Công thức tính số oxi hóa lớp 10 (hay, chi tiết)

Bài viết Công thức tính số oxi hóa lớp 10 trình bày đầy đủ công thức, ví dụ minh họa có lời giải chi tiết và các bài tập tự luyện giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm về Công thức tính số oxi hóa từ đó học tốt môn Hóa học.

Công thức tính số oxi hóa lớp 10 (hay, chi tiết)

(199k) Xem Khóa học Hóa 10 KNTTXem Khóa học Hóa 10 CDXem Khóa học Hóa 10 CTST

I. Công thức tính số oxi hóa

Thông thường số oxi hóa của nguyên tử được xác định trực tiếp từ công thức phân tử theo các quy tắc sau:

- Quy tắc 1: Số oxi hóa của nguyên tử nguyên tố trong đơn chất bằng không.

Ví dụ: Số oxi hóa của Cu, Zn, oxygen, chlorine trong Cu, Zn, O₂, Cl₂…đều bằng không.

 - Quy tắc 2: Trong phân tử, tổng số số oxi hóa của các nguyên tử bằng không.

Ví dụ: Tổng số oxi hóa của các nguyên tử trong phân tử NH₃ là:

(-3) + 3 × (+1) = 0.

 - Quy tắc 3: Trong các ion, số oxi hóa của nguyên tử (đối với ion đơn nguyên tử) hay tổng số oxi hóa các nguyên tử (đối với ion đa nguyên tử) bằng điện tích của ion đó.

Ví dụ: Số oxi hóa của Na, Cl trong Na⁺, Cl^- lần lượt bằng +1; -1; số oxi hóa của nguyên tử C và O trong CO₃^2- lần lượt bằng +4 và -2.

 - Quy tắc 4: Trong hầu hết các hợp chất, số oxi hóa của hydrogen bằng +1, trừ hidride kim loại ($Na\stackrel{-1}{H}$, $Ca\stackrel{-1}{H_2}$,…). Số oxi hóa của oxygen bằng -2, trừ trường hợp $\stackrel{+2}{O}{F}_2$ và peroxide, superoxide (như $H_2\stackrel{-1}{O_2}$,…);

 Lưu ý:

+ Các nguyên tố nhóm IA, IIA luôn có số oxi hóa +1, +2 trong hợp chất.

II. Ví dụ minh họa tính số oxi hóa

Ví dụ 1: Xác định số oxi hóa của mỗi nguyên tử trong các hợp chất: Fe₂O₃, Na₂CO₃.

Hướng dẫn giải

Fe₂O₃

Số oxi hóa của O là -2. Gọi số oxi hóa của Fe là x ta có:

2.x + 3.(-2) = 0 → x = +3

Vậy trong hợp chất Fe₂O₃ số oxi hóa của Fe là +3, O là -2.

Na₂CO₃

Số oxi hóa của O là -2, Na là +1. Gọi số oxi hóa của C là x ta có:

2.(+1) + 1.x + 3.(-2) = 0 → x = +4

Vậy trong hợp chất Na₂CO₃ số oxi hóa của Na là +1, C là +4, O là +2.

Ví dụ 2: Xác định số oxi hóa của mỗi nguyên tử trong các ion NO₃^-, NH₄⁺.

Hướng dẫn giải

NO₃^-

Số oxi hóa của O là -2. Gọi số oxi hóa của N là x ta có:

1.x + 3.(-2) = -1 → x = +5

Vậy trong ion NO₃^- số oxi hóa của N là +5, O là -2.

NH₄⁺

Số oxi hóa của H là +1. Gọi số oxi hóa của N là x ta có:

1.x + 4.(+1) = +1 → x = -3

Vậy trong ion NH₄⁺ số oxi hóa của N là -3, H là +1.

III. Bài tập vận dụng tính số oxi hóa

Câu 1: Số oxi hóa của magnesium trong MgCl₂ là

A. +1.

B. +2.

C. 0.

D. -2

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

MgCl₂ là hợp chất ion, được tạo nên bởi lực hút tĩnh điện giữa các ion Mg²⁺ và Cl^-.

Do đó, số oxi hóa của Mg trong MgCl₂ là +2.

Câu 2: Số oxi hóa của iron và chlorine trong FeCl₃ lần lượt là

A. +3, +1.

B. +3, -1.

C. -1, +3.

D. +1, -3.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

feCl₃ là hợp chất ion được tạo bởi các ion Fe³⁺ và Cl^-.

