(1) chất lỏng hoặc chất rắn;

(2) tác dụng với dung dịch Br₂;

(3) nhẹ hơn nước;

(4) không tan trong nước;

(5) tan nhiều trong các dung môi hữu cơ;

(6) phản ứng thủy phân;

(7) tác dụng với kim loại kiềm;

(8) cộng H₂ vào gốc rượu

Những tính chất không đúng cho lipid là

A. (2), (5), (7).             B. (7), (8).

C. (3), (6), (8).             D. (2), (7), (8).

Lời giải:

Những tính chất không đúng cho lipid là:

(2) tác dụng với dung dịch Br₂;

(7) tác dụng với kim loại kiềm;

(8) cộng H₂ vào gốc rượu

→ Đáp án D

Câu 103: Cho 14,8 gam một hỗn hợp gồm 2 ester đồng phân của nhau bay hơi ở điều kiện thích hợp. Kết quả thu được một thể tích hơi đúng bằng thể tích của 6,4 gam oxi trong cùng điều kiện như trên. Khi đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp hai ester trên, thu được sản phẩm phản ứng là CO₂ và H₂O, tỉ lệ thể tích khí CO₂ và hơi H₂O là 1:1. Xác định công thức cấu tạo của 2 ester.

A. CH₃COOCH₃ và HCOOC₂H₅.

B. HCOOC₃H₇ và CH₃COOC₂H₅.

C. HCOOC₃H₇ và C₂H₅COOCH₃.

D. HCOOC₃H₇ và CH₃COOCH₃.

Lời giải:

Khi đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp hai ester trên thu được sản phẩm phản ứng là CO₂ và H₂O có:

V_CO2 = V_H2O → n_CO2 = n_H2O → 2 ester là no, đơn chức, mạch hở

Gọi công thức tổng quát của 2 ester đồng phân là C_nH_2nO₂ (n ≥ 2)

Thể tích hơi của 14,8 gam ester bằng thể tích hơi của 6,4 gam O₂

→ n_ester = n_O2 = 6,4/32 = 0,2 mol → M_ester = 14,8/0,2 = 74 → 14n + 32 = 74 → n = 3

→ Công thức phân tử của 2 ester là C₃H₆O₂

→ Công thức cấu tạo của 2 ester là CH₃COOCH₃ và HCOOC₂H₅

→ Đáp án A

Câu 104: Có các nhận định sau:

(1) Chất béo là trieste của glycerol với các axit monocacboxylic có mạch C dài không phân nhánh.

(2) lipid gồm các chất béo, sáp, steroid, photpholipit,...

(3) Chất béo là chất lỏng

(4) Chất béo chứa các gốc axit không no thường là chất lỏng ở nhiệt độ thường và được gọi là dầu.

(5) Phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm là phản ứng thuận nghịch.

(6) Chất béo là thành phần chính của dầu mỡ động vật, thực vật.

Số nhận định đúng

A. 5.             B. 2.

C. 4.             D. 3.

Lời giải:

Các nhận định đúng là: (2), (3), (6)

(1) sai vì chất béo là trieste của glycerol với axit béo

(2) sai vì chất béo ở trạng thái lỏng hoặc rắn

(5) sai vì phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm là phản ứng một chiều.

→ Đáp án D

Câu 105: Hỗn hợp X gồm hai chất hữu cơ no, đơn chức, mạch hở. Đun 20,6 gam X với dung dịch NaOH đủ, thu được 20,5 gam một muối cacboxylat Y và 10,1 gam hỗn hợp Z gồm hai ancol là đồng đẳng kế tiếp. Đốt cháy hoàn toàn 10,1 gam Z, thu được 8,96 lít (đktc) CO₂. Thành phần phần trăm về khối lượng của chất có khối lượng phân tử nhỏ hơn trong X là

A. 35,92%.             B. 53,88%.

C. 64,08%.             D. 46,12%.

Lời giải:

