CH3CHO + H2 → C2H5OH | CH3CHO ra C2H5OH

Phản ứng CH₃CHO + H₂ hay CH₃CHO ra C₂H₅OH thuộc loại phản ứng cộng hiđro đã được cân bằng chính xác và chi tiết nhất. Bên cạnh đó là một số bài tập có liên quan về CH₃CHO có lời giải, mời các bạn đón xem:

CH₃CHO + H₂  $\stackrel{t^0, Ni}{\to }$ C₂H₅OH

1. Phương trình phản ứng CH₃CHO tác dụng với H₂

CH₃ – CH = O + H₂ $\stackrel{t^o,Ni}{\to }$CH₃ – CH₂ – OH

Phản ứng này thuộc loại phản ứng cộng.

2. Hiện tượng của phản ứng CH₃CHO tác dụng với H₂

- Không có hiện tượng nhận biết đặc biệt.

- Sản phẩm của phản ứng tác dụng với Na sinh ra khí.

3. Cách tiến hành phản ứng CH₃CHO tác dụng với H₂

- Dẫn khí CH₃CHO vào ống nghiệm chứa khí H₂, có xúc tác Ni, đun nóng.

4. Mở rộng về tính chất hoá học của anđehit

4.1. Phản ứng cộng hiđro

Ví dụ:

CH₃ – CH = O + H₂ $\stackrel{t^o,Ni}{\to }$CH₃ – CH₂ – OH

Phản ứng tổng quát:

RCHO + H₂ $\stackrel{t^o,Ni}{\to }$ RCH₂OH

⇒ Trong phản ứng này anđehit đóng vai trò là chất oxi hóa.

4.2. Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn

- Phản ứng tráng gương

Ví dụ:

CH₃CHO + 2AgNO₃ + H₂O + 3NH₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ CH₃COONH₄ + 2NH₄NO₃ + 2Ag↓

Phản ứng tổng quát:

RCHO + 2AgNO₃ + H₂O + 3NH₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ RCOONH₄ + 2NH₄NO₃ + 2Ag↓

- Phản ứng tạo thành axit

2RCHO + O₂ $\stackrel{t^o,xt}{\to }$ 2RCOOH

⇒ Trong các phản ứng trên anđehit đóng vai trò là chất khử.

4.3. Phản ứng oxi hóa hoàn toàn

Phản ứng tổng quát khi đốt cháy hoàn toàn anđehit no, đơn chức, mạch hở:

C_nH_2nO +  $\frac{3n-1}{2}$O₂ $\stackrel{t^o}{\to }$ nCO₂ + nH₂O.

5. Bài tập vận dụng liên quan

Câu 1: Cho hỗn hợp khí X gồm HCHO và H₂ đi qua ống sứ đựng bột Ni nung nóng. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được hỗn hợp khí Y gồm hai chất hữu cơ. Đốt cháy hết Y thì thu được 11,7 gam H₂O và 7,84 lít khí CO₂ (ở đktc). Phần trăm theo thể tích của H₂ trong X là

A. 35,00%.

B. 65,00%. 

C. 53,85%. 

D. 46,15%.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Ta thấy, số mol của các nguyên tố trong X, Y là giống nhau => Khi đốt Y tương tự như đốt cháy X.

BTNT C: n_CO2 = n_HCHO = 0,35 mol 

BTNT H: n_H2O = n_HCHO + n_H2 = 0,65 mol 

=> n_H2 = 0,65 - 0,35 = 0,3 mol

=> %V_H2 = (0,3/0,65).100% = 46,15%.