Do đó số oxi hóa của Fe và Cl lần lượt là +3 và +1.

Câu 3: Số oxi hóa của iron, oxygen, hydrogen, sodium trong Fe, O₂, H₂, Na lần lượt là

A. +3, -2, +1, +1.

B. 0, 0, 0, 0.

C. +2, -2, +1, +1.

D. +3, -2, 0, 0.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Số oxi hóa của nguyên tử nguyên tố trong đơn chất bằng không.

Câu 4: Số oxi hóa của magnesium trong MgO là

A. 0.

B. +1.

C. +2.

D. -2.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Số oxi hóa của O là -2, gọi số oxi hóa của Mg là x, ta có:

x + (-2) = 0 ⇒ x = +2.

Câu 5: Số oxi hóa của chlorine trong Cl₂, HCl, HClO lần lượt là

A. 0, -1, -1.

B. 0, +1, +1.

C. 0, -1, +1.

D. 0, 0, 0.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

+ Số oxi hóa của Cl trong đơn chất Cl₂ là 0.

+ Với HCl:

H có số oxi hóa là +1; gọi số oxi hóa của Cl là x có: (+1) + x = 0 ⇒ x = -1.

+ Với HClO:

H có số oxi hóa là +1; O có số oxi hóa là -2; gọi số oxi hóa của Cl là y có:

(+1) + y + (-2) = 0 ⇒ y = +1.

Câu 6: Số oxi hóa của hydrogen trong HCl, HNO₃, H₂SO₄, H₂ lần lượt là

A. +1, +1, 0, 0.

B. +1, +1, -2, 0.

C. +1, +1, +1, 0.

D. 0, 0, 0, +1.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

- Trong hầu hết các hợp chất, số oxi hóa của hydrogen là +1 (trừ hydride kim loại) ⇒ Số oxi hóa của hydrogen trong HCl, HNO₃, H₂SO₄ đều là +1.

- Số oxi hóa của hydrogen trong đơn chất H₂ bằng 0.

Câu 7: Số oxi hóa của fluorine trong F₂, HF và OF₂ lần lượt là

A. 0, 0, 0.

B. 0, -1, -1.

C. -1, -1, -1.

D. 0, -1, +1.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

- Số oxi hóa của F trong đơn chất F₂ là 0.

- Vì fluorine có độ âm điện lớn nhất nên trong tất cả các hợp chất (cụ thể như HF, OF₂), F luôn là có số oxi hóa là -1. 

Câu 8: Số oxi hóa của sodium trong Na, NaCl lần lượt là

A. +1, 0.

B. 0, +1.

C. +1, +1.

D. 0, -1.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

+ Số oxi hóa của sodium trong đơn chất Na là 0.

+ Hợp chất NaCl được tạo nên bởi lực hút tĩnh điện giữa Na⁺ và Cl^- nên Na trong NaCl có số oxi hóa là +1.

Câu 9: Số oxi hóa của sodium, magnesium, aluminium trong Na⁺, Mg²⁺, Al³⁺ lần lượt là

A. -1, -2, -3.

B. +1, +2, +3.

C. -1, +2, +3.

D. +1, +2, -3.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Dựa vào quy tắc xác định số oxi hóa, số oxi hóa của sodium, magnesium, aluminium trong Na⁺, Mg²⁺, Al³⁺ lần lượt +1, +2, +3.

Câu 10. Số oxi hóa của nitrogen trong NO₃^- là

A. +6.

B. +5.

C. +4.

D. +3.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Số oxi hóa của O là -2; đặt số oxi hóa của N là x, ta có:

x + 3. (-2) = -1 ⇒ x = +5.

(199k) Xem Khóa học Hóa 10 KNTTXem Khóa học Hóa 10 CDXem Khóa học Hóa 10 CTST

Xem thêm các bài viết về công thức Hóa học 10 hay, chi tiết khác:

• Công thức tính hiệu độ âm điện

• Công thức bảo toàn electron

• Công thức tính biến thiên enthalpy chuẩn theo năng lượng liên kết

• Công thức tính biến thiên enthalpy theo nhiệt tạo thành chuẩn

• Công thức tính tốc độ trung bình của phản ứng

• Công thức tính tốc độ tức thời của phản ứng hay công thức định luật tác dụng khối lượng

---