Nhận thấy X thuỷ phân trong NaOH tạo muối và ancol → X là ester

Bảo toàn khối lượng → m_NaOH = 20,5 + 10,1 - 20,6 = 10 gam → n_NaOH = 0,25 mol

→ n_muối = 0,25 mol → M_muối = 82 ( CH₃COONa)

Có n_ancol = 0,25 mol → M_ancol = 40,4

→ hai ancol là CH₃OH: x mol và C₂H₅OH: y mol

Ta có hệ

X gồm CH₃COOCH₃: 0,1 mol và CH₃COOC₂H₅: 0,15

% CH₃COOCH₃ = [(0,1.74)/20,6]. 100% = 35,92%

→ Đáp án A

Câu 106: Cho ester X đơn chức tác dụng hoàn toàn với 1 lít dung dịch KOH 2,4M, thu được dung dịch Y chứa 210 gam chất tan và m gam ancol Z. Oxi hóa không hoàn toàn m gam ancol Z bằng oxi có xúc tác thu được hỗn hợp T. Chia T thành 3 phần bằng nhau:

- Cho phần 1 tác dụng với lượng dư dung dịch AgNO₃ trong NH3 thu được 43,2 gam Ag.

- Cho phần 2 tác dụng với NaHCO₃ dư thu được 4,48 lít khí (ở đktc).

- Cho phần 3 tác dụng với Na (vừa đủ) thu được 8,96 lít khí (ở đktc) và 51,6 gam chất rắn khan. Tên gọi của X là

A. Ethyl fomat.              B. propyl axetat.

C. methyl acetate              D. ethyl acetate

Lời giải:

– Phần 2: n_axit = n_{khí thoát ra} = 0,2 mol

→ Giả sử Z là CH₃OH

→ Axit là HCOOH → n_Ag tạo ra > 0,2.2 = 0,4 → Loại

Z có dạng RCH₂OH (R khác H) → n_RCHO = n_Ag : 2 = 0,2 mol

Lại có: n_RCH2OH + n_RCOOH + n_H20 = 2n_H2 ⇒ n_RCH2OH

Rắn khan gồm: 0,2 mol RCH₂ONa; 0,2 mol RCOONa; 0,4 mol NaOH.

→ 0,2.(M_R + 53) + 0,2.(M_R + 67) + 0,4. 40 = 51,6 g.

→ M_R = 29 → Z là C₃H₇OH với số mol: 0,6.3 = 1,8 mol = n_{KOH đã phản ứng}

→ KOH dư 0,6 mol → M_muối = (210 - 0,6.56)/1,8 = 98 (CH₃COOK)

→ ester X là CH₃COOC₃H₇ → X là propyl axetat

→ Đáp án B

Câu 107: Hỗn hợp X chứa các ester đều mạch hở gồm hai ester đơn chức và một ester đa chức, không no chứa một liên kết đôi C=C. Đốt cháy hoàn toàn 0,24 mol X cần dùng 1,04 mol O₂, thu được 0,93 mol CO₂ và 0,8 mol H₂O. Nếu thủy phân X trong NaOH, thu được hỗn hợp Y chứa 2 ancol có cùng số nguyên tử cacbon và hỗn hợp Z chứa 2 muối. Phần trăm khối lượng của ester đơn chức có khối lượng phân tử lớn trong X là

A. 22,7%.             B. 15,5%.

C. 25,7%.            D. 13,6%.

Lời giải:

- Ta có: khi thủy phân X trong NaOH thu được 2 ancol có cùng cacbon và 2 muối

Mặt khác:

→ Trong X có 1 chất là HCOOC₂H₅ (A), ester đơn chức còn lại là RCOOC₂H₅ (B), ester 2 chức (C) được tạo từ etylenglicol C₂H₄(OH)₂ và hai carboxylic acid HCOOH; RCOOH (trong gốc –R có 1 liên kết đôi C=C)

+ Lúc này k_A = 1; k_B = 2; k_C = 3.

