150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 1)

Bài giảng: Tổng hợp bài tập ester - lipid - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

Với 150 câu trắc nghiệm ester lipid (nâng cao – phần 1) có lời giải chi tiết sẽ giúp học sinh ôn tập, biết cách làm câu trắc nghiệm ester lipid (nâng cao – phần 1)

150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 1)

Câu 1: Đun nóng acetic acid với isoamylic (CH₃)2CH-CH₂-CH₂-OH có H₂SO₄ đặc, xúc tác thu được isoamyl axetat (dầu chuối). Khối lượng dầu chuối thu được từ 132,35 gam acetic acid đun nóng với 200 gam rượu isoamylic có giá trị gần nhất là ( biết hiệu suất phản ứng đạt 68%)

A. 192,0 gam.             B. 97,5 gam.

C. 292,5 gam.             D. 195,0 gam.

Lời giải:

(CH₃)₂CH – [CH₂]₂OH (Isoamylic) + CH₃COOH (acetic acid) ⇆ (CH₃)₂CH – [CH₂]₂OCOCH₃ (isoamyl axetat) + H₂O

n_{acetic acid} = 132,25/60 < n_isoamylic = 200/88

→ n_isoamylic = n_{acetic acid}. H = 1,5 mol → m_{isoamyl axetat} = 1,5.130 = 195g.

→ Đáp án D

Câu 2: Cho hỗn hợp X gồm methyl alcohol và hai carboxylic acid (no, đơn chức, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng) tác dụng hết với Na, giải phóng ra 6,72 lít khí H₂ (đktc). Nếu đun nóng hỗn hợp X (có H₂SO₄ đặc làm xúc tác) thì các chất trong hỗn hợp phản ứng vừa đủ với nhau tạo thành 25 gam hỗn hợp ester (giả thiết phản ứng ester hoá đạt hiệu suất 100%). Hai axit trong hỗn hợp X là

A. CH₃COOH và C₂H₅COOH.

B. HCOOH và CH₃COOH.

C. C₂H₅COOH và C₃H₇COOH.

D. C₃H₇COOH và C₄H₉COOH.

Lời giải:

Gọi 2 axit có công thức chung là RCOOH.

Khi tham gia phản ứng với Na → n_ancol + n_axit = 2n_H2 = 0,6 mol

Vì các chất trong hỗn hợp phản ứng ester hóa vừa đủ với nhau → n_axit = n_ancol = 0,3 mol

→ n_RCOOCH3 = n_axit = 0,3 mol → (R + 44 + 15). 0,3 = 25

→15 (CH₃) < R = 24,333 < 29 (C₂H₅)

Vậy axit kế tiếp nhau là CH₃COOH.

→ Đáp án A

Câu 3: Chia 7,8 gam hỗn hợp ethyl alcohol và ancol đồng đẳng R-OH thành 2 phần bằng nhau. Phần 1 tác dụng với Na (dư) thu được 1,12 lít H₂ (đktc). Phần 2 cho tác dụng với 30 gam CH₃COOH (có mặt H₂SO₄ đặc). Tính tổng khối lượng ester thu được, biết hiệu suất phản ứng ester hoá đều bằng 80%.

A. 6,48 gam.             B. 8,1 gam.

C. 8,8 gam.              D. 6,24 gam.

Lời giải:

Gọi CTPT chung của hỗn hợp 2 ancol là ROH

Phần 1: n_H2 = 1,12/22,4 = 0,05 mol → n_ROH = 2n_H2 = 2. 0,05 = 0,1 mol

M_ROH = 3,9/0,1 = 39 → R = 39 - 17 = 22

n_CH3COOH = 0,5 ⇒ n_CH3COOR = n_ROH = 0,1 mol

→ m_ester = 0,1.(15 + 44 + 22).0,8 = 6,48 g.

→ Đáp án A

Câu 4: Khi đun nóng 25,8 gam hỗn hợp ethyl alcohol và acetic acid có H₂SO₄ đặc làm xúc tác thu được 14,08 gam ester. Nếu đốt cháy hoàn toàn lượng hỗn hợp đó thu được 23,4 ml nước. Thành phần % hỗn hợp ban đầu và hiệu suất của phản ứng ester hóa lần lượt là

A. 53,5% C₂H₅OH; 46,5% CH₃COOH và hiệu suất 80%.

B. 55,3% C₂H₅OH; 44,7% CH₃COOH và hiệu suất 80%.

C. 60,0% C₂H₅OH; 40,0% CH₃COOH và hiệu suất 75%.

D. 45,0% C₂H₅OH; 55,0% CH₃COOH và hiệu suất 60%.

Lời giải:

n_ester = 0,16 ⇒ H = 0,16/0,2 = 80%

→ Đáp án A

Câu 5: Hỗn hợp X gồm HCOOH và CH₃COOH (tỉ lệ mol 1:1); hỗn hợp Y gồm CH₃OH và C₂H₅OH (tỉ lệ mol 3 : 2). Lấy 11,13 gam hỗn hợp X tác dụng với 7,52 gam hỗn hợp Y có xúc tác H₂SO₄ đặc, đun nóng. Khối lượng của ester thu được là (biết hiệu suất các phản ứng ester đều 75%)

A. 10,89 gam.             B. 11,4345 gam.

C. 14,52 gam.             D. 11,616 gam.

Lời giải:

M_X = (46 + 60)/2 = 53 → R₁ + 45 = 53 → R₁ = 8

M_Y = (32.3 + 46.2)/(3 + 2) = 37,6 → R₂ + 17 = 37,6 → R₂ = 20,6

n_X = 11,13/53 = 0,21

n_Y = 7,52/37,6 = 0,2

M_ester = 0,2. (R₁ + 44 + R₂).0,75 = 0,2. 72,6. 0,75 = 10,89g.

