Công thức lập công thức hóa học của hợp chất khi biết phần trăm các nguyên tố trong hợp chất lớp 7 (hay, chi tiết)

Bài viết Công thức lập công thức hóa học của hợp chất khi biết phần trăm các nguyên tố trong hợp chất lớp 7 trình bày đầy đủ công thức, ví dụ minh họa có lời giải chi tiết và các bài tập tự luyện giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm về Công thức lập công thức hóa học của hợp chất khi biết phần trăm các nguyên tố trong hợp chất từ đó học tốt môn Khoa học tự nhiên.

Công thức lập công thức hóa học của hợp chất khi biết phần trăm các nguyên tố trong hợp chất lớp 7 (hay, chi tiết)

I. Lý thuyết và phương pháp giải

Xác định công thức hoá học của hợp chất khi biết phần trăm các nguyên tố trong hợp chất theo các bước sau:

Bước 1: Đặt công thức hoá học của hợp chất là A_xB_y.

Bước 2: Tính khối lượng nguyên tử (KLNT) A, B trong một phân tử chất, tính khối lượng phân tử (KLPT) của hợp chất.

Bước 3: Tìm x, y thông qua biểu thức tính phần trăm khối lượng.

Chú ý: Thông thường có thể gộp bước 2 với bước 3 làm một.

II. Ví dụ minh hoạ

Ví dụ 1: Một oxide có công thức XO_n, trong đó X chiếm 30,43% (khối lượng); Biết khối lượng phân tử của oxide bằng 46 amu. Công thức hóa học của oxide là

A. NO.

B. NO₂.

C. CO.

D. CO₂.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Theo đề bài ta có:

KLPT (XO_n) = KLNT (X) + 16 × n = 46 amu (1)

Mặt khác trong XO_n có:

$\%X=\frac{KLNT\left(X\right)}{46}.100\%=30,43\%$$\Rightarrow KLNT\left(X\right)=14.$ (2)

Thay KLNT (X) vào (1) được n = 2.

Vậy công thức của oxide là NO₂.

Ví dụ 2: A là hợp chất tạo bởi Cu và O. Biết trong A, Cu chiếm 80% về khối lượng và khối lượng phân tử A là 80 amu. Công thức hoá học của A là

A. Cu₂O.

B. CuO.

C. Cu₂O₂.

D. CuO₂.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

%O = 100% - 80% = 20%.

$\%Cu=\frac{KLNT\left(Cu\right)\times x}{KLPT\left(C{u}_x{O}_y\right)}\times 100\%$$=\frac{64\times x}{80}\times 100\%=80\%$ ⇒ x = 1.

$\%O=\frac{KLNT\left(O\right)\times y}{KLPT\left(C{u}_x{O}_y\right)}\times 100\%$$=\frac{16\times y}{80}\times 100\%=20\%$ ⇒ y = 1.

Công thức hóa học của hợp chất là CuO.

III. Bài tập tự luyện

Câu 1: Khối lượng phân tử của lactic acid là 90 amu. Trong đó, thành phần phần trăm khối lượng C là 40%, H là 6,67% và O là 53,33%. Công thức phân tử của lactic acid là

A. C₂H₆O.

B. C₂H₄O₂.

C. C₃H₆O₃.

D. C₂H₆O₂.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Đặt công thức phân tử của lactic acid có dạng: C_xH_yO_z.

$\%C=\frac{12.x}{90}.100\%=40\%\Rightarrow x=3.$

$\%H=\frac{1.y}{90}.100\%=6,67\Rightarrow y=6.$

Lại có 12.x + y + 16.z = 90 ⇒ z = 3.

Vậy công thức hóa học của lactic acid là: C₃H₆O₃.

Câu 2: Khí carbon dioxide luôn có thành phần như sau: cứ 1 phần khối lượng carbon có tương ứng 2,667 phần khối lượng oxygen. Biết khối lượng phân tử của carbon dioxide là 44 amu. Công thức hóa học của khí carbon dioxide là

A. CO.

B. CO₂.

C. CH₄,

D. CO₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Gọi công thức hoá học của khí carbon dioxide là C_xO_y.

Khối lượng phân tử của khí carbon dioxide là: 12x + 16y = 44. (1)

Ta có: $\frac{12x}{16y}=\frac{1}{2,667}$⇒ $\frac{x}{y}=\frac{1}{2}$ ⇒ y = 2x

Thế y = 2x vào (1) ta được: 12x + 16.2x = 44

⇒ x = 1 ⇒ y = 2

Vậy công thức của khí carbon dioxide là CO₂.

