Công thức lập công thức hóa học của hợp chất khi biết hóa trị lớp 7 (hay, chi tiết)

Bài viết Công thức lập công thức hóa học của hợp chất khi biết hóa trị lớp 7 trình bày đầy đủ công thức, ví dụ minh họa có lời giải chi tiết và các bài tập tự luyện giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm về Công thức lập công thức hóa học của hợp chất khi biết hóa trị từ đó học tốt môn Khoa học tự nhiên.

Công thức lập công thức hóa học của hợp chất khi biết hóa trị lớp 7 (hay, chi tiết)

I. Lý thuyết và phương pháp giải

Nếu hai nguyên tố (hoặc nhóm nguyên tử) A, B có hoá trị tương ứng là a, b thì công thức hoá học của hợp chất tạo thành từ A và B được xác định như sau:

Bước 1: Đặt công thức hoá học của hợp chất: A_xB_y.

Bước 2: Áp dụng quy tắc hoá trị, xác định tỉ lệ: $\frac{x}{y}=\frac{b}{a}$

Bước 3: Xác định x, y (x, y thường là những số nguyên nhỏ nhất thoả mãn tỉ lệ trên).

II. Ví dụ minh hoạ

Ví dụ 1: Công thức hoá học của hợp chất tạo bởi carbon hoá trị IV và sulfur hoá trị II là

A. CS₂.

B. C₂S.

C. CS.

D. C₂S₄.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Đặt công thức hóa học của hợp chất là C_xS_y.

Theo quy tắc hóa trị ta có: IV × x = II × y ⇒ $\frac{x}{y}=\frac{II}{IV}=\frac{1}{2}$.

Lấy x = 1 và y = 2.

Vậy công thức hóa học của hợp chất là CS₂.

Ví dụ 2: Calcium carbonate là thành phần chính của đá vôi, được cấu tạo từ calcium hóa trị II và nhóm nguyên tử CO₃ có hóa trị II. Công thức hoá học của calcium carbonate là

A. CaCO₃.

B. Ca₂(CO₃)₂.

C. CuCO₃.

D. Ca₂CO₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Công thức chung: Ca_x(CO₃)_y

Theo quy tắc hóa trị: x.II = y.II

Chuyển biểu thức thành tỉ lệ: $\frac{x}{y}=\frac{II}{II}=\frac{1}{1}$

Lấy x = 1, y = 1 hợp chất là CaCO₃: calcium carbonate.

Ví dụ 3: Công thức hóa học của hợp chất được tạo thành bởi các ion: Ca²⁺ và Br^- là

A. CaBr.

B. Ca₂Br.

C. CaBr₂.

D. Ca₂Br₂.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Đặt công thức hóa học của hợp chất có dạng Ca_xBr_y, trong đó Ca có hóa trị II, Br có hóa trị I.

Áp dụng quy tắc hóa trị có:

$\frac{x}{y}=\frac{I}{II}=\frac{1}{2}$

Chọn x = 1 ; y = 2 ta có công thức hóa học của hợp chất là: CaBr₂.

III. Bài tập tự luyện

Câu 1: Công thức phân tử của khí hydrogen sulfide là (biết lưu huỳnh trong hợp chất này có hóa trị II)

A. H₂S₃.

B. HS₂.

C. HS.

D. H₂S.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

Gọi công thức của khí hydrogen sulfide là $H_x^I{S}_y^{II}$.

Theo quy tắc hóa trị: x.I = y.II

⇒ $\frac{x}{y}=\frac{II}{I}=\frac{2}{1}$

⇒ x = 2 và y = 1.

Vậy công thức của khí hydrogen sulfide là H₂S.

Câu 2: Công thức hoá học của hợp chất tạo bởi sodium hoá trị I và oxygen hoá trị II là

A. Na₂O.

B. Na₂O₂.

C. NaO₂.

D. K₂O.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Công thức chung: Na_xO_y

Theo quy tắc hóa trị: x.I = y.II

Chuyển biểu thức thành tỉ lệ: $\frac{x}{y}=\frac{II}{I}=\frac{2}{1}$

Lấy x = 2, y = 1 hợp chất là Na₂O: sodium oxide.

Câu 3: Bột thạch cao có nhiều ứng dụng quan trọng như: Tạo hình trong những công trình kiến trúc, làm vật liệu xây dựng, vữa trát tường, đúc tượng, làm khuôn đúc chịu nhiệt,… Thành phần chính của bột thạch cao là hợp chất (G) gồm calcium và gốc sulfate.

Công thức hóa học của hợp chất (G) là

A. CuSO₄.

B. CaSO₄.

C. Ca₂SO₄.

D. Cu₂SO₄.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Công thức hóa học chung của hợp chất G: $\stackrel{II}{\stackrel{⏜}{C{a}_x}}\stackrel{II}{\stackrel{⏜}{{\left(S{O}_4\right)}_y}}$

Theo quy tắc hóa trị, ta có: II . x = II . y

Chuyển về tỉ lệ: $\frac{x}{y}=\frac{II}{II}=\frac{1}{1}$

Chọn x = 1; y = 1. Vậy công thức hóa học của hợp chất là CaSO₄.

Câu 4: Công thức hoá học của hợp chất tạo bởi magnesium hoá trị II và sulfur hoá trị II là

A. Mg₂S₂.

B. MgS.

C. Mg₂S.

D. MgS₂.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Đặt công thức hóa học của hợp chất là Mg_xS_y.

Theo quy tắc hóa trị ta có: II × x = II × y ⇒ $\frac{x}{y}=\frac{II}{II}=\frac{1}{1}$.