→ Đáp án A

Câu 6: Hỗn hợp X gồm HCOOH, CH₃COOH (tỉ lệ mol 1:1), hỗn hợp Y gồm CH₃OH, C₂H₅OH (tỉ lệ mol 2:3). Lấy 16,96 gam hỗn hợp X tác dụng với 8,08 gam hỗn hợp Y (có xúc tác H₂SO₄ đặc) thu được m gam ester (hiệu suất các phản ứng ester hóa đều bằng 80%). Giá trị của m là

A. 12,064.             B. 22,736.

C. 17,728.             D. 20,4352.

Lời giải:

hh X có khối lượng mol trung bình là: (46 + 60)/2 = 53

hh Y có khối lượng mol trung bình là: (32.2 + 46.3)/5 = 40,4

n_X = 16,96/53 mol; n_Y = 0,2 mol.

→ m_ester = 0,2.(53 + 40.4 - 18).0,8 = 12,064g

→ Đáp án A

Câu 7: Hỗn hợp X gồm 1 axit no đơn chức., mạch hở và một axit không no đơn chức, mạch hở có một liên kết đôi ở gốc hydrocarbon. Khi cho a gam X tác dụng hết với CaCO3 thoát ra 1,12 lít CO₂ (đktc). Hỗn hợp Y gồm CH₃OH và C₂H₅OH; khi cho 7,8 gam Y tác dụng hết Na thoát ra 2,24 lít H₂ (đktc). Nếu trộn a gam X với 3,9 gam Y rồi đun nóng có H₂SO₄ đặc xúc tác thì thu được m gam ester (hiệu suất h%). Giá trị m theo a, h là

A. (a + 2,1)h %.             B. (a + 7,8)h %.

C. (a + 3,9)h %.             D. (a + 6)h %.

Lời giải:

n_X = 2n_CO2 = 0,1 mol

7,8g Y thì → n_Y = 2n_H2 = 0,2 mol → 3,9g Y thì n_Y = 0,1 mol

→ khi thực hiện phản ứng ester hóa thì n_X = n_Y

⇒ m_ester = m_X + m_Y - m_H2O = a + 3,9 - 0,1.18 = a + 2,1

Nếu tính theo hiệu suất h% thì m_ester = (a + 2,1)h%.

→ Đáp án A

Câu 8: Thực hiện phản ứng ester hoá giữa acetic acid và hỗn hợp gồm 8,4 gam 3 ancol là đồng đẳng của ethyl alcohol. Sau phản ứng thu được 16,8 gam hỗn hợp ba ester. Lấy sản phẩm của phản ứng ester hoá trên thực hiện phản ứng xà phòng hoá hoàn toàn với dung dịch NaOH 4M thì thu được m gam muối (Giả sử hiệu suất phản ứng ester hoá là 100%). Giá trị của m là

A. 10,0.             B. 16,4.

C. 20,0.              D. 8,0.

Lời giải:

CH₃COOH + C_nH_2n+1OH → CH₃COOC_nH_2n+1 + H₂O.

Tăng giảm khối lượng:

Sản phẩm của phản ứng xà phòng hóa là CH₃COONa

→ m = 0,2.82 = 16,4g.

→ Đáp án B

Câu 9: Hỗn hợp M gồm ancol no, đơn chức và carboxylic acid đơn chức, đều mạch hở và có cùng số nguyên tử C, tổng số mol của hai chất là 0,5 mol (số mol của axit lớn hơn số mol của ancol). Nếu đốt cháy hoàn toàn M thì thu được 66 gam khí CO₂ và 25,2 gam H₂O. Mặt khác, nếu đun nóng M với H₂SO₄ đặc để thực hiện phản ứng ester hoá (hiệu suất là 80 %) thì số gam ester thu được là

A. 17,10.              B. 18,24.

C. 25,65.              D. 30,40.

Lời giải:

Ta có:

⇒ Số C trong phân tử X và Y: 1,5/0,5 = 3

n_CO2 > n_H2O ⇒ axit Y là axit không no ⇒ Có hai trường hợp xảy ra

TH1:

⇒ a > b ⇒ TH1 loại

TH₂:

C₃H₇OH + CH₂=CH-COOH -^{to, xt}→ CH₂=CH-COOC₃H₇ + H₂O

⇒ n_{CH2=CH-COOC3H7} = n_C3H7OH. 80% = 0,2. 80% = 0,16 mol

⇒ m_{CH2=CH-COOC3H7} = 0,16. 114 = 18,24 gam)

→ Đáp án B

Câu 10: Thực hiện phản ứng ester hoá giữa axit ađipic (HOOC-(CH₂)₄-COOH) với ancol đơn chức X thu được hai hợp chất có chứa chức ester Y1 và Y2 trong đó Y1 có công thức phân tử là C₈H₁₄O₄. Công thức của X là

A. C₃H₅OH.              B. CH₃OH.

C. CH₃OH hoặc C₂H₅OH.              D. C₂H₅OH.

Lời giải:

Như vậy Y1 và Y2 có thể là ester 2 chức hoặc là tạp chức của etse và axit.

