Chuỗi phản ứng hóa học của kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm cực hay

---

---

Bài viết Chuỗi phản ứng hóa học của kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm với phương pháp giải chi tiết giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập Chuỗi phản ứng hóa học của kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm.

Chuỗi phản ứng hóa học của kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm cực hay

Bài giảng: Bài tập trọng tâm về kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ và nhôm - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

A. Phương pháp & Ví dụ

Lý thuyết và Phương pháp giải

    Để làm tốt dạng bài tập này cần nằm vững tính chất hóa học của đơn chất, hợp chất của kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm và sự chuyển hóa giữa chúng. Đặc biệt lưu ý đến các tính chất đặc biệt như tính lưỡng tính của nhôm, trình tự phản ứng của các chất. Cần xác định loại phản ứng, có sự thay đổi số oxi hóa hay không để lựa chọn chất cần phản ứng cho thích hợp.

Ví dụ minh họa

Bài 1: Chọn X, Y, Z, T, E- theo đúng trật tự tương ứng trong sơ đồ sau:

    Hãy viết các phản ứng theo sơ đồ trên.

Lời giải:

    Phản ứng

    2Al + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H_2

    AlCl₃ + 4NaOH → NaAlO₂+ 3NaCl + 2H₂O

    NaAlO₂ + CO₂ + H₂O → Al(OH)₃ + NaHCO₃

    2Al(OH)₃ −^tº→ Al₂O₃ + 3H₂O

    Al₂O₃ + 2NaOH → 2NaAlO₂ + H₂O

    H₂O + NaAlO₂ + HCl → Al(OH)₃ + NaCl

    2Al(OH)₃ + 3H₂SO₄ → Al₂(SO₄)₃ + 6H₂O

Bài 2: Ion Na⁺ có tồn tại hay không, nếu ta thực hiện các phản ứng hóa học sau:

    a. NaOH tác dụng với dung dịch HCl.

    b. NaOH tác dụng với dung dịch CuCl₂.

    c. Phân hủy NaHCO₃ bằng nhiệt.

    d. Điện phân NaOH nóng chảy.

    e. Điện phân NaCl nóng chảy.

Lời giải:

    a. Có, vì: NaOH + HCl → NaCl + H₂O

    b. Có, vì: 2NaOH + CuCl₂ → 2NaCl + Cu(OH)₂

    c. Có, vì: 2NaHCO₃ −^tº→ Na₂CO₃ + H₂O + CO₂↑

    d. Không, vì: 4NaOH → 4Na + 2H₂O + O₂↑

    e. Không, vì: 2NaCl → 2Na + 2Cl₂↑

Bài 3: Viết phương trình hóa học biểu diễn những chuyển đổi hóa học sau:

Lời giải:

    (1) 4Al + 3O₂ → 2AlCl₃ + 3H₂

    (2) Al₂O₃ + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂O

    (3) AlCl₃ + 3NH₃ + 3H₂O → Al(OH)₃ + 3NH₄Cl

    (4) 2Al(OH)₃ + Ba(OH)₂ → Ba(Al(OH)₄)₂

    (5) 2Al(OH)₃ −^tº→ Al₂O₃ + 3H₂O

    (6) Al₂O₃ + 2NaOH + 3H₂O → 2Na(Al(OH)₄)

    (7) Na(Al(OH)₄) + CO₂ → NaHCO₃ + Al(OH)₃

B. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1: Viết phương trình phản ứng để giải thích hiện tượng xảy ra khi:

    a. Cho dd NH₃ dư vào dd AlCl₃.

    b. Cho từ từ dd NaOH đến dư vào dd AlCl₃.

    c. Cho từ dd Al₂(SO₄)₃ vào dd NaOH và ngược lại.

Lời giải:

Đáp án:

    a) Cho dd NH₃ dư vào dd AlCl₃.

    Xuất hiện kết tủa keo trắng Al(OH)₃

    AlCl₃ + 3NH₃ + 3H₂O → Al(OH)₃ + 3NH₄Cl

    b) Cho từ từ dd NaOH đến dư vào dd AlCl₃.

    Ban đầu xuất hiện kết tủa trắng keo Al(OH)₃, sau đó kết tủa tan ra dung dịch trở lại trong suốt.

    3NaOH + AlCl₃ → Al(OH)₃↓ + 3NaCl

    Al(OH)₃ + NaOH → Na[Al(OH)₄]

    c) Cho từ dd Al₂(SO₄)₃ vào dd NaOH và ngược lại.

