Giáo án bài Thực hành tiếng Việt trang 71 - Kết nối tri thức

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV đặt câu hỏi:

+ Chữ Nôm là gì?

+ Chữ Nôm được cấu tạo theo mấy phương thức? Là những phương thức nào?

- HS nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trình bày sản phẩm thảo luận

- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức → Ghi lên bảng.

* Chữ Nôm: Chữ viết cổ dùng để ghi âm tiếng Việt, được công cha ta sáng tạo dựa theo kí hiệu văn tự Hán. Chữ Nôm được hình thành vào khoảng thế kỉ X và đã được sử dụng để sáng tác thơ văn khoảng từ thế kỉ XII - XIII. Sự ra đời của chữ Nôm thể hiện tinh thần tự cường, tự tôn dân tộc; đánh dấu bước phát triển vượt bậc về văn hóa và khẳng định vị trí, vai trò của tiếng Việt. Nhiều tác giả đã sử dụng chữ Nôm để sáng tạo nên những tác phẩm kiệt xuất, xây dựng những thể loại đặc sắc cho nền văn học trung đại Việt Nam: thơ Nôm Đường luật (Nguyễn Trãi, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Bà Huyện Thanh Quan, Trần Tế Xương…); truyện thơ Nôm (Nguyễn Du, Nguyễn Đình Chiểu, Phạm Thái...); ngâm khúc (Đoàn Thị Điểm, Nguyễn Gia Thiều, Cao Bá Nhạ...); hát nói (Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát, Chu Mạnh Trinh,…). Hàn Thuyên dược cho là người có công đầu tiên trong việc phát triển, phổ biến chữ Nôm.

* Chữ Nôm được cấu tạo theo hai phương thức chính:

- Phương thức vay mượn: Dùng một chữ Hán có sẵn để ghi âm tiết tiếng Việt giống hoặc gần với âm Hán Việt của chữ Hán đó.

- Phương thức tự tạo: Kết hợp kí hiệu văn tự Hán với kí hiệu chỉnh âm để tạo ra một chữ Nôm.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

* NV1:

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

- GV đặt câu hỏi:

Câu 1 (trang 70 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1 - Kết nối tri thức với cuộc sống): Theo em, với việc sáng tạo chữ Nôm, ông cha ta đã thể hiện những tư tưởng, khát vọng gì?

Câu 2 (trang 70 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1 - Kết nối tri thức với cuộc sống): Các tác giả văn học trung đại Việt Nam đã sử dụng chữ Nôm để sáng tạo nhiều tác phẩm đặc sắc cho nền văn học dân tộc. Hãy kể tên một số tác phẩm mà em biết.

Câu 3 (trang 70 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1 - Kết nối tri thức với cuộc sống): Em đọc Truyện Kiều thông qua văn tự gì? Theo em, hiện nay Truyện Kiều có cần được lưu truyền bằng hình thức văn tự mà Nguyễn Du dùng để sáng tác không? Vì sao?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi

Dự kiến sản phẩm:

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức → Ghi lên bảng.

- GV củng cố lại kiến thức

Trả lời:

Câu 1 (trang 70 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1 - Kết nối tri thức với cuộc sống):

Với việc sáng tạo chữ Nôm, ông cha ta đã thể hiện những tư tưởng, khát vọng:

- Giúp người Việt có tiếng nói riêng của mình, dễ dàng trao đổi, nói chuyện với nhau.

- Làm giàu hơn chữ chữ viết Tiếng Việt, góp phần bảo vệ chữ viết và tiếng nói của người Việt.

- Tạo ra những tác phẩm hay mang đậm bản sắc dân tộc, dễ lưu truyền cộng đồng người dân và truyền từ đời này sang đời khác.

- Đưa văn học Việt Nam sánh vai với các nền văn học lớn khác, đặc biệt là nền văn học Trung Quốc.

Câu 2 (trang 70 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1 - Kết nối tri thức với cuộc sống):

Một số tác phẩm viết bằng chữ Nôm:

- Quốc âm thi tập (Nguyễn Trãi)

- Hồng Đức quốc âm thi tập (Lê Thánh Tông)

- Bạch Vân quốc ngữ thi tập (Nguyễn Bỉnh Khiêm)

- Mời trầu (Hồ Xuân Hương)

Câu 3 (trang 70 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1 - Kết nối tri thức với cuộc sống):

- Em đọc Truyện Kiều thông qua văn tự chữ quốc ngữ.

- Theo em, hiện nay Truyện Kiều vẫn cần được lưu truyền bằng hình thức văn tự mà Nguyễn Du dùng để sáng tác (chữ Nôm) vì:

+ Đây là cách để bảo toàn nguyên vẹn những giá trị cốt lõi của chữ Nôm - một nét đẹp trong văn hóa dân tộc.

+ Lưu truyền bản chữ Nôm giúp nâng cao sự hiểu biết của các bạn trẻ về Truyện Kiều, đồng thời giáo dục học sinh ngày nay nên biết yêu quý và giữ gìn các truyền thống văn hóa.

+ Bạn bè bốn phương khi đọc bản chữ Nôm của Truyện Kiều cũng sẽ hiểu thêm về con người, văn hóa Việt Nam hơn.