Giáo án Vật Lí 6 Bài 15: Đòn bẩy mới nhất

HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (5’)

Mục tiêu:   HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Treo hình vẽ 15.1, gọi 1 đọc phần mở bài trong SGK.

Những người trong hình vẽ đã dùng cách nào để kéo ống cống lên?

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu: Hiểu được cấu tạo của đòn bẩy.

- Nêu được tác dụng của đòn bẩy là giảm lực kéo hoặc đẩy vật và đổi hướng của lực.

- Nêu được tác dụng này trong các ví dụ thực tế.

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

- GV treo tranh và giới thiệu các hình vẽ 15.2, 15.3

   tự đọc phần I

- Các vật được gọi là đòn bẩy đều phải có 3 yếu tố, đó là những yếu tố nào?

- Điểm tựa O

- Lực F₁ tác dụng lên O₁

- Lực F₂ tác dụng lên O₂

- Chốt lại 3 yếu tố của đòn bẩy để ghi vở

- Hoàn thành C1

- Yêu cầu cho VD về dụng cụ làm việc dựa trên nguyên tắc của đòn bẩy

- Quan sát hình vẽ

- Điểm tựa O

- Lực F₁ tác dụng lên O₁

- Lực F₂ tác dụng lên O₂

C1: (1) O₁ , (2) O_, (3) O2 , (4) O_1,  (5) O   , (6) O₂

- Cho VD: Cái bập bênh, búa nhổ đinh….

I.Tìm hiểu cấu tạo của đòn bẩy

Mỗi đòn bẩy đều có:

- Điểm tựa là O

- Trọng lượng của vật cần nâng (F₁) tác dụng vào 1 điểm của đòn bẩy (O₁)

- Lực nâng vật (F₂) tác dụng vào một điểm khác của đòn bẩy (O₂)  

- Hình 15.1,15.2,15.3 SGK, khoảng cách O₂O như thế nào so với khoảng cách O₁O. Dự đoán xem độ lớn của lực mà người tác dụng lên điểm O₂ để nâng vật so với trọng lượng của vật cần nâng như thế nào?

(Để lực nâng vật nhỏ hơn trọng lượng của vật thì O₁O₂ phải thoả mãn điều kiện gì)

Khi thay đổi khoảng cách OO₁ và OO₂ thì độ lớn của lực bẩy F₂ thay đổi so với trọng lượng F₁ như thế nào?

- Yêu cầu làm thí nghiệm theo nhóm

- GV hưóng dẫn thực hiện thí nghiệm, quan sát, điều chỉnh những động tác chưa đúng kĩ thuật

- Yêu cầu ghi kết quả thí nghiệm vào bảng 15.1

- Hướng dẫn nghiên cứu số liệu thu thập được, luyện cho cách diễn đạt bằng lời khoảng cách OO₁ và OO₂

- Gọi đại diện các nhóm trình bày kết quả thí nghiệm

- Thống nhất kết quả, nhận xét của các nhóm

- Yêu cầu trả lời C3, hoàn thành kết luận

- Rút ra nhận xét và đưa ra dự đoán về độ lớn của lực mà người tác dụng lên điểm O₂ để nâng vật so với trọng lượng của vật cần nâng

OO₁ < OO₂

- Trả lời

- Tiến hành thí nghiệm theo nhóm

- Mỗi ghi lại kết quả thí nghiệm và báo cáo thí nghiệm

C3: (1)nhỏ hơn

(2)lớn hơn

II. Đòn bẩy giúp con người làm việc dễ dàng hơn như thế nào?

1. Đặt vấn đề:

OO₁: là khoảng các từ điểm tựa tới điểm tác dụng của trọng lực.

OO₂: là khoảng các từ điểm tựa tới điểm tác dụng của lực kéo.

Điều ta quan tâm là các khoảng cách này có quan hệ gì với lực kéo?

2. Thí nghiệm:

a. Chuẩn bị:

- Lực kế, khối trụ có móc, giá đỡ có thanh ngang.

- Bảng kết quả  (xem Phụ lục).

b. Tiến hành đo:

Lắp dụng cụ như hình vẽ.

*. Đo trọng lượng của vật.

*. Dùng lực kế đo lực nâng vật trong ba trường hợp:

 - OO₂ > OO₁.

 - OO₂ = OO₁.

 - OO₂ < OO₁.

Ghi chép kết quả thu được vào bảng  kết quả thí nghiệm.

3. Rút ra kết luận:

- Khi OO₂>OO₁ thì

- F₂< F₁  nghĩa là khi khoảng cách từ điểm tựa đến điểm tác dụng lực lớn hơn khoảng cách từ điểm tựa đến điểm đặt vật thì lực tác dụng nhỏ hơn trọng lượng vật.