∗ Nếu Y1 là ester 2 chức thì có CT là: CH₃OOC – (CH₂)₄ – COOCH₃ → ancol là CH₃OH

∗ Nếu Y1 là tạp chức của ester và axit thì có CT là: HOOC – (CH₂)₄ – COOC₂H₅

→ ancol là C₂H₅OH

→ Đáp án C

Câu 11: Cho 4,6 gam ancol X tác dụng với Na dư thu được 1,12 lít H₂. Cho 9,0 gam axit hữu cơ Y tác dụng với Na dư thu được 1,68 lít H₂. Đun nóng hỗn hợp gồm 4,6 gam ancol X và 9,0 gam axit hữu cơ Y (xúc tác H₂SO₄ đặc, to) thu được 6,6 gam ester E. Các thể tích khí đo ở điều kiện tiêu chuẩn, hiệu suất phản ứng tạo thành ester là

A. 50%             B. 60%

C. 75%             D. 80%.

Lời giải:

Giả sử ancol có n chức

Giả sử axit có m chức

→ Đáp án C

Câu 12: Một hỗn hợp đẳng mol gồm một carboxylic acid no đơn chức và một ancol no đơn chức. Chia hỗn hợp làm hai phần bằng nhau. Phần 1 đem đốt cháy thu được 0,2 mol CO₂ và 0,25 mol H₂O. Phần 2 đem thực hiện phản ứng ester hóa, phản ứng xong đem loại nước rồi đốt cháy thu được 0,2 mol CO₂ và 0,22 mol H₂O. Hiệu suất của phản ứng ester hóa là

A. 40%.             B. 45%.

C. 50%.             D. 60%.

Lời giải:

Phần 1: n_ancol = n_H2O - n_CO2 = 0,05 mol

Phần 2:

Ta thấy, lượng H₂O loại đi chính là số mol ester tạo thành

→ n_ester = 0,25 - 0,22 = 0,03 mol

→ H = 0,3/0,6 = 60%

→ Đáp án D

Câu 13: Hỗn hợp X gồm 1 ancol no, đơn chức và 1 axit no, đơn chức mạch hở. Chia X thành 2 phần bằng nhau:

- Đốt cháy hoàn toàn phần 1 sản phẩm thu được cho qua bình nước vôi trong dư thấy có 30 gam kết tủa.

- Phần 2 được ester hoá hoàn toàn vừa đủ thu được 1 ester, đốt cháy ester này thu được khối lượng H₂O là

A. 1,8 gam.              B. 3,6 gam.

C. 5,4 gam.              D. 7,2 gam.

Lời giải:

ester thu được sẽ là ester no, đơn chức mạch hở

Khi đốt ester này thì thu được n_H2O = n_CO2

Do số C không đổi trong cả 2 phần nên n_H2O = 0,3 → m_H2O = 5,4

→ Đáp án C

Câu 14: Hỗn hợp X gồm HCOOH, CH₃COOH và C­2H5COOH (tỉ lệ 5:1:1). Lấy 5,2 gam hỗn hợp X tác dụng với 5,75 gam C₂H₅OH (có H₂SO₄ đặc làm xúc tác) thu được m gam hỗn hợp ester (hiệu suât phản ứng ester hóa đều bằng 80%). Giá trị m là

A. 6,4.             B. 8,0.

C. 6,8.              D. 8,1.

Lời giải:

Coi hỗn hợp X gồm HCOOH, CH₃COOH và C₂H₅COOH (tỉ lệ 5:1:1) thành RCOOH

PTPƯ: RCOOH + C₂H₅OH ⇆ RCOOC₂H₅ + H₂O.

Do n_X = 0,1 mol < n_C2H5OH = 0,125 mol.

→ n_ester = 0,1. 0,8 = 0,08 (mol)

→ m_ester = 0,08. ( 7 + 44 + 29) = 6,4 gam.

→ Đáp án A

Câu 15: Thực hiện phản ứng ester hoá giữa acetic acid với 2 ancol no đơn chức là đồng đẳng kế tiếp nhau thu được hỗn hợp 2 ester. Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol hỗn hợp 2 ester đó thu được 10,08 lít CO₂. Công thức cấu tạo của 2 ancol là

A. CH₃OH và C₂H₅OH.

B. C₂H₅OH và CH₃CH(OH)CH₃.

C. C₂H₅OH và CH₃CH₂CH₂OH.

D. n-C₃H₇OH và n-C₄H₉OH.

Lời giải:

n_CO2 = 10,08/22,4 = 0,45 mol

Số C trung bình trong ester: n_CO2/n_ester = 4,5

Như vậy, số C trung bình của 2 ancol là 4,5 - 2 = 2,5.

→ 2 ancol là C₂H₅OH và C₃H₇OH

→ Đáp án C

Câu 16: Để đốt cháy hoàn toàn 1 mol carboxylic acid đơn chức X cần đủ 3,5 mol O₂. Trộn 7,4 gam X với lượng đủ ancol no Y (biết tỉ khối hơi của Y so với O₂ nhỏ hơn 2). Đun nóng hỗn hợp với H₂SO₄ làm xúc tác. Sau khi phản ứng hoàn toàn thu được 8,7 gam ester Z (trong Z không còn nhóm chức nào khác). Công thức cấu tạo của Z là

A. C₂H₅COOCH₂CH₂OCOC₂H₅.

B. C₂H₃COOCH₂CH₂OCOC₂H₃.

C. CH₃COOCH₂CH₂OCOCH₃.

D. HCOOCH₂CH₂OCOH.

Lời giải:

n_X = 0,1 mol.