Áp dụng -^{CO₂ và H₂O}→ n_B + 2n_C = n_CO2 - n_H2O = 0,13 (1)

-^{BT O}→ 2n_A + 2n_B + 4n_C = 2n_CO2 + n_H2O - 2n_O2 = 0,58 (2) và n_A + n_B + n_C = 0,24 (3)

+ Từ (1), (2), (3) ta tính được: n_A = 0,16 mol; n_B = 0,03 mol; n_C = 0,05 mol

n_CO2 = 0,93 = 0,16.3 + 0,03.C_B + 0,05.C_C với (C_B > 4, C_C > 5) (4)

+ Nếu C_B = 5 thay vào (4) ta có: C_C = 6 → Thỏa mãn (nếu C_B càng tăng thì C_C < 6 nên ta không xét nữa)

Vậy (B) là CH₂=CH–COOC₂H₅: 0,03 mol, (C) là C₂H₄(OCOCH=CH₂)(OCOH)

m_X = m_C(X) + m_H(X) + m_O(X) = 0,93.12 + 0,8.2 + (0,16 + 0,03 + 2.0,05).32 = 22,04g

→ Đáp án D

Câu 108: Hỗn hợp E chứa 3 ester đều hai chức, mạch hở trong đó có một ester không no chứa một liên kết C=C trong phân tử. Đun nóng hoàn toàn hỗn hợp E với dung dịch NaOH (lấy dư 2,4 lần so với phản ứng). Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được hai ancol đơn chức, cùng dãy đồng đẳng kế tiếp và hỗn hợp F chứa ba chất rắn. Lấy hỗn hợp 2 ancol đun với H₂SO₄ đặc ở 140^oC thu được 6,39 gam hỗn hợp 3 ete (biết rằng hệu suất ete hóa của mỗi ancol đều bằng 75%). Đốt cháy toàn bộ F bằng lượng oxi vừa đủ thu được 0,24 mol Na₂CO₃ và 0,16 mol H₂O. ester có phân tử khối lớn nhất là ester nào? Tính phần trăm khối lượng của nó trong hỗn hợp E.

A. C2H₂(COOC₃H₇)₂; 24,63%.

B. C2H₂(COOC₃H₇)₂; 23,64%.

C. (COOC₃H₇)₂; 21,43%.

D. C2H₂(COO)₂C₂H₅C₃H₇; 22,91%.

Lời giải:

Đang biên soạn

Câu 109: Hỗn hợp A gồm một axit đơn chức, một ancol đơn chức và một ester đơn chức (các chất trong A đều có nhiều hơn 1C trong phân tử. Đốt cháy hoàn toàn m gam A rồi hấp thụ sản phẩm cháy vào bình đựng dung dịch Ca(OH)₂ dư thấy có 135 gam kết tủa xuất hiện. Đồng thời khối lượng dung dịch giảm 58,5 gam. Biết số mol ancol trong m gam A là 0,15. Cho Na dư vào m gam A thấy có 2,8 lít khí (đktc) thoát ra. Mặt khác m gam A tác dụng vừa đủ với dung dịch chứa 12 gam NaOH. Cho m gam A vào dung dịch nước brom dư. Số mol brom phản ứng tối đa là

A. 0,4.              B. 0,6.

C. 0,75.             D. 0,7.

Lời giải:

⇒ n_CO2 = n_CaCO3 = 0,135 mol ⇒ a = 1,35

m_{dd ↓} = m_CaCO3 - m_CO2 - m_H2O ⇒ 58,5 = 135 - 1,35.44 - b.18 ⇒ b = 0,95

R₁CH₂OH + Na → R₁CH₂ONa + 1/2 H₂ ↑

R₂COOH + Na → R₂COONa + 1/2 H₂ ↑

⇒ n_R1CH2OH + n_R2COOH = 2n_H2 = (2.2,8)/22,4 = 0,25 mol

⇒ n_R2COOH = 0,25 - n_R1CH2OH = 0,25 - 0,15 = 0,1 mol

R₂COOH + NaOH → R₂COONa + H₂O

R₂COOR₄ + NaOH -^to→ R₃COONa + R₄OH

⇒ n_R3COOR4 + n_R2COOH = n_NaOH = 12/40 = 0,3 mol

⇒ n_R3COOR4 = 0,3 - n_R2COOH = 0,3 - 0,1 = 0,2 mol

⇒ n_A = n_R1CH2OH + n_R2COOH + n_R3COOR4 = 0,15 + 0,1 + 0,2 = 0,45 mol

Gọi công thức phân tử chung của A là C_nH_2n+2-2kO_x (k là số liên kết π trong A)

