Các dạng bài toán xác định công thức cấu tạo ester, chất béo và cách giải

Với Các dạng bài toán xác định công thức cấu tạo ester, chất béo và cách giải sẽ giúp học sinh nắm vững lý thuyết, biết cách làm bài tập từ đó có kế hoạch ôn tập hiệu quả để đạt kết quả cao trong các bài thi môn Hóa 12.

Các dạng bài toán xác định công thức cấu tạo ester, chất béo và cách giải

                              

A. Phương pháp giải

Một số lưu ý khi làm bài tập:

- Áp dụng công thức tính độ bất bão hòa k

- ester đơn chức tạo bởi ancol đơn chức và axit đơn chức: RCOOR’ (R’   H)

- ester được tạo bởi ancol n chức và axit m chức: R_n(COO)_n.mR’_m

- ester no, đơn chức, mạch hở: C_nH_2nO₂ (n ≥ 2)

- ester không no, đa chức:  C_nH_2n-2kO_z

- Đốt cháy thu được  → ester no, đơn chức, mạch hở.

- ester đơn chức sau thủy phân tạo 2 muối → ester của phenol hoặc đồng đẳng của phenol.

- Sản phẩm sau thủy phân có khả năng làm mất màu nước brom → ester chứa C=C.

- Sản phẩm sau thủy phân có khả năng tham gia phản ứng tráng gương 

→ ester của formic acid hoặc gốc rượu có C mang nối đôi gắn trực tiếp với nhóm cacboxyl: RCOOCH = CH - R' 

B. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: ester X có công thức phân tử là C₄H₆O₂ khi thủy phân trong môi trường axit thu được ancol có khả năng làm mất màu nước brom. Công thức cấu tạo thu gọn của X là:

A. CH₃COO-CH=CH₂                       

B. HCOO-CH=CH-CH₃

C. HCOO-CH₂CH=CH₂                     

D. CH₂=CH-COOCH₃

Lời giải

→ Có 2 liên π kết trong đó 1πC=O và 1πC=C

+) Thu được ancol → C mang nối đôi không liên kết trực tiếp với O của COO.

+) Ancol thu được có khả năng làm mất màu brom → ancol chứa C=C

→ Chọn C

Ví dụ 2: Hóa hơi hoàn toàn 4,4 gam một ester X mạch hở, thu được thể tích hơi bằng thể tích của 1,6 gam khí oxi (đo ở cùng điều kiện). Mặt khác, thủy phân hoàn toàn 11 gam X bằng dung dịch NaOH dư, thu được 10,25 gam muối. Công thức của X là

A. C₂H₅COOCH₃       

B. CH₃COOC₂H₅       

C. HCOOC₃H₇           

D. C₂H₅COOC₂H₅

Lời giải:

= n_X = 0,05mol → M_X = 88g → C₄H₈O₂

Xét 11g X : n_X = 0,125 mol = n_RCOONa

→ M_RCOONa = R + 67 = 82g → R = 15(-CH₃)

→ X là CH₃COOC₂H₅

→ Chọn B

                                   

C. Bài tập tự luyện

Câu 1: Hợp chất hữu cơ X có CTPT C₉H₁₀O₂. Đun nóng X với dung dịch NaOH dư thu được hỗn hợp 2 muối. CTCT của X là

A. CH₃CH₂COOC₆H₅.    

B. CH₃COOCH₂C₆H₅.

C. HCOOCH₂CH₂C₆H₅. 

D. HCOOCH₂C₆H₄CH₃ 

Câu 2: Cho sơ đồ phản ứng:

Công thức cấu tạo của X thỏa mãn sơ đồ đã cho là

A. CH₂=CHCOOCH₃.                              

B. CH₃COOCH₂CH₃. 

C. HCOOCH₂CH₂CH₃.   

D. CH₃COOCH=CH₂.

Câu 3: Thuỷ phân ester đơn chức X trong môi trường kiềm, sau phản ứng thu được dung dịch Y có khả năng tham gia phản ứng tráng bạc. X không là:

A. CH₃COOCH=CH₂.                              

B. HCOOCH=CH₂.

C. CH₃COOC(CH₃)=CH₂.                        

D. HCOOC(CH₃)=CH₂.

Câu 4: ester X hai chức mạch hở có công thức phân tử Từ X thực hiện các phản ứng sau:

Công thức cấu tạo của Y là

A. HOOC-CH=CH-COOH

B. HOOC-CH₂-CH₂-COOH

C. CH₂=CH-COOH

D. HOOC-CH₂-COOH

Câu 5: Thủy phân hoàn toàn 0,1 mol ester đơn chức Y trong 145 ml dung dịch NaOH 1M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được ethyl alcohol và 10 gam chất rắn khan. Công thức cấu tạo của Y là

A. HCOOC₂H₅.                                                     

B. CH₃COOC₂H₅.

C. C₂H₅COOC₂H₅.                                                

D. C₂H₃COOC₂H₅.

Câu 6: ester đơn chức X có tỉ khối hơi so với CH₄ là 6,25. Cho 20 gam X tác dụng với 300 ml dung dịch KOH 1M (đun nóng). Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 28 gam chất rắn khan. Công thức cấu tạo của X là

A. CH₃-CH₂-COO-CH=CH₂                     

B. CH₂=CH-COO-CH₂-CH₃.

C. CH₂=CH-CH₂- COO -CH₃.                  

D. CH₃-COO-CH=CH-CH₃.

Câu 7: Thủy phân hoàn toàn 0,1 mol ester X bằng NaOH, thu được một muối của carboxylic acid Y và 7,6g ancol Z. Chất Y có phản ứng tráng bạc, Z hòa tan được Cu(OH)₂ cho dung dịch màu xanh lam. Công thức cấu tạo của X là

A. HCOOCH₂CH₂CHOCOH.                   

B. HCOOCH₂CH(CH₃)OCOH.

C. CH₃COOCH₂CH₂OCOCH₃.                 

D. HCOOCH₂CHOCOCH₃.

Câu 8: Hỗn hợp Z gồm hai ester X và Y tạo bởi cùng một ancol và hai carboxylic acid kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng (MX<MY). Đốt cháy hoàn toàn m gam Z cần dùng 6,16 lít khí O₂ (đktc), thu được 5,6 lít khí CO₂ (đktc) và 4,5 gam H₂O. Công thức ester X và giá trị của m tương ứng là

A. (HCOO)₂C₂H₄và 6,6                            

B. HCOOCH₃và 6,7

C. CH₃COOCH₃và 6,7                                                            

D. HCOOC₂H₅và 9,5

Câu 9: Đốt cháy hoàn toàn một lượng hỗn hợp M gồm ancol X, carboxylic acid Y và ester Z (đều no, đơn chức, mạch hở và Y, Z có cùng số nguyên tử cacbon) cần dùng vừa đủ (đktc), sinh ra (đktc). Công thức của Y là

A. HCOOH

B. CH₃CH₂COOH

C. CH₃CH₂CH₂COOH

D. CH₃COOH

Câu 10: Chia 26,4 gam ester X làm hai phần bằng nhau:

Phần 1. Đem đốt cháy hoàn toàn thu được 13,44 lít CO₂ (đktc) và 10,8 gam nước

Phần 2. Cho tác dụng hết với 50 gam dung dịch NaOH 20%, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 16,3 gam chất rắn. Công thức cấu tạo thu gọn của X là:

A. C₂H₃COOCH₃                                                  

B. HCOOC₃H₇

C. CH₂=CHCOOCH₃                                            

D. CH₃COOC₂H₅

 Đáp án tham khảo

1A

2D

3C

4D

5B

6A

7B

8B

9D

10D

Xem thêm các phương pháp giải nhanh bài tập Hóa học hay khác:

• Trắc nghiệm lý thuyết Chương 2 Cacbohiđrat có lời giải
• Bài tập về phản ứng tráng gương của glucose, fructose và cách giải
• Bài tập về phản ứng thủy phân saccharose, tinh bột, Cellulose và cách giải
• Bài tập tính số mắt xích tinh bột, Cellulose và cách giải
• Trắc nghiệm lý thuyết Chương 3 Amin, amino acid và protein có lời giải

---