Giả sử ancol a (a < 3) chức.

→ M_ester = 87a → a = 2 → M_ester = 174

→ C₂H₅COO – CH₂ – CH₂ – OOCC₂H₅.

→ Đáp ánA

Câu 17: Chia 0,6 mol hỗn hợp gồm một axit đơn chức và một ancol đơn chức thành 2 phần bằng nhau.

Phần 1: đốt cháy hoàn toàn, thu được 39,6 gam CO₂.

Phần 2: đun nóng với H₂SO₄ đặc, thu được 10,2 gam ester E (hiệu suất 100%). Đốt cháy hết lượng E, thu được 22,0 gam CO₂ và 9,0 gam H₂O.

Nếu biết số mol axit nhỏ hơn số mol ancol thì công thức của axit là

A. C₃H₇COOH.             B. CH₃COOH.

C. C₂H₅COOH.             D. HCOOH.

Lời giải:

Phần 2:

Gọi số C trong axit là a, trong ancol là b

Do số mol của axit nhỏ hơn ancol nên → n_ancol – n_axit = 0,1 mol

Mặt khác,

Như vậy, sau phản ứng ancol dư 0,1

Số CO₂ chênh lệch giữa 2 phần chính là CO₂ do ancol dư tạo ra

Số C trong ancol: 0,4/0,1 = 4 → C₄H₉OH

Như vậy, số C trong axit: (0,9 - 0,2.4)/0,1 = 1 → HCOOH

→ Đáp án D

Câu 18: Đun nóng một axit đa chức X có chứa vòng benzene và có công thức là (C₄H₃O₂)_n (n < 4) với một lượng dư ancol Y đơn chức thu được ester Z thuần chức có công thức (C₆H₇O₂)_m. Công thức ancol Y là

A. CH₃OH.             B. C₂H₅OH.

C. CH₂=CH-CH₂OH.             D. C₃H₇OH.

Lời giải:

Dễ thấy, do ester Z thuần chức nên số O trong ester bằng số O trong axit, như vậy n = m

Số C của ancol:

Số H của ancol:

Do ancol đơn chức nên ancol là C₂H₅OH

→ Đáp án B

Câu 19: ester X được tạo ra từ ancol X1 đơn chức và axit X2 đa chức có công thức đơn giản là C₂H₃O₂. Hãy cho biết có bao nhiêu chất thoả mãn ?

A. 1              B. 2

C. 3              D. 4

Lời giải:

Gọi công thức là: C_2nH_3nO_2n

Dễ thấy, n phải là số chẵn (n lẻ thì số H sẽ lẻ)

n = 2 → C₄H₆O4 → CH₃OOC – COOCH₃.

n = 4 → C₈H₁₂O₈.

Chất này là ester 4 chức: k = 3 < 4 → Loại

→ Đáp án A

Câu 20: X là ester tạo từ 1 axit đơn chức và ancol 2 chức. X không tác dụng với Na. Thuỷ phân hoàn toàn 0,1 mol X bằng NaOH (vừa đủ) thu được hỗn hợp sản phẩm có tổng khối lượng là 21,2 gam. Có nhiêu ester thoả mãn điều kiện đó ?

A. 1.              B. 2.

C. 3.              D. 4.

Lời giải:

n_NaOH = 2n_X = 0,2 mol

Bảo toàn khối lượng: m_X = 21,2 – m_NaOH = 13,2 → M_X = 13,2/0,1 = 132 → C5H8O4

Các ester thỏa mãn là:

CH₂(OOCH) – CH(OOCH) – CH₃

CH₂(OOCH) – CH₂ – CH₂(OOCH)

→ Đáp án B

Câu 21: Cho 28,8 gam hỗn hợp X gồm ethyl alcohol và acetic acid tác dụng với Na dư thu được 6,16 lít H₂ (đktc). Khi đun nóng 28,8 gam hỗn hợp X có H₂SO₄ đặc (xúc tác) thu được 17,6 gam ester. Tính % về khối lượng mỗi chất trong X và hiệu suất của phản ứng ester hóa?

A. 47,92% C₂H₅OH; 52,08% CH₃COOH và hiệu suất 75%

B. 47,92% C₂H₅OH; 52,08% CH₃COOH và hiệu suất 80%

C. 45,0% C₂H₅OH; 55,0% CH₃COOH và hiệu suất 60%

D. 52,08% C₂H₅OH; 47,92% CH₃COOH và hiệu suất 70%.

Lời giải:

Gọi số mol của C₂H₅OH và CH₃COOH lần lượt là x, y

Ta có hệ

CH₃COOH + C₂H₅OH ⇆ CH₃COOC₂H₅ + H₂O

Vì n_CH3COOH < n_C2H5OH nên hiệu suất được tính theo axit

Có n_ester = 0,2 mol → H = (0,2/0,25). 100% = 80%

%m_C2H5OH = (0,3.46/28,8). 100% = 47,92%; %m_CH3COOH = 52,08%

→ Đáp án B

Câu 22: Cho 13,8 gam glycerol phản ứng hoàn toàn với axit hữu cơ đơn chức B, chỉ thu được chất hữu cơ E có khối lượng bằng 1,18 lần khối lượng của glycerol ban đầu; hiệu suất phản ứng là 73,35%. Có bao nhiêu công thức cấu tạo phù hợp với E ?