Số mol brom phản ứng tối đa là: n_Br2 = n_A.k - n_R2COOH = (0,45.17)/9 - 0,1 = 0,75 mol

Chú ý: Số mol Brom lớn nhất khi có ester dạng HCOOR

→ Đáp án C

Câu 110: Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm 2 ester đồng phân cần dùng 4,704 lít khí O₂, thu được 4,032 lít CO₂ và 3,24 gam H₂O. Nếu cho m gam X tác dụng hết với 110 ml dung dịch KOH 1M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thì thu được 7,98 gam chất rắn khan, trong đó có a mol muối Y và b mol muối Z (M_Y > M_Z). Các thể tích khí đều đo ở điều kiện chuẩn. Tỉ lệ a : b là

A. 2 : 3.              B. 3 : 2.

C. 2 : 1.              D. 1 : 5.

Lời giải:

→ n_H2O = n_CO2 → ester no, đơn chức mạch hở

BTNT Oxi: n_O(X) = n_H2O + 2.n_CO2 - 2.n_O2 = 0,18 + 2.0,18 - 2.0,21 = 0,12 mol

→ n_ester = n_O(este)/2 = 0,12/2 = 0,06 mol

Ta có:

Công thức phân tử của ester là C₃H₆O₂

→ Đáp án D

Câu 111: Hỗn hợp T là hai carboxylic acid đều đơn chức, mạch hở (biết rằng A có khả năng tác dụng với dung dịch brom tối đa theo tỉ lệ 1: 2 ); Z là ester được tạo bởi T và etylenglicol. Đốt cháy 13,12 gam hỗn hợp E chứa T, Z cần dùng 11,2 lít khí O₂ (ở đktc). Mặt khác 0,36 mol E làm mất màu vừa đủ 16 gam dung dịch Br₂. Nếu đun nóng 13,12 gam E với 400 ml dung dịch KOH 0,5M (vừa đủ), cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được hỗn hợp F gồm a mol muối A và b mol muối B (M_A < M_B). Tỉ lệ của a: b là

A. 2: 3.             B. 2: 1.

C. 1: 3.             D. 1: 2.

Lời giải:

Hỗn hợp T là hai carboxylic acid đơn chức → R₁COOH, R₂COOH

Z là ester được tạo bởi T và ethylene glycol → ester 2 chức → R₁OOC−CH₂−CH₂−COOR₂

- Quá trình 1: 13,12 (g) E +

Gọi a, b, c lần lượt là mol của 2 axit trong T, Z.

+ Ta có:

- Quá trình 2: Khi cho E tác dụng với dung dịch Br₂, nhận thấy

Trong A chỉ có 1 chất tham gia phản ứng cộng Br₂ khi đó Z được tạo bởi A cũng có phản ứng cộng Br₂.

+ Gọi X là axit có 2 liên kết: a mol

+ Gọi Y là axit có chứa 1 liên kết: b mol

→ Z là ester của axit X, Y → có chứa 3 liên kết: c mol

+ Ta có hệ sau:

Bảo toàn C: n.0,03 + m.0,13 + 0,02. (n + m + 2) = 0,49

(với n, m là số C của X, Y với n ≥ 3 và m ≥ 2).

+ Xét n = 3 suy ra n = 2.

