CH3COOH + Na → CH3COONa + H2 | CH3COOH ra CH3COONa | CH3COOH ra H2

Phản ứng Na + CH₃COOH tạo ra CH₃COONa và khí H₂ bay lên (acetic acid + Na) thuộc loại phản ứng oxi hóa khử đã được cân bằng chính xác và chi tiết nhất. Bên cạnh đó là một số bài tập có liên quan về Na có lời giải, mời các bạn đón xem:

2Na + 2CH₃COOH → 2CH₃COONa + H₂

1. Phương trình hoá học của phản ứng CH₃COOH tác dụng với Na

2CH₃COOH + 2Na → 2CH₃COONa + H₂↑

2. Điều kiện phản ứng CH₃COOH tác dụng với Na

- Phản ứng diễn ra ở ngay điều kiện thường.

3. Hiện tượng phản ứng CH₃COOH tác dụng với Na

- Mẩu Na tan dần, có khí thoát ra.

4. Phương trình ion thu gọn của phản ứng CH₃COOH tác dụng với Na

2CH₃COOH + 2Na → 2CH₃COO^- + 2Na⁺ + H₂↑

Cách viết phương trình ion thu gọn của phản ứng:

Bước 1: Viết phương trình phân tử:

2CH₃COOH + 2Na → 2CH₃COONa + H₂↑

Bước 2: Chuyển các chất vừa dễ tan, vừa điện li mạnh về ion. Các chất kết tủa, chất khí, chất điện li yếu để nguyên dưới dạng phân tử:

2CH₃COOH + 2Na → 2CH₃COO^- + 2Na⁺ + H₂↑

Bước 3: Do 2 vế không có ion nào giống nhau, do đó phương trình ion ở bước 2 cũng chính là phương trình ion thu gọn của phản ứng.

5. Mở rộng kiến thức về acetic acid

5.1.Tính axit

- Trong dung dịch, acetic acid phân li thuận nghịch:

CH₃COOH ⇄ H⁺ + CH₃COO^-

Dung dịch acetic acid làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

- Tác dụng với bazơ, basic oxide tạo thành muối và nước. Ví dụ:

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

2CH₃COOH + ZnO → (CH₃COO)₂Zn + H₂O

- Tác dụng với muối:

2CH₃COOH + CaCO₃ → (CH₃COO)₂Ca + H₂O + CO₂

- Tác dụng với kim loại trước hiđro:

2CH₃COOH + Zn → (CH₃COO)₂Zn + H₂

5.2. Phản ứng thế nhóm –OH

- Phản ứng giữa acetic acid và ancol tạo thành ester và nước được gọi là phản ứng ester hóa. Tổng quát:

CH₃COOH + R’OH$\stackrel{xt,H^{+}}{\rightleftarrows }$CH₃COOR’ + H₂O

- Đặc điểm: phản ứng thuận nghịch, xúc tác H₂SO₄ đặc.

- Ví dụ:

CH₃COOH + C₂H₅OH $\stackrel{xt,H^{+}}{\rightleftarrows }$CH₃COOC₂H₅ + H₂O

5.3. Điều chế

a. Phương pháp lên men giấm(phương pháp cổ truyền sản xuất acetic acid)

C₂H₅OH + O₂ $\stackrel{men}{\to }$ CH₃COOH + H₂O

b. Oxi hóa aldehyde acetic:

2CH₃CHO + O₂ $\stackrel{t^o,xt}{\to }$2CH₃COOH

c. Từ methanol:

CH₃OH + CO $\stackrel{t^o,xt}{\to }$CH₃COOH

Đây là phương pháp hiện đại để sản xuất acetic acid.

6. Bài tập vận dụng liên quan

Câu 1: Các sản phẩm thu được khi đốt cháy hoàn toàn 3 gam axit hữu cơ X được dẫn lần lượt qua bình 1 đựng H₂SO₄ đặc và bình 2 đựng dung dịch NaOH. Sau thí nghiệm thấy khối lượng bình 1 tăng 1,8 gam và khối lượng bình 2 tăng 4,4 gam. Công thức cấu tạo của X là

A. HCOOH.

B. C₂H₅COOH.

C. CH₃COOH.

D. A hoặc B hoặc C.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Khối lượng bình 1 tăng chính là khối lượng H₂O, khối lượng bình 2 tăng chính là khối lượng CO₂.

Theo bài ra ta lại có: n_CO2 = n_H2O = 0,1 mol

BTKL: m_O = 3 – 0,1.12 – 0,1.2= 1,6 g

=> n_O = 0,1 mol

Bảo toàn O có n_X = $\frac{1}{2}.n_{O\left(X\right)}=\mathrm{0,05}mol\Rightarrow M_X=\frac{3}{\mathrm{0,05}}=60$

Vậy công thức cấu tạo của X là CH₃COOH.