A. 3.              B. 4.

C. 2.              D. 5.

Lời giải:

Trước hết phải tìm nhanh ra CTPT của E.

Ta có: m_E = 1,18. 13,8 = 16,284 gam.

Có hiệu suất nên số mol glycerol phản ứng là:

(số mol E luôn bằng số mol glycerol phản ứng ).

Vậy CTPT của E là: C₅H₈O₅.

- TH1: E là ester 2 lần axit HCOOH của glycerol ( còn 1 nhóm -OH ancol).

Gọi gốc HCOO- là 1; HO- là 0 và C₃H₅- là gốc R thì ta có 2 CTCT thỏa mãn là: R-101 và R-110.

- TH2: E là ester 1 lần axit C₃H₆O₂ và còn 2 nhóm HO-

Tương tự, gọi gốc axit là 1, HO- là 0 và C₃H₅ là R ta có các CTCT là: R-100 và R-010.

Như vậy, tổng tất cả có 4 CTCT thỏa mãn phù hợp với E.

→ Đáp án B

Câu 23: Đun nóng hỗn hợp acetic acid và ethylene glycol (số mol bằng nhau, có H₂SO₄ đặc xúc tác) thì thu được hỗn hợp X gồm 5 chất (trong đó có 2 chất chứa chức ester E₁ và E₂, M_E1 < M_E2). Lượng axit và ancol đã phản ứng lần lượt là 70% và 50% so với ban đầu. Thành phần % về khối lượng của E1 trong hỗn hợp X là

A. 51,656%.              B. 23,934%.

C. 28,519%.              D. 25,574%.

Lời giải:

X gồm 5 chất: H₂O, (CH₃COO)(OH)C₂H₄ (E₁), (CH₃COO)₂C₂H₄(E₂), CH₃COOH dư, C₂H₄(OH)₂

Coi hỗn hợp ban đầu có: n_CH3COOH = n_C2H4(OH)2 số mol axit phản ứng là 0,7mol và số mol acol phản ứng là 0,5mol

Gọi n_E1 = a, n_E2 = b

→ Ta có Hệ PT:

m_X = m_axit + m_ancol = 60 + 62 = 122 gam

→ Đáp án D

Câu 24: Cho hỗn hợp X gồm 2 axit (no, đơn chức, đồng đẳng kế tiếp) và ethyl alcohol phản ứng hết với Na giải phóng ra 4,48 lít H₂ (đktc). Mặt khác nếu đun nóng hỗn hợp X (có H₂SO₄ đậm đặc làm xúc tác) thì các chất trong hỗn hợp X phản ứng với nhau vừa đủ và tạo thành 16,2 gam hỗn hợp ester (giả sử các phản ứng đều đạt hiệu suất 100%). Công thức của 2 axit lần lượt là

A. C₆H₁₃COOH và C₇H₁₅COOH.

B. CH₃COOH và C₂H₅COOH.

C. C₃H₇COOH và C₄H₉COOH.

D. HCOOH và CH₃COOH.

Lời giải:

X: n_H2 = 0,2 mol

Vì 2 chất phản ứng vừa đủ tạo ester nên n_axit = n_ancol = n_ester = 0,2 mol

→ M_RCOOC2H5 = 16,2/02 = 81 → R = 8

→ HCOOH, CH₃COOH

→ Đáp án D

Câu 25: Hỗn hợp X gồm acetic acid và ethanol. Chia X thành ba phần bằng nhau:

• Phần 1 tác dụng với Kali dư thấy có 3,36 lít khí thoát ra.

• Phần 2 tác dụng với Na₂CO₃ dư thấy có 1,12 lít khí CO₂ thoát ra. Các thể tích khí đo ở đktc.

• Phần 3 được thêm vào vài giọt dung dịch H₂SO₄, sau đó đun sôi hỗn hợp một thời gian. Biết hiệu suất của phản ứng ester hoá bằng 60%. Khối lượng ester tạo thành là

A. 8,80 gam.             B. 5,20 gam.

C. 10,56 gam.             D. 5,28 gam.

Lời giải:

n_CH3COOH = 3a mol; n_C2H5OH = 3b mol.

- Phần 1: n_H2 = 3,36/22,4 = 0,15 mol.

n_CH3COOH + n_C2H5OH = a + b = 0,15 × 2 = 0,3 mol.

- Phần 2: n_CO2 = 1,12/2,24 = 0,05 mol.

n_CH3COOH = a = 0,05.2 = 0,1 mol → b = 0,2 mol.

- Phần 3: CH₃COOH + C₂H₅OH ⇆ CH₃COOC₂H₅ + H₂O.

→ m_CH3COOC2H5 = 0,1.88.(60/100) = 5,28g

→ Đáp án D

Câu 26: Cho hỗn hợp X gồm 1 ancol đơn chức no và 1 ancol đơn chức phân tử có 1 liên kết đôi, có khối lượng m gam. Khi nạp m gam hỗn hợp vào 1 bình kín Y dung tích 6 lít và cho X bay hơi ở 136,5oC. Khi X bay hơi hoàn toàn thì áp suất trong bình là 0,28 atm. Nếu cho m gam X ester hóa với 45 gam acetic acid thì hiệu suất phản ứng đạt H%. Tổng khối lượng ester thu được theo m và H là:

A. [(2m + 4,2)H]/100

B. [(1,5m + 3,15)H]/100

C. [(m + 2,1)H]/100

D. [(m + 3)H]/100.

Lời giải:

Vậy, hiệu suất tính theo ancol.