Từ đó Z gồm

+ Nếu n > 3 thì m < 2: không thỏa mãn

→ Đáp án C

Câu 112: Đốt cháy hoàn toàn 3,08 gam một hỗn hợp gồm vinyl acetate, methyl acetate và Ethyl fomat thu được CO₂ và 16 gam H₂O. Dẫn toàn bộ sản phẩm cháy vào dung dịch A chứa nước vôi trong dư. Sau phản ứng lọc kết tủa thu được một dung dịch B. Khối lượng dung dịch B so với dung dịch A

A. tăng 8,72 gam.              B. giảm 8,72 gam.

C. tăng 8,27 gam.              D. giảm 8,27 gam.

Lời giải:

n_H2O = 2,16/18 = 0,12 mol

→ 86x + 74y = 3,08 (1)

Đặt công thức chung của ba chất là C_nH₆O₂.

→ x + y = 0,04 (1)

→ n_CO2 = 4x + 3y = 0,13 mol

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ ↓ + H₂O

→ n_CaCO3 = n_CO2 = 0,13 mol → m_CaCO3 = 13 g

→ (m_H2O + m_CO2) - m_CaCO3 = (16 + 0,13.44) - 13 = 8,72 gam

→ Khối lượng dung dịch B so với dung dịch A tăng 8,72 gam.

→ Đáp án A

Câu 113: Hỗn hợp X gồm 3 ester đơn chức, tạo thành từ cùng một ancol Y với 3 carboxylic acid ( Phân tử chỉ có nhóm -COOH); Trong đó, có hai axit no là đồng đẳng kế tiếp và một axit không no ( có đồng phân hình học, chứa một lk đôi C=C trong phân tử). Thủy phân hoàn toàn 5,88 gam X bằng NaOH, thu được hỗn hợp muối và m gam ancol Y. Cho m gam Y vào bình đựng Na dư, sau phản ứng thu được 896 ml khí (đktc) và khối lượng bình tăng 2,48 gam. Mặt khác, nếu đốt cháy hoàn toàn 5,88 gam X trên thì thu được CO₂ và 3,96 gam H₂O. Phần trăm khối lượng ester không no trong X là

A. 40,82%.             B. 29,25%.

C. 34,01%.             D. 38,46%.

Lời giải:

Đang biên soạn

Câu 114: X là carboxylic acid đơn chức; Y là ester của một ancol đơn chức với một carboxylic acid hai chức. Cho m gam hỗn hợp M gồm X, Y tác dụng với lượng dư dung dịch NaOH, sau đó cô cạn dung dịch được ancol Z và rắn khan T trong đó có chứa 28,38 gam hỗn hợp muối. Cho hơi ancol Z qua ống đựng lượng dư CuO nung nóng, thu được hỗn hợp hơi W gồm anđehit và hơi nước. Dẫn hơi W qua bình đựng lượng dư dung dịch AgNO₃/NH3, thu được 95,04 gam Ag. Mặt khác, nung rắn khan T với CaO được 4,928 lít (đktc) một alkane duy nhất. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị m là

A. 29,38.             B. 26,92.

C. 24,20.              D. 20,2.

Lời giải:

→ Đáp án C

Câu 115: X, Y, Z là ba ester đều mạch hở, thuần chức trong đó X, Y đều đơn chức, Z hai chức. Đốt cháy hoàn toàn 19,28 gam hỗn hợp E chứa X, Y, Z cần dùng 0,94 mol O₂ thu được 11,52 gam nước. Mặt khác đun nóng 19,28 gam E với dung dịch NaOH vừa đủ, thu được hỗn hợp T chứa hai ancol đều no, không thuộc cùng dãy đồng đẳng và hỗn hợp gồm hai muối có tỉ lệ mol 1 : 1. Dẫn toàn bộ T qua bình đựng Na dư, thấy khối lượng bình tăng 9,2 gam. Phần trăm khối lượng của ester có khối lượng phân tử nhỏ nhất trong hỗn hợp E có giá trị gần nhất với giá trị nào sau đây?