Câu 2: Hiđro hoá hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm hai anđehit no, đơn chức, mạch hở, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng thu được (m + 1) gam hỗn hợp hai ancol. Mặt khác, khi đốt cháy hoàn toàn cũng m gam X thì cần vừa đủ 17,92 lít khí O₂ (ở đktc). Giá trị của m là

A. 10,5.      

B. 8,8.        

C. 24,8.      

D. 17,8.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

*Phản ứng của anđehit và H₂:

BTKL: m_H2 = m_ancol - m_anđehit = 1 gam

 => n_H2 = 0,5 mol = n_anđehit = n_ancol

=> n_O(X) = n _anđehit = 0,5 mol

*Phản ứng đốt cháy anđehit: 

Do là anđehit no, đơn chức, mạch hở nên khi đốt thì n_CO2 = n_H2O = x mol

BTNT "O": n_O(X) + 2n_O2 = 2n_CO2 + n_H2O hay 0,5 + 2.0,8 = 2x + x 

=> x = 0,7 mol

BTKL: m_X + m_O2 = m_CO2 +m_H2O 

=> m_X = 0,7.44 + 0,7.18 – 0,8.32 = 17,8 gam.

Câu 3: Cho hỗn hợp M gồm anđehit X (no, đơn chức, mạch hở) và hydrocarbon Y, có tổng số mol là 0,2 (số mol của X nhỏ hơn của Y). Đốt cháy hoàn toàn M, thu được 8,96 lít khí CO₂ (đktc) và 7,2 gam H₂O. hydrocarbon Y là

A. C₃H₆.                        

B. C₂H₄.                        

C. CH₄.                         

D. C₂H₂.

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

n_CO2 = n_H2O = 0,4 mol

Anđehit no, đơn chức, mạch hở nên khi đốt cho số mol CO₂ bằng H₂O

=> Đốt hydrocarbon cũng thu được số mol CO₂ bằng H₂O

=> hydrocarbon có dạng C_nH_2n

Mặt khác, C_tb = n_CO2 : n_M = 0,4 : 0,2 = 2

A. Sai vì nếu Y là C₃H₆ thì X là HCHO => n_X = n_Y => Loại.

B. Đúng.

C. Sai vì không phải dạng C_nH_2n.

D. Sai vì không phải dạng C_nH_2n.

Câu 4: Cho hỗn hợp X gồm 2 anđehit đồng đẳng liên tiếp cộng H₂ thu được hỗn hợp 2 rượu đơn chức. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp 2 rượu này thu được 6,6 gam CO₂ và 4,5 gam nước. Tìm công thức phân tử các anđehit trong X.

A. C₃H₄O và C₄H₆O.     

B. C₃H₆O và C₄H₈O.     

C. CH₂O và C₂H₄O.      

D. C₄H₆O và C₅H₈O.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Khi đốt cháy rượu n_CO2 (0,15 mol) < n_H2O (0,25 mol) => Ancol no, đơn chức, hở.

=> n_ancol = n_H2O - n_CO2 = 0,1 mol

=> C_{tb ancol} = n_CO2 : n _ancol = 0,15 : 0,1 = 1,5 => Ancol là CH₃OH và C₂H₅OH

=> X chứa HCHO và CH₃CHO.

Câu 5: Một chất hữu cơ Y chứa C, H, O. Khi đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol Y cho 6,72 lít CO₂ (đktc). Mặt khác để hiđro hóa hoàn toàn 0,05 mol Y cần 1,12 lít khí H₂ (0^oC, 2 atm) và được ancol no, đơn chức Z. Biết X tác dụng được với AgNO₃/NH₃ cho Ag. Công thức cấu tạo của Y là

A. CH₃CHO.                 

B. C₂H₅CHO.               

C. CH₂=CH-CHO.        

D. HCHO.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

- Đốt cháy 0,1 mol Y thu được 0,3 mol CO₂ => Số C (trong Y) = 0,3/0,1 = 3

- Khi hidro hóa Y: n_Y = 0,05 mol; n_H2 = PV/RT = $\frac{\mathrm{2.1,12}}{\mathrm{0,082.273}}$= 0,1 mol

=> n_H2 : n_Y = 0,1 : 0,05 = 2 => Y có 2 nối đôi có thể cộng với H₂.