Câu 3: Hợp chất X được tạo thành bởi iron và oxygen có khối lượng phân tử là 160 amu. Biết phần trăm khối lượng của iron trong X là 70%. Xác định công thức hóa học của X.

A. FeO.

B. Fe₂O₃.

C. Fe₃O₄.

D. Fe₃O₂.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Đặt công thức hóa học của X là Fe_xO_y.

$\%Fe=\frac{56x}{160}.100\%=70\%\Rightarrow x=2.$

Lại có 56x + 16y = 160 ⇒ y = 3.

Vậy công thức hóa học của X là Fe₂O₃.

Câu 4: Phân tử X có 75% khối lượng là aluminium, còn lại là carbon. Biết khối lượng phân tử của X là 144 amu. Xác định công thức phân tử của X.

A. Al₄C₃.

B. Al₃C₄.

C. AlC₃.

D. Al₄C.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

%C = 100% - %Al = 100% - 75% = 25%.

%Al = $\frac{KLNT\left(Al\right)\times x}{KLPT\left(A{l}_x{C}_y\right)}\times 100\%=\frac{27\times x}{144}.100\%$ = 75% ⇒ x = 4.

%C = $\frac{KLNT\left(C\right)\times y}{KLPT\left(A{l}_x{C}_y\right)}\times 100\%=\frac{12\times y}{144}.100\%$ = 25% ⇒ y = 3.

Vậy công thức hóa học của hợp chất là Al₄C₃.

Câu 5: Một hợp chất X có phần trăm khối lượng các nguyên tố lần lượt là %K = 39%; %H = 1%; %C = 12%; %O = 48%. Biết khối lượng phân tử của X là 100 amu. Công thức hoá học của X là

A. KHCO₃.

B. K₂HCO₃.

C. KH₅C₂O₂.

D. KH₉C₃O.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A.

Gọi công thức hoá hoc của X là K_xH_yC_zO_t

%K = $\frac{39.x.100\%}{100}$ = 39% ⇒ x = 1.

%H = $\frac{1.y.100\%}{100}$ = 1% ⇒ y = 1.

%C = $\frac{12.z.100\%}{100}=12\%$ ⇒ z = 1.

%O = $\frac{16.z.100\%}{100}$ = 48% ⇒ t = 3.

Vậy công thức hóa học của hợp chất là KHCO₃.

Câu 6: Thạch nhũ trong hang động có thành phần chính là hợp chất T. Phân tử T có cấu tạo từ nguyên tố calcium, carbon và oxygen với tỉ lệ phần trăm tương ứng là 40%, 12% và 48%. Khối lượng phân tử của T là 100 amu. Công thức hoá học của T là

A. CaCO.

B. CaCO₂.

C. CaCO₃.

D. Ca₂CO₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Gọi công thức hóa học của hợp chất T là Ca_xC_yO_z.

Phần trăm khối lượng của các nguyên tố trong hợp chất là:

%Ca = $\frac{KLNT\left(Ca\right)\times x}{KLPT\left(T\right)}$×100% = $\frac{40\times x}{100}$×100% = 40%$\to$ x = 1.

%S = $\frac{KLNT\left(C\right)\times y}{KLPT\left(T\right)}$×100% = $\frac{12\times y}{100}$×100% = 12% $\to$ y = 1.

%O = $\frac{KLNT\left(O\right)\times z}{KLPT\left(T\right)}$×100% = $\frac{16\times z}{100}$×100% = 48%$\to$ z = 3.

Vậy công thức hóa học của hợp chất T là CaCO₃.