Lấy x = 1 và y = 1.

Vậy công thức hóa học của hợp chất là MgS.

Câu 5: Công thức hoá học của hợp chất tạo bởi aluminium hoá trị III và bromine hoá trị I là

A. AlCl₃.

B. Al₃Cl.

C. AlBr₃.

D. Al₃Br.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Đặt công thức hóa học của hợp chất là Al_xBr_y.

Theo quy tắc hóa trị ta có: III × x = I × y ⇒ $\frac{x}{y}=\frac{I}{III}=\frac{1}{3}$.

Lấy x = 1 và y = 3.

Vậy công thức hóa học của hợp chất là AlBr₃.

Câu 6: Hợp chất tạo bởi sodium hoá trị I và nhóm (OH) là

A. KOH.

B. NaOH.

C. Na(OH)₂.

D. K(OH)₂.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Sodium có hóa trị I, nhóm OH có hóa trị I.

Công thức chung: Na_x(OH)_y.

Theo quy tắc hóa trị: x.I = y.I

Chuyển biểu thức thành tỉ lệ: $\frac{x}{y}=\frac{I}{I}=\frac{1}{1}$

Lấy x = 1, y = 1 hợp chất sodium hydroxide: NaOH.

Câu 7: Zinc phosphate là hợp chất được tạo bởi Zn có hoá trị II và nhóm (PO₄) có hoá trị III. Công thức hoá học của hợp chất này là

A. ZnPO₄.

B. Zn₃PO₄.

C. Zn₂(PO₄)₃.

D. Zn₃(PO₄)₂.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

Zn có hóa trị II, nhóm (PO₄) có hóa trị III.

Công thức chung: Zn_x(PO₄)_y.

Theo quy tắc hóa trị: x.II = y.III

Chuyển biểu thức thành tỉ lệ: $\frac{x}{y}=\frac{III}{II}=\frac{3}{2}$

Lấy x = 3, y = 2 hợp chất zincphosphate: Zn₃(PO₄)₂.

Câu 8: Hợp chất (E) là oxide của nguyên tố M có hóa trị VI. Biết (E) có khối lượng phân tử bằng 80 amu và có 60% oxygen. Công thức hóa học của hợp chất E là

A. SO₂.

B. SO₃.

C. SO.

D. S₂O₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

M có hóa trị VI; O có hóa trị II.

Gọi công thức hóa học chung của E là: M_xO_y.

Theo quy tắc hóa trị ta có: x . VI = y. II

Chuyển về tỉ lệ: $\frac{x}{y}=\frac{II}{VI}=\frac{1}{3}$

Chọn x =  1; y = 3. Vậy công thức hóa học của hợp chất E là MO₃.

Lại có: KLPT (MO₃) = KLNT(M) + 16 . 3 = 80 (amu)

⇒ KLNT (M) = 32 (amu). Vậy M là S.

Công thức hóa học của hợp chất E là SO₃.

Câu 9: Ammonium carbonate là hợp chất được sử dụng nhiều trong phòng thí nghiệm, công nghiệp, nông nghiệp, y tế, … Biết ammonium carbonate được tạo thành từ hai nhóm (NH₄) và (CO₃), công thức hoá học của hợp chất này là

A. NH₄CO₃.

B. (NH₄)₂CO₃.

C. NH₄(CO₃)₂.

D. (NH₄)₂(CO₃)₂.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Công thức hóa học chung: $\stackrel{I}{\stackrel{⏜}{{\left(N{H}_4\right)}_x}}\stackrel{II}{\stackrel{⏜}{{\left(C{O}_3\right)}_y}}$

Theo quy tắc hóa trị, ta có: I . x = II . y

Chuyển về tỉ lệ: $\frac{x}{y}=\frac{II}{I}=\frac{2}{1}$

Chọn x = 2; y = 1. Vậy công thức hóa học của hợp chất là (NH₄)₂CO₃.

Câu 10: Cho biết công thức hóa học của hợp chất được tạo bởi hai nguyên tố X và O (oxygen); Y và H (hydrogen) lần lượt là XO và YH₃. Công thức hóa học của hợp chất giữa X với Y là (biết X và Y có hóa trị bằng hóa trị của chúng trong các chất XO và YH₃)

A. X₂Y₃.

B. X₃Y₂.

C. XY.

D. XY₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Vì công thức hóa học của hợp chất tạo bởi X và O là XO nên X có hóa trị II. Hợp chất của Y với H là YH₃ nên Y có hóa trị III.

Gọi công thức hóa học của hợp chất giữa X và Y là: X_aY_b.

Áp dụng quy tắc hóa trị: a.II = b.III

Chuyển về tỉ lệ: $\frac{x}{y}=\frac{II}{I}=\frac{2}{1}$

Chọn a = 3, b = 2, công thức hóa học của hợp chất giữa X và Y là: X₃Y₂.

Xem thêm các bài viết về công thức Khoa học tự nhiên 7 hay, chi tiết khác:

• Công thức tính số hạt trong hạt nhân nguyên tử

• Công thức tính số hạt mang điện trong nguyên tử

• Công thức tính khối lượng phân tử

• Công thức lập công thức hóa học của hợp chất khi biết phần trăm các nguyên tố trong hợp chất

• Công thức tính khối lượng nguyên tử

• Công thức tính số hạt trong nguyên tử

• Công thức tính phần trăm khối lượng các nguyên tố trong hợp chất

• Công thức quy tắc hóa trị

---