A. 8,9.             B. 10,4.

C. 7,7.             D. 9,1.

Lời giải:

+) E (19,28 g) + O₂ (0,94 mol) → CO₂ + H₂O (0,64 mol)

→ Bảo toàn khối lượng: m_CO2 = m_E + m_O2 - m_H2O = 37,48 (g) → n_CO2 = 0,86 mol

→ Bảo toàn nguyên tố Oxi: n_O(E) = 2n_CO2 + n_H2O - 2n_O2 = 0,48 mol

→ n_OH(ancol) = n_NaOH = n_COO = 0,24 mol

ROH + Na → RONa + 1/2 H₂ ↑ → n_H2 = 0,12 mol

Bảo toàn khối lượng: m_T = m_{bình tăng} + m_H2 = 9,2 + 0,12.2 = 9,44 g.

Từ giả thiết → T gồm ancol đơn chức và 2 chức

Mặt khác, do X, Y, Z đều mạch hở → các muối đều đơn chức.

→ số mol mỗi muối là 0,12 mol

→ Bảo toàn khối lượng: m_muối = m_E + m_NaOH - m_T = 19,28 + 0,24.40 – 9,44 = 19,44 g

→ M_muối = 19,44/0,24 = 81

→ Phải chứa HCOONa → M_{muối còn lại} = (19,44 - 0,12.68)/0,12 = 94 (C₂H₃COONa)

+) Quy E về HCOOH, C₂H₃COOH, CH₃OH, C₂H₄(OH)₂, CH₂, H₂O

→ n_HCOOH - n_C2H3COOH = 0,12 mol, n_H2O = -n_COO = -0,24 mol

Đặt n_CH3OH = x; n_C2H4(OH)2 = y; n_CH2 = z

→ m_E = 0,12.46 + 0,12.72 + 32x + 62y + 14z – 0,24.18 = 19,28 g. (1)

n_CO2 = n_C(E) = 0,12 + 0,12.3 + x + 2y + z (2)

n_OH = x + 2y = 0,24 mol (3)

Từ (1), (2), (3) → x = 0,04 mol; y = 0,1 mol; z = 0,14 mol

→ Ancol là C₂H₅OH và C₃H₆(OH)₂

→ Hỗn hợp E gồm 0,02 mol HCOOC₂H₅; 0,02 mol C₂H₃COOC₂H₅ và 0,1mol C₂H₃COOC₃H₆OOCH

ester có KLPT nhỏ nhất là HCOOC₂H₅

→ Đáp án C

Câu 116: Hỗn hợp E gồm ester X đơn chức và carboxylic acid Y hai chức (đều mạch hở, không no có một liên kết đôi C=C trong phân tử). Đốt cháy hoàn toàn một lượng E thu được 0,43 mol khí CO₂ và 0,32 mol hơi nước. Mặt khác, thủy phân 46,6 gam E bằng 200 gam dung dịch NaOH 12% rồi cô cạn dung dịch thu được phần hơi Z có chứa chất hữu cơ T. Dẫn toàn bộ Z vào bình đựng Na, sau phản ứng khối lương bình tăng 188,85 gam đồng thời thoát ra 6,16 lít khí H₂ (đktc). Biết tỉ khối của T so với H₂ là 16. Phần trăm khối lượng của Y trong hỗn hợp E là

A. 41,30%.             B. 43,35%.

C. 48,00%.             D. 46,35%.

Lời giải:

Đang biên soạn

Câu 117: Thủy phân m gam hỗn hợp X gồm ester đơn chức M (C5H8O₂) và ester hai chức N (C6H10O4) cần vừa đủ 150 ml dung dịch NaOH 1M rồi cô cạn thu được hỗn hợp Y gồm hai muối và hỗn hợp Z gồm hai ancol no đơn chức, đồng đẳng kế tiếp, ngoài ra không chứa sản phẩm hữu cơ nào khác. Cho toàn bộ hỗn hợp Z tác dụng với một lượng CuO (dư) nung nóng thu được hỗn hợp hơi T (có tỉ khối hơi so với H₂ là 13,75). Cho toàn bộ hỗn hợp T tác dụng với một lượng dư dung dịch AgNO₃/NH3 thu được 32,4 gam Ag. Các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Thành phần phần trăm của muối có phân tử khối nhỏ hơn trong Y là