Số mol ancol và axit phản ứng là 0,05.0,01H

→ Số mol H₂O tạo thành cũng là 0,05.0,01H mol

Khối lượng ester thu được là:

m_ester = m.0,01H + 0,05.0,01.H.60 – 0,01.0,05.H.18 = [(m + 2,1).H]/100

→ Đáp án C

Câu 27: Đun 0,08 mol hỗn hợp H gồm hai axit hữu cơ chức X, Y là đồng đẳng kế tiếp (MX < MY) với một lượng dư methyl alcohol thu được 2,888 gam hỗn hợp ester với hiệu suất 50% tính từ X và 40% tính từ Y. Công thức cấu tạo của X và Y lần lượt là

A. HCOOH và CH₃COOH.

B. CH₃COOH và CH₃CH₂COOH.

C. CH₂=CHCOOH và CH₂=C(CH₃)COOH.

D. CH₃CH₂COOH và CH₃CH₂CH₂COOH.

Lời giải:

Gọi phân tử khối của X là M thì của Y là M + 14 (M ≥ 46). ta có hệ phương trình:

Chặn khoảng giá trị của M ta có:

4(x + y)M + 112(x + y) < 28,88 (do Mx ≥ 46x) → M < 62,25

5(x + y)M + 66(x + y) > 28,88 (do - My ≤ - 46y) → M > 59.

Như vậy, chỉ duy nhất M = 60 ứng với acetic acid CH₃COOH thỏa mãn → còn lại là C₂H₅COOH.

→ Đáp án B

Câu 28: Oxi hóa hoàn toàn anđehit C₂H₄(CHO)2 trong điều kiện thích hợp thu được hợp chất hữu cơ X. Đung nóng hỗn hợp gồm 1 mol X và 1 mol methyl alcohol (xúc tác H₂SO₄ đặc) thu được 2 ester với tỉ lệ khối lượng là 1,81. Biết chỉ có 72 % lượng ancol chuyển hóa thành ester. Vậy số mol của hai ester có thể là

A. 0,30 và 0,20.              B. 0,36 và 0,18.

C. 0,24 và 0,48.              D. 0,12 và 0,24.

Lời giải:

n_{ancol phản ứng} = 0,72 mol

→ a + 2b = 0,72

→ a = 0,1685, b = 0,2757

→ Đáp án B

Câu 29: Cho 4 mol acetic acid tác dụng với hỗn hợp chứa 0,5 mol glycerol và 1 mol ethylene glycol (xúc tác H₂SO₄). Tính khối lượng sản phẩm thu được ngoài nước biết rằng có 50% axit và 80% mỗi ancol phản ứng.

A. 170,4 g.              B. 176,5 g.

C. 156,7 g.              D. 312 g.

Lời giải:

Ta có cho acetic acid tác dụng với glycerol và ethylene glycol tạo sản phẩm.

2CH₃COOH + HO-CH₂-CH₂-OH → CH₃COOCH₂CH₂OOCCH₃ + 2H₂O

3CH₃COOH + HO-CH₂-CH₂-OH → HO-CH₂CH₂OOCCH₃ + H₂O → C₃H₅(OOCCH₃)3 + 3H₂O

2CH₃COOH + HO-CH₂-CH₂-OH → C₃H₅(OH)(OOCCH₃)₂+ 2H₂O

CH₃COOH + C₃H₅(OH)₃ → C₃H₅(OH)₂(OOCCH₃) + H₂O

Nhận thấy n_H2O = n_{CH3COOH phản ứng} = 0,5. 4 = 2 mol

Bảo toàn khối lượng → m_{sản phẩm} = 2. 60 + 0,5. 0,8. 92 + 0,8.1. 62 - 2. 18 = 170,4 gam

→ Đáp án A

Câu 30: Thực hiện phản ứng ester hoá giữa ethylene glycol với một carboxylic acid X thu được ester có công thức phân tử là C₈H₁₀O₄ . Nếu cho 0,05 mol axit X phản ứng với 250 ml dung dịch KOH 0,16M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được chất rắn có giá trị m gam, m nhận giá trị nào sau đây:

A. 3,76 gam.              B. 3,80 gam.

C. 4,40 gam.              D. 5,12 gam.

Lời giải:

Xét ester: π + v = (8.2 + 2 - 10)/2 = 4

Như vậy, axit là đơn chức và có 1 liên kết π trong mạch C.

Công thức X là: C₂H₃COOH

n_KOH = 0,4 mol

Như vậy, dung dịch sau phản ứng với KOH chứa 0,04 mol muối và 0,01 mol axit dư.

Khi cô cạn: m = 0,04.110 = 4,4 gam.