    Nếu cho từ từ dung dịch Al₂(SO₄)₃ vào dung dịch NaOH xuất hiện kết tủa Al(OH)₃ sau đó kết tủa tan ngay.

    Ngược lại cho từ từ dung dịch NaOH vào dung dịch Al₂(SO₄)₃ ban đầu sẽ có kết tủa keo trắng Al(OH)₃, sau đó khi dư NaOH thì kết tủa tan ra.

    Al₂(SO₄)₃ + 6NaOH → 3Na₂SO₄ + 2Al(OH)₃↓

    Al(OH)₃ + NaOH → Na[Al(OH)₄]

Bài 2: Cho sơ đồ chuyển hóa sau:

    Công thức của X, Y, Z lần lượt là:

    A. Cl₂, AgNO₃, MgCO₃.

    B. Cl₂, HNO₃, CO₂.

    C. HCl, HNO₃, NaNO₃.

    D. HCl, AgNO₃, (NH₄)₂CO₃.

Lời giải:

Đáp án: D

    - Đáp án A: Cl₂, AgNO₃, MgCO₃: không xảy ra.

    - Đáp án B: Cl₂. HNO₃, CO₂: không xảy ra.

    - Đáp án C: CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

    CaCl₂ + HNO₃: không xảy ra

    - Đáp án D: CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

    CaCl₂ + 2AgNO₃ → Ca(NO₃)₂ + 2AgCl

    Ca(NO₃)₂ + (NH₄)2CO₃ → CaCO₃↓ + 2NH₄NO₃

Bài 3: Hòa tan hỗn hợp gồm: K₂O, BaO, Al₂O₃, Fe₃O₄ vào nước (dư) thu được dung dịch X và chất rắn Y. Sục khí CO₂ đến dư vào dung dịch X, sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được kết tủa là:

    A. K₂CO₃         B. Fe(OH)₃         C. Al(OH)₃         D. BaCO₃

Lời giải:

Đáp án:C

    Phương trình phản ứng:

    K₂O + H₂O → 2KOH

    BaO + 2H₂O → Ba(OH)₂

    Al₂O₃ + 2OH^- → 2AlO^-₂ + H₂O

    Chất rắn Y: Fe₃O₄, dung dịch X chứa ion AlO^-₂.

    AlO^-₂ + CO₂ + 2H₂O → Al(OH)₃↓ + HCO^-₃

Bài 4: Viết phương trình hóa học của các phản ứng thực hiện dãy chuyển đổi sau:

Lời giải:

Đáp án:

    (1) 2Al + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂

    (2) AlCl₃ + 3NH₃ + 3H₂O → Al(OH)₃ + 3NH₄Cl

    (3) Al(OH)₃ + NaOH → NaAlO₂ + 2H₂O

    (4) NaAlO₂ + CO₂ + H₂O → NaHCO₃ + Al(OH)₃

    (5) 2Al(OH)₃ −^{tº, xt}→ Al₂O₃ + 3H₂O

    (6) 2Al₂O₃ −^đpnc→ 4Al + 3O₂

Bài 5: Tùy thuộc nồng độ của dung dịch HNO₃, kim loại nhôm có thể khử HNO₃ thành NO₂, NO, N₂ hoặc NH₄NO₃. Hãy viết phương trình hóa học của những phản ứng trên.

Lời giải:

Đáp án:

    Al + 6HNO₃ → Al(NO₃)₃ + 3NO₂ + 3H₂O

    Al + 4HNO₃ → Al(NO3)₃ + NO + 2H₂O

    10Al + 36HNO₃ → 10Al(NO₃)₃ + 3N₂ + 18H₂O

    8Al + 30HNO₃ → 8Al(NO₃)₃ + 3NH₄NO₃ + 9H₂O

Bài 6: Phản ứng nào sau đây không xảy ra:

    A. CaO + CO₂ → CaCO₃

    B. Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃ + H₂O

    C. CaCl₂ + MgCO₃ → CaCO₃ + MgCl₂

    D. CaO + H₂O → Ca(OH)₂

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 7: Nung nóng từng cặp chất sau trong bình kín:

    (1) H₂(k) + CuO(r) ; (2) C (r) + KClO₃; (3) Fe (r) + O₂(r)

    (4) Mg(r) + SO₂(k); (5) Cl₂(k) + O₂(k); (6) K₂O (r) + CO₂(k)