A. 38,84%.             B. 48,61%.

C. 42,19%.             D. 41,23%.

Lời giải:

Nhận thấy khi oxi hóa ancol bằng CuO luôn thu được hợp chất hữu cơ C (andehit hoặc ketone) và nước có số mol bằng nhau

Ta có M_T = (M_C + M_H2O)/2 = 27,5 → M_C = 37 → C chứa 2 anđehit kế tiếp nhau là HCHO, CH₃CHO

Do M_C = 37, sử dụng đường chéo → HCHO và CH₃CHO có số mol bằng nhau.

Gọi số mol của HCHO và CH₃CHO là x mol

Khi tham gia phản ứng tráng bạc → n_Ag = 4x + 2x = 0,3 → x = 0,05 mol

Vậy 2 ancol thu được gồm CH₃OH : 0,05 mol và C₂H₅OH : 0,05 mol

Khi thủy phân hỗn hợp X cần dùng 0,15 mol NaOH thu được 2 muối và 2 ancol CH₃OH: 0,05 mol; C₂H₅OH: 0,05 mol

→ B có cấu tạo CH₃OOC-CH₂COOC₂H₅: 0,05 mol và A phải có cấu tạo dạng ester vòng C5H8O₂

Luôn có n_NaOH = 2n_B + n_A → n_A = 0,05 mol

Vậy hỗn hợp Y gồm NaOOOC-CH₂-COONa: 0,05 mol và C₅H₉O₃Na: 0,05 mol

→ % NaOOC-CH₂-COONa =

→ Đáp án B

Câu 118: Hỗn hợp A gồm ba chất hữu cơ X, Y, Z đơn chức, đồng phân của nhau, đều tác dụng được với NaOH. Đun nóng 13,875 gam hỗn hợp A với dung dịch NaOH vừa đủ thu được 15,375 gam hỗn hợp muối và hỗn hợp ancol có tỉ khối hơi so với H₂ bằng 20,67. Ở 136,50C, 1 atm thể tích hơi của 4,625 gam X bằng 2,1 lít. Phần trăm khối lượng của X, Y, Z (theo thứ tự khối lượng phân tử gốc axit tăng dần) lần lượt là

A. 40%; 40%; 20%.             B. 40%; 20%; 40%.

C. 25%; 50%; 25%.             D. 20%; 40%; 40%.

Lời giải:

Ta có:

Mặt khác: X, Y, Z đơn chức, tác dụng được với NaOH ⇒ X, Y, Z là axit hoặc ester

⇒ CTPT dạng: C_xH_yO₂, dễ dàng ⇒

→ Đáp án B

Câu 119: Đun 20,4 gam một chất hữu cơ A đơn chức với 300 ml dung dịch NaOH 1 M thu được muối B và hợp chất hữu cơ C. Cho C phản ứng với Na dư thu được 2,24 lít H₂ (đktc). Nung B với hỗn hợp rắn gồm NaOH và CaO thu được khí D có tỉ khối đối với O₂ bằng 0,5. Khi oxi hóa C bằng CuO được chất hữu cơ E không phản ứng với AgNO₃/NH3. Xác định CTCT của A?

A. CH₃COOCH₂CH₂CH₃.             B. CH₃COOCH(CH₃)₂

C. C₂H₅COOCH₂CH₂CH₃.             D. C₂H₅COOCH(CH₃)₂.

Lời giải:

Chất C tác dụng với Na sinh ra khí H₂ ⇒ C là ancol.

Oxi hóa C ra E không phản ứng với AgNO₃ ⇒ C không là ancol bậc 1.

Các đáp án cho A là ester đơn chức ⇒ B là muối của Na.