Câu 7: Thành phần chính của bột thạch cao là hợp chất A. Phân tử A có cấu tạo từ nguyên tố calcium (Ca), sulfur (S) và oxygen (O) với tỉ lệ phần trăm tương ứng là 29,41%, 23,53% và 47,06%. Biết khối lượng phân tử của A là 136 amu, công thức hóa học của A là

A. CaSO₄.

B. CaSO₂.

C. Ca₂SO₄.

D. CaSO₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Gọi công thức hóa học của hợp chất A là Ca_xS_yO_z.

Phần trăm khối lượng của các nguyên tố trong hợp chất là:

%Ca = $\frac{KLNT\left(Ca\right)\times x}{KLPT\left(A\right)}$×100% = $\frac{40\times x}{136}$×100% = 29,41%$\to$ x = 1.

%S = $\frac{KLNT\left(S\right)\times y}{KLPT\left(A\right)}$×100% = $\frac{32\times y}{136}$×100% = 23,53%$\to$ y = 1.

%O = $\frac{KLNT\left(O\right)\times z}{KLPT\left(A\right)}$×100% = $\frac{16\times z}{136}$×100% = 47,06%$\to$ z = 4.

Vậy công thức hóa học của hợp chất A là CaSO₄.

Câu 8: Một hợp chất có công thức N_xO_y, trong đó N chiếm 63,63%. Khối lượng phân tử hợp chất là 44 amu. Công thức hóa học của hợp chất là

A. N₂O.

B. NO₂.

C. N₂O₃.

D. N₂O₅.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Ta có %O = 100% - %N = 100% - 63,63% = 36,37%.

%N = $\frac{KLNT\left(N\right)\times x}{KLPT\left(N_x{O}_y\right)}$×100% = $\frac{14\times x}{44}$×100% = 63,63%$\to$ x = 2

%O = $\frac{KLNT\left(O\right)\times y}{KLPT\left(N_x{O}_y\right)}$×100% = $\frac{16\times y}{44}$×100% = 36,37%$\to$y = 1

Công thức hóa học của hợp chất là N₂O.

Câu 9: Hợp chất A tạo bởi lưu huỳnh (S) và oxygen (O), biết phần trăm khối lượng của S, O lần lượt là 40%, 60% và khối lượng phân tử của hợp chất A là 80 amu. Công thức hoá học của hợp chất A là

A. SO.

B. SO₂.

C. S₂O.

D. SO₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

Gọi công thức hóa học của hợp chất A tạo bởi lưu huỳnh và oxygen là S_xO_y.

Khối lượng phân tử của hợp chất là:

x.32 + y.16 = 80 (amu)

Phần trăm khối lượng của các nguyên tố trong hợp chất là:

%S = $\frac{x\mathrm{.32.100}\%}{80}$= 40% → x = 1

%O = $\frac{y\mathrm{.16.100}\%}{80}$= 60% → y = 3

Câu 10: Copper(II) sulfate được tạo thành từ các nguyên tố Cu, S, O và có khối lượng phân tử là 160 amu. Phần trăm khối lượng của các nguyên tố Cu, S và O trong copper(II) sulfate lần lượt là: 40%, 20%, 40%. Công thức hóa học của copper(II) sulfate là

A. CaSO₄.

B. CuSO₄.

C. CaSO₃.

D. CuSO₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Đặt công thức hóa học của copper(II) sulfate là Cu_xS_yO_z.

$\%Cu=\frac{64.x}{160}.100\%=40\%\Rightarrow x=1.$

$\%S=\frac{32.y}{160}.100\%=20\%\Rightarrow y=1.$

Lại có 64x + 32y + 16z = 160 ⇒ z = 4.

Vậy công thức hóa học của copper(II) sulfate là CuSO₄.

Xem thêm các bài viết về công thức Khoa học tự nhiên 7 hay, chi tiết khác:

• Công thức tính số hạt trong hạt nhân nguyên tử

• Công thức tính số hạt mang điện trong nguyên tử

• Công thức tính khối lượng phân tử

• Công thức lập công thức hóa học của hợp chất khi biết hóa trị

• Công thức tính khối lượng nguyên tử

• Công thức tính số hạt trong nguyên tử

• Công thức tính phần trăm khối lượng các nguyên tố trong hợp chất

• Công thức quy tắc hóa trị

---