Cách giải Bài tập tính khối lượng xà phòng (hay, chi tiết)

Bài viết Cách giải Bài tập tính khối lượng xà phòng với phương pháp giải chi tiết giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập Cách giải Bài tập tính khối lượng xà phòng.

Cách giải Bài tập tính khối lượng xà phòng (hay, chi tiết)

Bài giảng: Tổng hợp bài tập ester - lipid - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

Phương pháp giải

RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

- Thủy phân ester đơn chức (trừ ester của phenol): n_ester = n_kiềm = n_muối = n_ancol

- Khi cô cạn dung dịch:

     + Phần hơi: R’OH và H₂O

     + Phần chất rắn khan: Muối và NaOH dư

- Một số phương pháp thường sử dụng giải bài tập:

     + Bảo toàn nguyên tố:

     n_OH(NaOH) = n_OH(R’OH); n_Na(NaOH) = n_Na(RCOONa);...

     + Bảo toàn khối lượng:

     m_ester + m_ddkiềm = m_{dd sau pư}

     m_ester + m_kiềm = m_{chất rắn} + m_ancol

     m_ester + m_{NaOH pư} = m_{chất rắn} + m_ancol

(m_{chất rắn} = m_Muối hoặc m_{chất rắn} = m_Muối + m_{kiềm dư (nếu có)})

     + Tăng giảm khối lượng:

     + Phương pháp trung bình thường được dùng cho bài toán hỗn hợp ester

- Khi thủy phân bằng NaOH: m_muối > m_ester ⇒ M_R’ < M_Na

⇒ ester có dạng RCOOCH₃

- Khi thủy phân bằng KOH: m_muối > m_ester ⇒ M_R’ < M_K

⇒ ester có dạng RCOOCH₃ hoặc RCOOC₂H₅

- Khi thủy phân ester thu được sản phẩm X và Y ; từ X có thể điều chế trực tiếp ra Y

⇒ Số C trong X = Số C trong Y trừ trường hợp đặc biệt

CH₃COOCH₃ → CH₃COOH + CH₃OH

CH₃OH + CO CH₃COOH

Bài tập vận dụng

Câu 1. Xà phòng hoá hoàn toàn 17,24 gam chất béo cần vừa đủ 0,06 mol NaOH. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được khối lượng xà phòng là

A. 17,80 gam     B. 18,24 gam

C. 16,68 gam     D. 18,38 gam

Lời giải:

m_{chất béo}: 17,24 (g)

Cần 0,06 mol NaOH

m_{chất béo} + m_NaOH = m_muối + m_glixêrol

⇒ m_{xà phòng} = 17,24 + 0,06.40 - 0,02.92 = 17,8 gam

⇒ Chọn A

Câu 2. Xà phòng hoá hoàn toàn 89 gam chất béo X bằng dung dịch NaOH thu được 9,2 gam glycerol và m gam xà phòng. Giá trị của m là?

A. 91,8.     B. 83,8.

C. 79,8.     D. 98,2.

Lời giải:

Chất béo + 3NaOH → muối + C₃H₅(OH)₃

n_NaOH = 3n_glycerol = 0,3mol

Bảo toàn khối lượng: m = 89 + 0,3 . 40 - 9,2 = 91,8g.

⇒ Chọn A

Câu 3. Cho 0,1 mol tristearin tác dụng hoàn toàn với dd NaOH dư, đun nóng, thu được m gam glycerol . Giá trị của m là

A. 27,6     B. 4,6

C. 14,4     D. 9,2

Lời giải:

n_{(C17H35COO)3C3H5} : 0,1 mol

m_C3H5(OH)3 = 0,1. 92 = 9,2 (g)

⇒ Chọn D.

Câu 4. Tính khối lượng muối thu được để sản xuất xà phòng thu được khi cho 100kg một loại mỡ chứa 50%tristearin ; 30% tripanmitin; 20%triolein tác dụng với sodium hydroxide vừa đủ (giả thiết hiệu suất phản ứng đạt 100%)

A. 103,2kg     B. 98,2kg

C. 102,9kg     D.102,6kg

Lời giải:

Phản ứng của các chất với dung dịch NaOH:

(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)₃ (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₇H₃₃COONa + C₃H₅(OH)₃

(C₁₇H₃₁COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₇H₃₁COONa + C₃H₅(OH)₃

Khối lượng muối thu được:

m = 3.(56,18.306 + 33,94.304 + 24,81.278) = 103218,06g =103,2 kg

Câu 5. Xà phòng hóa hoàn toàn 44,2 gam chất béo X bằng lượng dư dung dịch NaOH, thu được glycerol và 45,6 gam muối. Khối lượng NaOH đã tham gia phản ứng là

A. 1,4g     B.9,6 gam.

C.6,0 g     D.2,0 gam.

Lời giải:

(RCOO)₃C₃H₅ (X) → 3RCOONa (muối)

Tăng giảm khối lượng:

⇒ m_{NaOH phản ứng} = 0,05 × 3 × 40 = 6(g)

⇒ Chọn C.

Câu 6. Xà phòng hóa hoàn toàn 21,45 gam chất béo cần dùng 3 gam NaOH thu được 0,92 gam glycerol và m gam hỗn hợp muối natri. Giá trị của m là:

A. 37,65     B. 26,10

C. 23,53     D. 22,72

Lời giải:

n_C3H5(OH)3 = 0,01mol

→ n_{NaOH xà phòng hóa} = 0,03mol

n_{NaOH tổng} = 0,075mol

→ n_{NaOH trung hòa axit béo tự do} = 0,045 mol

→ n_H2O = 0,045 mol

Bảo toàn khối lượng → m_{xà phòng} = 22,72g

Câu 7. Xà phòng hóa hoàn toàn 260 gam chất béo X thì cần 89 gam dung dịch NaOH 40%, sau phản ứng thu được 269,168 gam xà phòng khan. Số gam glixeriol thu được có giá trị gần nhất với:

A. 26,4     B. 27,3

C. 25,2     D. 26,1

Lời giải:

X gồm (RCOO)₃C₃H₅ (a mol) và R’COOH (b mol)

m_NaOH = 35,6 g → n_NaOH = 3a + b = 0,89mol

n_C3H5(OH)3 = a mol và n_H2O = b mol

Bảo toàn khối lượng: 92a + 18b + 269,168 = 260 + 35,6

→ a = 0,274 và b = 0,068

→ m_C3H5(OH)3 = 25,208g

Câu 8. Xà phòng hóa hoàn toàn m gam chất béo X với một lượng vừa đủ NaOH. Cô cạn dung dịch sau phản ứng, thu được 1,84 gam glycerol và 18,36 muối khan. Giá trị của m là

A. 19,12.     B. 17,8.

C. 19,04.     D. 14,68.

Lời giải:

n_C3H5(OH)3 = 0,02mol → n_NaOH = 0,06mol

Bảo toàn khối lượng:

m_X + m_NaOH = m_C3H5(OH)3 + m_muối

→ m_X = 17,8g

Bài giảng: Bài toán thủy phân ester, chất béo - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 12 có trong đề thi Tốt nghiệp THPT khác:

• Tìm công thức phân tử của ester dựa vào phản ứng thủy phân
• Bài tập hỗn hợp ester đơn chức tham gia phản ứng xà phòng hóa
• Bài tập về hỗn hợp ester hay có đáp án
• Dạng bài tập phản ứng thủy phân lipid
• Xác định công thức phân tử ester dựa vào tỉ khối hơi
• Dạng bài tập phản ứng xà phòng hóa
• Câu hỏi trắc nghiệm lý thuyết vai trò và ứng dụng của chất béo

---