Nung B với NaOH rắn tạo ra D có M_D = 32. 0,5 = 16 → D là CH₄ → B là CH₃COONa.

Đặt công thức của A là CH₃COOR’

CH₃COOR’ + NaOH → CH₃COONa + R’OH

R’OH + Na → R’ONa + H₂↑

CH₃COONa + NaOH -^{CaO, to}→ CH₄↑ + Na₂CO₃.

Ta có: n_H2 = 0,1 mol → n_ancol = 2n_H2 = 2. 0,1 = 0,2 mol

n_NaOH = 0,3 mol > n_ancol → NaOH dư, ester phản ứng hết.

→ n_ester = n_ancol = 0,2 mol → M_ester = 20,4/0,2 = 102 → R’ = 102 – 59 = 43.

→ gốc R’ là C₃H₇ và C là ancol bậc 2: CH₃CH(OH)CH₃

→ Đáp án B

Câu 120: Cho X, Y (M_X < M_Y) là hai ester mạch hở, có mạch cacbon không phân nhánh. Đốt cháy hoàn toàn X hoặc Y luôn thu được CO₂ có số mol bằng số mol O₂ đã phản ứng. Đun nóng 30,24 gam hỗn hợp E chứa X, Y (số mol của X gấp 1,5 lần số mol Y) trong 400 ml dung dịch KOH 1M, sau phản ứng chỉ thu được hỗn hợp F chứa 2 ancol và hỗn hợp G chứa 2 muối. Cho F vào bình đựng Na dư, sau phản ứng có khí H₂ thoát ra và khối lượng bình tăng 15,2 gam. Đốt cháy hoàn toàn G cần vừa đủ 0,42 mol O₂. Tổng số nguyên tử trong phân tử Y là

A. 19.             B. 20.

C. 22.             D. 21.

Lời giải:

Bảo toàn gốc OH: n_{OH ancol} = n_KOH = 1.0,4 = 0,4 mol

-OH + Na → -ONa + 1/2 H₂ ↑

Bảo toàn khối lượng: m_F = 15,2 + 0,2.2 = 15,6 g.

Bảo toàn khối lượng: m_muối = 30,24 + 0,4.56 – 15,6 = 37,04 g.

Bảo toàn nguyên tố kali: n_COOK = n_KOH = 0,4 mol; n_K2CO3 = 0,2 mol

Đốt cháy G được: n_CO2 = x; n_H2O = y; n_K2CO3 = 0,2 mol

Bảo toàn nguyên tố Oxi: 0,4.2 + 0,42.2 = 0,2.3 + 2x + y (1)

Bảo toàn khối lượng: 37,04 + 0,42.32 = 0,2.138 + 44x + 18y (2)

Từ (1) và (2) ta có: x = 0,52 mol; y = 0 mol → muối không chứa H. Vậy muối phải là của axit 2 chức

→ X, Y là hai ester 2 chức → n_X = 0,12 mol; n_Y = 0,08 mol

Đặt số C trong gốc axit của X và Y là a và b

n_C(X) + n_C(Y) = n_C(F) + n_C(G) → 0,12a + 0,08b = 0,2 + 0,52

Giải phương trình nghiệm nguyên: a = 2, b = 6

→ 2 muối là (COOK)₂ và KOOCC≡C–C≡CCOOK

Mặt khác, đốt X hay Y đều cho n_CO2 = n_O2

→ Có dạng cacbohidrat C_n(H₂O)_m

Lại có X và Y đều là ester 2 chức → m = 4 → X, Y đều chứa 8H trong phân tử

Do X và Y mạch hở → 2 ancol đều đơn chức → n_F = n_OH = 0,4 mol → M_F = 39 → F có chứa ancol CH₃OH

→ X là CH₃OOCCOOC₂H₅; Y là CH₃OOCC≡C–C≡CCOOC₂H₅ chứa 21 nguyên tử

→ Đáp án D

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 12 có trong đề thi Tốt nghiệp THPT khác:

• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 1)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 2)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 3)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 4)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 1)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 2)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 4)

---