    Số trường hợp có phản ứng hóa học xảy ra là:

    A. 4         B. 2         C. 3         D. 5

Lời giải:

Đáp án: D

    (1) H₂ + CuO → H₂O + Cu

    (2) 3C + 2KClO₃ → 3 CO₂ + 2KCl

    (3) 3Fe + 2O₂ → Fe₃O₄

    (4) 2Mg + SO₂ → 2MgO + S

    (6) K₂O + CO₂ → K₂CO₃

Bài 8: Phản ứng vừa tạo kết tủa vừa có khi bay ra là:

    A. FeSO₄ + HNO₃

    B. KOH + Ca(HCO₃)₂

    C. MgS + H₂O

    D. BaO + NaHSO₄

Lời giải:

Đáp án: C

    A. 3Fe²⁺ + 4H⁺ + NO₃^- → 3Fe³⁺ + NO ↑ + 2H₂O

    B. 2KOH + Ca(HCO₃)₂ → CaCO₃↓ + K₂CO₃ + 2H₂O

    C. MgS + 2H₂O → Mg(OH)₂ ↓ + H₂S↑

    D. BaO + 2NaHSO₄ → BaSO₄↓ + Na₂SO₄ + H₂O

C. Bài tập tự luyện

Câu 1: Cho các thí nghiệm sau:

(1) Sục khí CO₂ dư vào dung dịch sodium aluminate.

(2) Sục khí NH₃ dư vào dung dịch AlCl₃.

(3) Nhỏ từ từ đến dư dung dịch HCl loãng vào dung dịch sodium aluminate.

Những thí nghiệm có hiện tượng giống nhau là

A. (1) và (2).

B. (1) và (3).

C. (2) và (3).

D. (1), (2) và (3).

Câu 2: Hiện tượng quan sát được khi dẫn từ từ khí CO₂ (đến dư) vào bình đựng nước vôi trong là

A. nước vôi từ trong dần dần hóa đục.

B. nuớc vôi trong trở nên đục dần, sau đó từ đục dần dần hóa trong.

C. nước vôi hóa đục rồi trở lại trong, sau đó từ trong lại hóa đục.

D. lúc đầu nước vôi trong, sau đó mới hóa đục.

Câu 3: Cho các phản ứng:

1. CaCl₂ + Na₂CO₃ → CaCO₃ + 2NaCl.

2. Ca(HCO₃)₂ + Ca(OH)₂ → 2CaCO₃ + 2H₂O.

3. CaCO₃ + 2CH₃COOH → (CH₃COO)₂Ca + CO₂ + H₂O.

4. CaCO₃ + 2KCl → CaCl₂ + K₂CO₃.

Phản ứng xảy ra là

A. 1, 2, 3, 4.

B. 2, 3, 4.

C. 1, 3, 4.

D. 1, 2, 3.

Câu 4: Số phương trình phản ứng xảy ra khi trộn các chất sau đây với nhau từng đôi một là bao nhiêu?

Dung dịch Ca(HCO₃)₂, dung dịch NaOH, dung dịch (NH₄)₂CO₃, dung dịch KHSO₄, dung dịch BaCl₂.

A. 6.

B. 7.

C. 8.

D. 9.

Câu 5: Cho các phản ứng hóa học sau:

(1) (NH₄)₂SO₄ + BaCl₂;

(2) CuSO₄ + Ba(NO₃);

(3) Na₂SO₄ + BaCl₂;

(4) H₂SO₄ + BaSO₃;

(5) (NH₄)₂SO₄ + Ba(OH)₂;

(6) Fe₂(SO₄)₃ + Ba(NO₃)₂.

Các phản ứng đều cho cùng một phương trình ion rút gọn là

A. (1), (2), (3), (6).

C. (2), (3), (4), (6).

B. (1), (3), (5), (6).

D. (3), (4), (5), (6).

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 12 có trong đề thi Tốt nghiệp THPT khác:

• Dạng 1: Tính chất chung của kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm
• Dạng 3: Nhận biết, điều chế kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm
• Dạng 4: Bài toán xác định tên kim loại
• Dạng 5: CO₂, SO₂ tác dụng với dung dịch kiềm
• Dạng 6: Tính lưỡng tính của nhôm
• Dạng 7: Phản ứng nhiệt nhôm
• Dạng 8: Các dạng bài tập về muối carbonate
• Dạng 9: Các dạng bài tập về nước cứng

---

---

---