Trong các phương án thì thấy CH₂=CH-CHO thỏa mãn.

Câu 6: Hỗn hợp M gồm một anđehit và một alkyne (có cùng số nguyên tử cacbon). Đốt cháy hoàn toàn x mol hỗn hợp M, thu được 3x mol CO₂ và 1,8x mol H₂O. Phần trăm số mol của anđehit trong hỗn hợp M là

A. 50%                         

B. 40%.                         

C. 30%.                        

D. 20%.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

- Số nguyên tử C trung bình: C _tb = n_CO2 : n_M = 3 => alkyne là C₃H₄

- Số nguyên tử H trung bình: H _tb = n_H : n_M = 2n_H2O : n_M = 3,6

Mà alkyne có H > 3,6 => Andehit có số H < 3,6 => có 2H

=> Andehit là C₃H₂O (CH≡C-CHO)

Áp dụng phương pháp đường chéo về số nguyên tử H trung bình ta có:

=> n_C3H4 : n_C3H2O = 1,6 : 0,4 = 4 : 1

Giả sử n_C3H4 = 4 mol; n_anđehit = 1 mol

=> %n_anđehit = $\frac{1}{4+1}.100\%$ = 20%

Câu 7: Đốt cháy hoàn toàn 7,2 gam hợp chất hữu cơ A thu được 0,4 mol CO₂ và 0,4 mol H₂O. Biết A chỉ chứa một loại nhóm chức và 0,05 mol A tham gia phản ứng tráng gương thì tạo ra 0,1 mol Ag. Công thức cấu tạo thu gọn của A là

A. C₃H₇CHO.      

B. CH₃CHO.        

C. C₂H₅CHO.      

D. C₂H₃CHO.

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

BTNT C, H: n_C = n_CO2 = 0,4 mol; n_H = 2n_H2O = 0,8 mol

BTKL: m_O(A) = m_A - m_C - m_H = 7,2 - 0,4.12 – 0,8 = 1,6 gam

=> n_O = 0,1 mol

=> n_C : n_H : n_O = 4 : 8 : 1. Mà n_Ag : n_A = 2 : 1 => Phân tử A có chứa 1 nhóm -CHO

=> A có CTPT C₄H₈O, CTCT thu gọn là C₃H₇CHO

Câu 8: Hỗn hợp M gồm một anđehit và một alkyne (có cùng số nguyên tử cacbon). Đốt cháy hoàn toàn 0,2 mol hỗn hợp M, thu được 13,44 lít khí CO₂ (ở đktc) và 6,48 gam H₂O. Nếu cho 0,1 mol hỗn hợp M tác dụng hết với lượng dư dung dịch AgNO₃ trong NH₃. Số mol AgNO₃ phản ứng là:

A. 0,20

B. 0,14                          

C. 0,12

D. 0,10

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

n_CO2 = 0,6 mol; n_H2O = 0,36 mol

Số C trung bình: C_tb = n_CO2 : n_M = 0,6 : 0,2 = 3 => alkyne là C₃H₄

Số H trung bình: H_tb = 2n_H2O : n_M = 2.0,36 : 0,2 = 3,6

=> Anđehit có số H < 3,6 (vì alkyne có H > 3,6) => Anđehit có 2H => CH≡C-CHO

Giả sử 0,1 mol hỗn hợp M chứa a mol CH≡C-CHO và b mol CH≡C-CH₃

+ n_{H2O (đốt 0,1 mol M)} = a + 2b = 0,36/2 = 0,18 (1)

+ a + b = 0,1 (2) 

Giải hệ được a = 0,02 và b = 0,08

CH≡C-CHO + 3AgNO₃ → Sp (Vì anđehit có 1 liên kết ba đầu mạch + 1 nhóm -CHO)

CH≡C-CH₃ + AgNO₃ → Sp (Vì alkyne có 1 liên kết ba đầu mạch)