→ Đáp án C

Câu 31: Hỗn hợp M gồm ancol no, đơn chức X và carboxylic acid Y, đều mạch hở và có cùng số nguyên tử cacbon. Tổng số mol của hỗn hợp M là 0,5mol (số mol X nhỏ hơn số mol Y). Nếu đốt cháy hoàn toàn M thu được khí CO₂ (đktc) và 25,2 gam H₂O. Mặt khác, nếu đun nóng M với H₂SO₄ đặc để thực hiện phản ứng ester hóa với hiệu suất là 75%. Khối lượng ester thu được là

A. 22,80 gam.              B. 25,65 gam

C. 17,1 gam.             D. 18,24 gam.

Lời giải:

Ta có:

⇒ Số C trong phân tử X và Y: 1,5/0,5 = 3

n_CO2 > n_H2O ⇒ axit Y là axit không no ⇒ Có hai trường hợp xảy ra

TH1:

⇒ a > b ⇒ TH1 loại

TH2:

C₃H₇OH + CH₂=CH-COOH → CH₂ = CH – COOC₃H₇ + H₂O

→ n_{CH2-CH-COOC3H7} = n_C3H7OH.75% = 0,2.75% = 0,15 mol

→ m_{CH2-CH-COOC3H7} = 0,15. 144 = 17,1 g

→ Đáp án C

Câu 32: ester X được tạo thành từ ethylene glycol và hai carboxylic acid đơn chức. Trong phân tử ester, số nguyên tử cacbon nhiều hơn số nguyên tử oxi là 1. Khi cho m gam X tác dụng với dung dịch NaOH (dư) thì lượng NaOH đã phản ứng là 10 gam. Giá trị của m là

A. 17,5.              B. 14,5.

C. 15,5.              D. 16,5.

Lời giải:

Gọi CTPT của X là R1COO-CH₂CH₂-OOCR₂

Trong X thì số C nhiều hơn số O là 1 → Số C trong X là 5

n_NaOH = 10/40 = 0,25 mol

→ X: HCOO-CH₂CH₂-OOCCH₃

HCOO-CH₂CH₂-OOCCH₃ (0,125) + 2NaOH (0,25) → HCOONa + CH₃COONa + HOCH₂CH₂OH

→ m_X = 0,125.132 = 16,5 gam.

→ Đáp án D

Câu 33: E là ester của một axit đơn chức và ancol đơn chức. Để thủy phân hoàn toàn 6,6 gam chất E phải dùng 34,1 ml dung dịch NaOH 10% (d = 1,1 g/ml). Lượng NaOH này dùng dư 25% so với lượng NaOH phản ứng. Công thức cấu tạo đúng của E là:

A. CH₃COOCH₃              B. HCOOC₃H₇

C. CH₃COOC₂H₅              D. Cả B và C đều đúng

Lời giải:

Ta có: m_{NaOH đem dùng} = (34,1. 1,1. 10)/100 = 3,751 (gam)

m_{NaOH phản ứng} = (3,751. 100)/(100 + 25) = 3 (gam)

→ M_E = 88 gam → R + 44 + R’ = 88 → R + R’ = 44

- Khi R = 1 → R’ = 43 (C₃H₇) → CTCT (E): HCOOC₃H₇ (propyl fomiat)

- Khi R = 15 → R’ = 29 → CTCT (E): CH₃COOC₂H₅ (ethyl acetate)

→ Đáp án D

Câu 34: Có 2 ester có đồng phân của nhau và đều do các axit no, đơn chức và rượu no, đơn chức tạo thành. Để xà phòng hóa 22,2 gam hỗn hợp 2 ester nói trên phải dùng vừa hết 12gam NaOH nguyên chất. Công thức phân tử của 2 ester là:

A. HCOOC₂H₅ và CH₃COOCH₃

B. C₂H₅COOCH₃ và CH₃COOCH₃

C. CH₃COOCH5 và HCOOC₃H₇

D. Không xác định được

Lời giải:

Các phương trình phản ứng xà phòng hóa 2 ester có dạng:

RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

R’’COOR’’’ + NaOH → R’’COONa + R’’’OH

Hai ester là đồng phân của nhau nên có cùng phân tử khối và có chung công thức tổng quát của ester no đơn chức là C_nH_2nO₂

Đặt x và y là mỗi số mol ester trong 22,2 gam hỗn hợp

Tỉ lệ mol trong phương trình là 1 : 1 nên:

n_NaOH = n_ester = x + y = 0, 3 mol

M_x + M_y = 22,2 hay M(x + y) = 22,2. Vậy M = 22,2/0,3 = 74

C_nH_2nO₂ = 72 → n = 3. Công thức đơn giản của 2 ester là C₃H₆O₂

Có 2 đồng phân là: HCOOC₂H₅ và CH₃COOCH₃

→ Đáp án A

Câu 35: ester đơn chức X có tỉ khối hơi so với CH₄ là 6,25. Cho 20 gam X tác dụng với 300 ml dung dịch KOH 1M (đun nóng). Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 28 gam chất rắn khan. Công thức cấu tạo của X là

A. CH₃-CH₂-COO-CH=CH₂.

B. CH₂=CH-COO-CH₂-CH₃.

C. CH₂=CH-CH₂- COO -CH₃.

D. CH₃-COO-CH=CH-CH₃.

Lời giải:

- Từ tỉ khối ta suy ra M_X =100 → CTPT của ester X đơn chức là C5H8O₂

- Ta có: n_X = 0,2 mol ; n_KOH = 0,3 mol.

- Đặt CTTQ của X là: RCOOR’

- Tìm gốc R

+ Ta có: n_{KOH phản ứng} = n_RCOOH = n_X = 0,2mol → n_{KOH dư} = 0,1 mol mà

→ R là C₂H₅. Vậy công thức cấu tạo của X là CH₃-CH₂-COO-CH=CH₂.