Câu 2: Chất X (có M = 60 và chứa C, H, O). Chất X phản ứng được với Na, NaOH, NaHCO₃, tên gọi của X là

A. formic acid. B. methyl fomat.

C. acetic acid. D. propyl alcohol.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

X phản ứng được với Na, NaOH, NaHCO₃ nên X là axit.

Lại có M_X = 60. Vậy X là acetic acid (CH₃COOH).

Câu 3:Đốt cháy hết 1 thể tích hơi axit A thu được 2 thể tích CO₂ đo ở cùng điều kiện, A là

A. HCOOH.

B. HOOC - COOH.

C. CH₃COOH.

D. B và C đúng.

Đáp án D

1A → 2CO₂ => A chứa 2 nguyên tử C

Theo các đáp án đã cho => A là HOOC-COOH hoặc CH₃COOH.

Câu 4:Hỗn hợp X gồm acetic acid, formic acid và oxalic acid. Khi cho m gam X tác dụng với NaHCO₃ (dư) thì thu được 15,68 lít khí CO₂ (đktc). Mặt khác, đốt cháy hoàn toàn m gam X cần 8,96 lit khí O₂ (đktc), thu được 35,2 gam CO₂ và a mol H₂O. Giá trị của a là:

A. 0,3

B. 0,2

C. 0,6

D. 0,8

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

- Xét phản ứng của hỗn hợp X với NaHCO₃:

Bảo toàn nguyên tố: n_{-COOH trong X} = n_CO2 = 0,7 mol

=> n _{O trong X} = 1,4 mol

- Xét phản ứng đốt cháy hỗn hợp X:

BTNT: n_{O trong X} + 2n_O2 = 2n_CO2 + n_H2O

=> n_H2O = 1,4 + 0,4.2 - 0,8.2 = 0,6 mol.

Câu 5:Trung hòa 400 ml dung dịch acetic acid 0,5M bằng dung dịch NaOH 0,5M. Thể tích dung dịch NaOH cần dùng là

A. 100 ml.

B. 200 ml.

C. 300 ml.

D. 400 ml.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

$C{H}_3\text{COO}H+NaOH\to C{H}_3\text{COONa}+H_{2}O$

0,2 → 0,2 mol

V_NaOH = 0,2 : 0,5 = 0,4 lít = 400 ml

Câu 6:Dung dịch acetic acid phản ứng được với tất cả các chất trong dãy nào sau đây?

A. Cu, CuO, HCl.

B. NaOH, Cu, NaCl.

C. Na, NaCl, CuO.

D. NaOH, Na, CaCO₃.

Hướng dẫn giải:

Đpá án D

$C{H}_3\text{COO}H+NaOH\to C{H}_3\text{COONa}+H_{2}O$

$C{H}_3\text{COO}H+Na\to C{H}_3\text{COONa}+\frac{1}{2}{H}_2$

$2{\text{CH}}_3\text{COO}H+CaC{O}_3\to {\left({\text{CH}}_3\text{COO}\right)}_{2}Ca+H_{2}O+C{O}_2$

CH₃COOH không tác dụng với NaCl, Cu, HCl

Câu 7:Trung hòa hoàn toàn 1,8 gam một axit hữu cơ đơn chức bằng dung dịch NaOH vừa đủ rồi cô cạn dung dịch sau phản ứng được 2,46 gam muối khan. Axit là

A. HCOOH.

B. CH₂=CHCOOH.

C. CH₃CH₂COOH.

D. CH₃COOH.

Hướng dẫn

Đáp án D

Ta có sơ đồ: RCOOH → RCOONa

Cứ 1 mol RCOOH phản ứng tạo 1 mol → m _tăng = 22 gam

Cứ a mol RCOOH phản ứng tạo a mol có m _tăng = 2,46 - 1,8 = 0,66 gam

$\Rightarrow a=\frac{\mathrm{0,66}}{22}=\mathrm{0,03}mol$

=> n_axit = 0,03 mol => M_axit = 1,8 : 0,03 = 60

Vậy axit là CH₃COOH.

Câu 8:Cho 0,15 mol axit hữu cơ X tác dụng với 4,25 gam hỗn hợp Na và K thu được 13,1 gam chất rắn và thấy thoát ra 1,68 lít khí H₂ (đktc). Công thức cấu tạo của X là

A. HCOOH

B. CH₃COOH

C. C₂H₅COOH

D. CH₂=CHCOOH

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

n_H2 = 1,68 : 22,4 = 0,075 mol

BTKL: m _axit + m_{Na, K} = m _muối + m_H2

=> m _axit + 4,25 = 13,1 + 0,075.2 => m _axit = 9 gam

=> M _axit = 9 : 0,15 = 60

Vậy axit là CH₃COOH

Câu 9:Cho acetic acid có nồng độ x% tác dụng vừa đủ với dung dịch NaOH có nồng độ 10% thì thu được dung dịch muối có nồng độ 10,25%. Vậy x có giá trị là:

A. 20%

B. 16%

C. 17%

D. 15%

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

$C{H}_3\text{COO}H+NaOH\to C{H}_3\text{COONa}+H_{2}O$

1 1 mol

$m_{\text{dd}}=m_{{\text{ddCH}}_3\text{COOH}}+m_{\text{dd}NaOH}=\frac{\mathrm{1.60.100}}{x}+\frac{\mathrm{1.40.100}}{10}=\frac{6000}{x}+400$

Mặt khác: $\mathrm{10,25}\%=\frac{82}{400+\frac{6000}{x}}.100\%\Rightarrow x=15\%$

Câu 10:Hỗn hợp X gồm axit HCOOH và axit CH₃COOH (tỉ lệ mol 1:1). Lấy 5,3 gam hỗn hợp X tác dụng với 5,75 gam C₂H₅OH (có xúc tác H₂SO₄ đặc) thu được m gam hỗn hợp ester (hiệu suất của các phản ứng ester hoá đều bằng 80%). Giá trị của m là:

A. 10,12

B. 6,48

C. 8,10

D. 16,20

Hướng dẫn giải

Đáp án B

n_HCOOH = _{$n_{C{H}_{3}COOH}$} = 0,05 mol

_{$n_{C_2{H}_{5}OH}$} = 0,125 mol ⇒ Ancol dư

Vậy hỗn hợp ester gồm:

$n_{HCOO{C}_2{H}_5}=n_{C{H}_{3}COO{C}_2{H}_5}=\mathrm{0,05.80}\%=\mathrm{0,04}mol$

⇒ m = 6,48 gam.

Xem thêm các phương trình hóa học hay khác:

• 2Na + Cl₂ → 2NaCl
• 2Na + Br₂ → 2NaBr
• 2Na + I₂ → 2NaI
• 4Na + O₂ → 2Na₂O
• 2Na + 2H₂O → 2NaOH + H₂
• 2Na + S → 2Na₂S
• Na + 2HCl → NaCl + H₂
• Na + 2H₂SO₄ → Na₂SO₄ + H₂
• 6Na + 2H₃PO₄ → 2Na₃PO₄ + 3H₂
• 2Na + H₃PO₄ → Na₂HPO₄ + H₂
• 2Na + 2H₃PO₄ → 2NaH₂PO₄ + H₂
• 2Na + 2HF → 2NaF + H₂
• 2Na + CuSO₄ + 2H₂O → Na₂SO₄ + H₂ + Cu(OH)₂
• 2Na + FeSO₄ + 2H₂O → Na₂SO₄ + H₂ + Fe(OH)₂
• 6Na + Al₂(SO₄)₃ + 6H₂O → 3Na₂SO₄ + H₂ + 2Al(OH)₃
• 2Na + ZnSO₄ + 2H₂O → Na₂SO₄ + H₂ + Zn(OH)₂
• 2Na + PbSO₄ + 2H₂O → 3Na₂SO₄ + H₂ + Pb(OH)₂
• 6Na + Fe₂(SO₄)₃ + 6H₂O → 3Na₂SO₄ + H₂ + 2Fe(OH)₃
• 2Na + CuCl₂ + 2H₂O → 2NaCl + H₂ + Cu(OH)₂
• 2Na + FeCl₂ + 2H₂O → 2NaCl + H₂ + Fe(OH)₂
• 6Na + 2AlCl₃ + 6H₂O → 6NaCl + 3H₂ + 2Al(OH)₃
• 2Na + ZnCl₂ + 2H₂O → 2NaCl + H₂ + Zn(OH)₂
• 3Na + 2FeCl₃ + 3H₂O → 6NaCl + 3H₂ + 2Fe(OH)₃
• 6Na + Cr₂(SO₄)₃ + 6H₂O → 3Na₂SO₄ + H₂ + 2Cr(OH)₃
• 6Na + 2CrCl₃ + 6H₂O → 6NaCl + 3H₂ + 2Cr(OH)₃
• 2Na + Cu(NO₃)₂ + 2H₂O → 2NaNO₃ + H₂ + Cu(OH)₂
• 2Na + Fe(NO₃)₂ + 2H₂O → 2NaNO₃ + H₂ + Fe(OH)₂
• 6Na + 2Al(NO₃)₃ + 6H₂O → 6NaNO₃ + 3H₂ + 2Al(OH)₃
• 2Na + Zn(NO₃)₂ + 2H₂O → 2NaNO₃ + H₂ + Zn(OH)₂
• 2Na + Pb(NO₃)₂ + 2H₂O → 2NaNO₃ + H₂ + Pb(OH)₂
• 6Na + 2Fe(NO₃)₃ + 6H₂O → 6NaNO₃ + 3H₂ + 2Fe(OH)₃
• 2Na + 2C₂H₅OH → 2C₂H₅ONa + H₂
• 2Na + 2CH₃OH → 2CH₃ONa + H₂
• 2Na + 2C₆H₅OH → 2C₆H₅ONa + H₂

---