=> n_{AgNO3 pư} = 3n _anđehit + n _alkyne = 3.0,02 + 0,08 = 0,14 mol

Câu 9: Hai chất hữu cơ X và Y, thành phần nguyên tố đều gồm C, H, O, có cùng số nguyên tử cacbon (M_X < M_Y). Khi đốt cháy hoàn toàn mỗi chất trong oxi dư đều thu được số mol H₂O bằng số mol CO₂. Cho 0,1 mol hỗn hợp gồm X và Y phản ứng hoàn toàn với lượng dư dung dịch AgNO₃ trong NH₃, thu được 28,08 gam Ag. Phần trăm khối lượng của X trong hỗn hợp ban đầu là:

A. 39,66%. 

B. 60,34%. 

C. 21,84%. 

D. 78,16%.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Ta có: n _hh = 0,1 mol; n_Ag = 0,26 mol

- Hỗn hợp có phản ứng tráng gương nên suy ra có chứa nhóm -CHO

- Mà đốt X hay đốt Y đều thu được số mol CO₂ bằng số mol H₂O và tỉ lệ:

n_Ag : n_hh = 2,6

=> Hỗn hợp có chứa HCHO => Chất còn lại là HCOOH (Vì cùng số nguyên tử C)

Giả sử hỗn hợp ban đầu chứa HCHO (a mol) và HCOOH (b mol)

Giải hệ: n_hh = a + b = 0,1 và n_Ag = 4a + 2b = 0,26 được a = 0,03 và b = 0,07

=> %m_HCHO = $\frac{\mathrm{0,03.30}}{\mathrm{0,03.30}+\mathrm{0,07.46}}.100\%=\mathrm{21,84}\%$

Câu 10: Hỗn hợp M gồm anđehit X và ketone Y đều đơn chức. Đốt cháy hoàn toàn m gam M cần dùng vừa đủ 0,4 mol O₂, thu được 0,35 mol CO₂ và 0,35 mol H₂O. Số mol của Y trong m gam M có thể là:

A. 0,08 mol

B. 0,1 mol  

C. 0,05 mol

D. 0,06 mol

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Đốt cháy hỗn hợp thu được CO₂ và H₂O có số mol bằng nhau nên suy ra anđehit và ketone trong hỗn hợp đều no, đơn chức, mạch hở.

BTNT "O": n_O(M) = 2n_CO2 + n_H2O - 2n_O2 = 2.0,35 + 0,35 - 2.0,4 = 0,25 mol

Do các chất đều đơn chức nên phân tử chứa 1O => n_M = n_O(M) = 0,25 mol

=> C_tb = n_CO2 : n_M = 0,35 : 0,25 = 1,4 

=> Anđehit là HCHO

Giả sử hỗn hợp M chứa: HCHO (a mol) và C_nH_2nO (b mol) 

+/ a + b = 0,25 (1)

+/ n_CO2 = a + nb = 0,35 (2)

Lấy (2) - (1) được: (n-1)b = 0,1 => $n=\frac{\mathrm{0,1}}{b}+1$

Mà ketone có tối thiểu 3C nên ta có n ≥ 3 => $\frac{\mathrm{0,1}}{b}+1\ge 3\to b\le \mathrm{0,05}$

Vậy số mol của ketone Y có thể là 0,05 mol.

Xem thêm các phương trình hóa học hay khác:

• 2CH₃CHO + O₂  $\stackrel{t^0, M{n}^{2+}}{\to }$ 2CH₃COOH
• HCHO + 4AgNO₃ + 6NH₃ + 2H₂O $\stackrel{t^0}{\to }$ 4Ag ↓+ 4NH₄NO₃ + (NH₄)₂CO₃
• CH₃CHO + 2AgNO₃ + 3NH₃ + H₂O $\stackrel{t^0}{\to }$ CH₃COONH₄ + 2NH₄NO₃ + 2Ag↓
• HCHO + Br₂ + H₂O → HCOOH + 2HBr

---