HOẠT ĐỘNG 3:  Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Bài 1: Nếu đòn bẩy quay quanh điểm tựa O, trọng lượng của vật cần nâng tác dụng vào điểm O₁của đòn bẩy, lực nâng vật tác dụng vào điểm O₂ của đòn bẩy thì dùng đòn bẩy được lợi về lực trong trường hợp nào dưới đây?

A. Khoảng cách OO₁ > OO₂

B. Khoảng cách OO₁ = OO₂

C. Khoảng cách OO₁ < OO₂

D. Khoảng cách OO₁ = 2OO₂

Đáp án

- Điểm tác dụng lực càng xa điểm tựa O thì lực tác dụng càng nhỏ.

- Để dùng đòn bẩy được lợi thì OO₂ > OO₁.

⇒ Đáp án C

Bài 2: Chọn phát biểu sai khi nói về tác dụng của đòn bẩy?

A. Tác dụng của đòn bẩy là giảm lực kéo hoặc đẩy vật.

B. Tác dụng của đòn bẩy là tăng lực kéo hoặc đẩy vật.

C. Đòn bẩy có tác dụng làm thay đổi hướng của lực vào vật.

D. Dùng đòn bẩy có thể được lợi về lực.

Đáp án

Tác dụng của đòn bẩy là giảm lực kéo hoặc đẩy vật ⇒ Đáp án B

Bài 3: Trong các dụng cụ sau đây, dụng cụ nào là đòn bẩy?

A. Cái cầu thang gác

B. Mái chèo

C. Thùng đựng nước

D. Quyển sách nằm trên bàn

Đáp án

Dụng cụ hoạt động như một đòn bẩy là mái chèo ⇒ Đáp án B

Bài 4: Điều kiện nào sau đây giúp người sử dụng đòn bẩy để nâng vật lên với lực nhỏ hơn trọng lượng của vật?

A. Khi OO₂ < OO₁ thì F₂ < F₁

B. Khi OO₂ = OO₁ thì F₂ = F₁

C. Khi OO₂ > OO₁ thì F₂ < F₁

D. Khi OO₂ > OO₁ thì F₂ > F₁

Đáp án

Khi OO₂ > OO₁ thì F₂ < F₁ nghĩa là khi khoảng cách từ điểm tựa đến điểm tác dụng lực lớn hơn khoảng cách từ điểm tựa đến điểm đặt vật thì lực tác dụng nhỏ hơn trọng lượng vật ⇒ Đáp án C

Bài 5: Cân nào sau đây không phải là một ứng dụng của đòn bẩy?

A. Cân Robecvan      B. Cân đồng hồ

C. Cần đòn      D. Cân tạ

Đáp án

Trong các loại cân trên thì cân đồng hồ không phải là một ứng dụng của đòn bẩy vì đây là ứng dụng về lực đàn hồi.

Bài 6: Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống: Muốn lực nâng vật……… trọng lượng của vật thì phải làm cho khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng của lực nâng……khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng của trọng lượng vật.

A. nhỏ hơn, lớn hơn

B. nhỏ hơn, nhỏ hơn

C. lớn hơn, lớn hơn

D. lớn hơn, nhỏ hơn

Đáp án

Muốn lực nâng vật nhỏ hơn trọng lượng của vật thì phải làm cho khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng của lực nâng lớn hơn khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng của trọng lượng vật.

⇒ Đáp án A

Bài 7: Dụng cụ nào sau đây không phải là ứng dụng của đòn bẩy?

A. Cái kéo      B. Cái kìm

C. Cái cưa      D. Cái mở nút chai

Đáp án

Cái cưa không phải là ứng dụng của đòn bẩy ⇒ Đáp án C

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

Yêu cầu HS làm các câu hỏi phần vận dụng SGK, trả lời các câu C4, C5, C6.

Giáo viên ghi nhận và nhận xét các câu trả lời của học sinh.

- Cách cải tiến đòn bẩy ở hình 15.1 để giảm lực kéo

2. Báo cáo kết quả hoạt  động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

- Trả lời C4, C5

C4 : Búa đinh, kéo, người công nhân đẩy xe cútkít

VD: Nhổ đinh , kéo , chèo thuyền .

 -   thảo luận để trả lời C5,C6

- Đại diện nhóm trả lời, các nhóm còn lại nhận xét câu trả lời của nhóm bạn

- OO₁ << OO₂

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Một số hiện tượng thực tế