→ Đáp án A

Câu 36: Cho 21,8g chất hữu cơ A chỉ chứa 1 loại nhóm chức tác dụng với 1 lit dung dịch NaOH 0,5M thu được 24,6g muối của axit hữu cơ X và 0,1 mol ancol Y. Lượng NaOH dư có thể trung hòa hết 0,5 lit dung dịch HCl 0,4M. Tổng khối lượng mol của X và Y là :

A. 132              B. 152

C. 272              D. 174

Lời giải:

n_{NaOH phản ứng} = 0,5 - 0,5. 0,4 = 0,3 mol

→ n_NaOH : n_ancol = 3 : 1 → Y là ancol ba chức.

Giả sử A là (RCOO)₃R₁

M_RCOONa = M_R + 67 = 82 → M_R = 15 → R là CH₃ → X là (CH₃COO)₃R₁

M_X = 59.3 + M_R1 = 218 → M_R1 = 41 → R₁ là C₃H₅

Vậy X là CH₃COONa, Y là C₃H₅(OH)₃ → M_X + M_Y = 82 + 92 = 174.

→ Đáp án D

Câu 37: Hỗn hợp X gồm stearic acid, axit panmitic và triglixerit của stearic acid, axit panmitic. Đốt cháy hoàn toàn m gam X, thu được 6,72 lít CO₂ (đktc) và 5,22 gam H₂O. Xà phòng hóa m gam X (hiệu suất = 90%), thu được a gam glycerol. Giá trị của a là

A. 0,414.             B. 1,242.

C. 0,828.             D. 0,460.

Lời giải:

n_CO2 = 0,3 mol; n_H2O = 0,29 mol.

Vì một phân tử chất béo đề bài cho có 3 liên kết đôi

→ 2n_{chất béo} = n_CO2 - n_H2O = 0,01 mol → n_glycerol = 0,005 mol

Với hiệu suất 90% có m = 0,005. 92. 90% = 0,414 gam

→ Đáp án A

Câu 38: Cho vào ống nghiệm 2 ml ethyl acetate, sau đó thêm tiếp 1 ml dung dịch NaOH 30% quan sát hiện tượng (1); lắp ống sinh hàn đồng thời đun sôi nhẹ trong khoảng 5 phút, quan sát hiện tượng (2). Kết quả hai lần quan sát (1) và (2) lần lượt là

A. Sủi bọt khí, chất lỏng tách thành hai lớp.

B. Chất lỏng đồng nhất, chất lỏng tách thành hai lớp.

C. Chất lỏng tách thành hai lớp, chất lỏng đồng nhất.

D. Chất lỏng tách thành hai lớp, chất lỏng tách thành hai lớp.

Lời giải:

Ban đầu ethyl acetate không tan trong nước nên tách thành 2 lớp.

Khi đun nóng lên có phương trình:

CH₃COOC₂H₅ + NaOH → CH₃COONa + C₂H₅OH

Cả 2 chất đều tan tốt trong nước nên thành chất lỏng đồng nhất.

→ Đáp án C

Câu 39: Cho các phản ứng:

(1) X + NaOH -^to→ Y + Z

(2) Y + NaOH (rắn) -^{CaO, to}→ CH₄ + Y1

(3) CH₄ -^1500oC.11n→ Q + H₂

(4) Q + H₂O -^{to, xt}→ Z

Dùng hóa chất gì để phân biệt X và methyl fomiat?

A. Quỳ tím.

B. Dung dịch Br₂.

C. Dung dịch AgNO₃/NH₃.

D. Dung dịch AgNO₃/NH₃ hoặc dung dịch Br₂

Lời giải:

CH₃COOCH=CH₂ (X) + NaOH → CH₃COONa (Y) + CH₃CHO(Z)

CH₃COONa + NaOH → CH₄ + Na₂CO₃ (Y1)

CH₄ -^1500oC→ CH≡CH (Q)+ H₂

CH≡CH + H₂O → CH₃CHO

methyl fomiat: HCOOCH₃ tham gia phản ứng tráng bạc còn X thì không tham gia

→ Đáp án C

Câu 40: Cho sơ đồ chuyển hóa sau :

(1) C₄H₆O₂ (M) + NaOH -^to→ (A) + (B)

(2) (B) + AgNO₃ + NH₃ + H₂O -^to→ (F)↓ + Ag + NH₄NO₃

(3) (F) + NaOH -^to→ (A)↑ + NH₃ + H₂O

Chất M là:

A. HCOO(CH₂)=CH₂.              B. CH₃COOCH=CH₂.

C. HCOOCH=CHCH₃.              D. CH₂=CHCOOCH₃.

Lời giải:

- Các phản ứng xảy ra:

(1) CH₃COOCH=CH₂ (M) + NaOH -^to→ CH₃COONa (A) + CH₃CHO (B)

(2) CH₃CHO (B) + AgNO₃ + NH₃ -^to→ CH₃COONH₄ (F) + Ag↓ + NH₄NO₃

(3) CH₃COONH₄ (F) + NaOH -^to→ CH₃COONa (A) + NH₃ + H₂O

→ Đáp án B

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 12 có trong đề thi Tốt nghiệp THPT khác:

• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 1)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 2)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 3)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 4)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 2)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 3)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 4)

---