Cách làm bài tập về chất béo (hay, chi tiết)

Bài viết Cách làm bài tập về chất béo với phương pháp giải chi tiết giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập Cách làm bài tập về chất béo.

Cách làm bài tập về chất béo (hay, chi tiết)

Bài giảng: Bài toán thủy phân ester, chất béo - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

Phương pháp

- Chất béo (lipid) thuộc loại ester nên cũng tham gia phản ứng đặc trưng của ester như:

+ Phản ứng thủy phân trong môi trường axit tạo ra glycerol và các axit béo

PTHH: (RCOO)₃C₃H₅ + 3H2O C₃H₅(OH)₃ + 3RCOOH

+ Phản ứng thủy phân trong môi trường kiềm: phản ứng xà phòng hóa tạo ra glycerol và hỗn hợp muối của các axit béo.

PTHH: (RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3RCOONa + C₃H₅OH (glycerol)

- Ngoài ra với lipid không no còn có phản ứng cộng như cộng H2, cộng Iôt…

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Thủy phân chất béo glycerol tristearate (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ cần dùng 1,2 kg NaOH. Biết hiệu suất phản ứng là 80%. Khối lượng glycerol thu được là:

A. 8,100kg

B. 0,750 kg

C. 0,736 kg

D. 6,900 kg

Giải

PTHH: (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)₃ (1)

Ta có: n_NaOH = = 0,03 (kmol)

Từ (1) ⇒ n_C3H5(OH)3 = .n_NaOH = 0,01 (kmol)

⇒ m_C3H5(OH)3 = 0,01 . 92 .80% = 0,736 (kg)

Đáp án C

Ví dụ 2: Thuỷ phân hoàn toàn 10 gam một lipid trung tính cần 1,68 gam KOH. Từ 1 tấn lipid trên có thể điều chế được bao nhiêu tấn xà phòng natri 72%.

A. 1,428

B. 1,028

C. 1,513

D. 1,628

Giải

Theo đề bài

⇒ Thủy phân 10 g lipid cần n_NaOH = n_KOH = = 0,03 mol

⇒ Thủy phân 1 tấn lipid cần n_NaOH = 3000 mol

⇒n_C3H5(OH)3 = . n_NaOH = 1000 mol

BTKL ⇒ m_{xà phòng} = 106 + 3000.40 - 1000.92 = 1028000 = 1,028 tấn

⇒ m_{xà phòng (72%)} = = 1,428 tấn

Bài tập vận dụng

Câu 1. Giả sử một chất béo có công thức: (RCOO)₃C₃H₅ . Muốn điều chế 20 kg xà phòng từ chất béo này thì cần dùng bao nhiêu kg chất béo này để tác dụng với dung dịch xút? Coi phản ứng xảy ra hoàn toàn.

A. 19,37 kg chất béo

B. 21,5 kg

C. 25,8 kg

D. Một trị số khác

Lời giải:

Giả sử ta cần x mol chất béo đó

Bảo toàn khối lượng ⇒ 860x + 3x.40 = m_{xà phòng} + x.92

Mà m_{xà phòng} = 20 000g ⇒ x = 22,522

⇒ m_{chất béo} = 22,522. 860 = 19,37.10³ (g) = 19,37 kg

Câu 2. Câu nào sau đây đúng? Dầu mỡ động thực vật và dầu bôi trơn máy:

A. Khác nhau hoàn toàn

B. Giống nhau hoàn toàn

C. Chỉ giống nhau về tính chất hoá học.

D. Đều là lipid.

Lời giải:

Dầu mỡ động thực vật là các trieste, còn dầu mỡ bôi trơn máy là các alkane cao phân tử. Chúng hoàn toàn khác nhau.

Câu 3. Chỉ số axit của một loại chất béo chứa tristearin và axit béo stearic trong đó có 89% tristearin là:

A. 21,69     B. 7,2

C. 168     D.175,49

Lời giải:

Giả sử trong 1g chất béo có 0,89g tristearin còn 0,11g stearic acid

⇒ n_KOH = = 0,00038mol

⇒ m_KOH = 0,00038. 56 = 0,02169g = 21,69mg

Tức là chỉ số a xit là 21,69.

⇒ Chọn A

Câu 4. Xà phòng hóa hoàn toàn trieste X bằng dd NaOH thu được 9,2g glycerol và 83,4g muối của một axit no. Axit đó là:

A. Stearic     B. Oleic

C. Panmitic     D. Linoleic

Lời giải:

n_glycerol = 0,1mol

m_muối = = 27,8g

⇒ M_muối = 27,8: 0,1 = 278 ⇒ M_axit = 278 -22 = 256 (panmitic)

⇒ Chọn C.

Câu 5. Đun sôi ag một triglixrit X với dd KOH đến phản ứng hoàn toàn thu được 0,92g glycerol và mg hỗn hợp Y gồm muối của a xit oleic với 3,18g muối của axit linoleic. Công thức của X và a là:

A.(C₁₇H₃₁COO)₂ C₃H₅OOCC₁₇H₃₃; 8,41g

B. (C₁₇H₃₃COO)₂C₃H₅OOCC₁₇H₃₁; 8,41g

C. (C₁₇H₃₃COO)₂C₃H₅OOCC₁₇H₃₁; 4,81g

D. (C₁₇H₃₁COO)₂ C₃H₅OOCC₁₇H₃₃; 4,81g

Lời giải:

n_glycerol = 0,01mol

Nếu triglixrit là (C₁₇H₃₁COO)₂ C₃H₅OOCC₁₇H₃₃

(C₁₇H₃₁COO)₂C₃H₅OOCC₁₇H₃₃ + 3KOH → 2C₁₇H₃₁COOK + C₁₇H₃₃COOK + C₃H₅(OH)₃

Khối lượng muối linoleat: 0,02. 318 = 6,36g > 3,18 : loại

Vậy công thức của X là:

(C₁₇H₃₃COO)₂C₃H₅OOCC₁₇H₃₁ + 3 KOH → 2C₁₇H₃₃COOK + C₁₇H₃₁COOK + C₃H₅(OH)₃

Và a = 0,01.841 = 8,41g.

⇒ Chọn B.

Câu 6. Xà phòng hóa 100g chất béo có chỉ số a xit bằng 7 cần ag dd NaOH 25% thu được 9,43g glycerol và bg muối natri, giá trị của a,b là:

A. 15,2 và 103,145

B. 5,12 và 10,3145

C. 51,2 và 103,145

D. 51,2 và 10,3145

Lời giải:

Vì chỉ số a xit bằng 7 ⇒ n_NaOH = n_KOH = = 0,0125mol;

n_glycerol = = 0,1025mol.

⇒ Tổng n_NaOH = 0,1025.3 + 0,0125 = 0,32 mol

a = m_{dd NaOH} = = 51,2g

Theo định luật bảo toàn khối lượng cả 2 phương trình :

b = m_muối = m_{chất béo} + m_NaOH - m_glycerol - m_nước = 100 +0,32.40 – 9,43 – 0,0125.18 = 103,145g

⇒Chọn C.

Bài giảng: Tổng hợp bài tập ester - lipid - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 12 có trong đề thi Tốt nghiệp THPT khác:

• Dạng bài tập phản ứng xà phòng hóa
• Bài tập tính khối lượng xà phòng
• Câu hỏi trắc nghiệm lý thuyết vai trò và ứng dụng của chất béo
• Câu hỏi trắc nghiệm lý thuyết về chất giặt rửa
• Dạng bài tập xác định chỉ số xà phòng hóa của chất béo
• Dạng bài tập về hiệu suất phản ứng ester hóa

---