Các dạng bài tập về hàm số và cách giải bài tập lớp 9 (hay, chi tiết)
Bài viết Các dạng bài tập về hàm số và cách giải bài tập sẽ giúp học sinh nắm vững lý thuyết, biết cách làm bài tập từ đó có kế hoạch ôn tập hiệu quả để đạt kết quả cao trong các bài thi môn Toán lớp 9.
Các dạng bài tập về hàm số và cách giải bài tập
I. Lý thuyết
1. Khái niệm hàm số
- Nếu đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay đổi x sao cho mỗi giá trị của x, ta luôn xác định được chỉ một giá trị của y thì y được gọi là hàm số của x, x là biến số. Ta viết:
y = f(x); y = g(x)…
Ví dụ: y = 2x + 4; y = -3x + 5 là hàm số của y theo x.
Chú ý: Khi x thay đổi mà y không thay đổi thì hàm số y = f(x) là hàm hằng.
2. Điều kiện xác định của hàm số
Điều kiện xác định của hàm số y = f(x) là tất cả các giá trị của x sao cho f(x) có nghĩa.
3. Giá trị của hàm số
Giá trị của hàm số f(x) tại điểm là .
4. Đồ thị hàm số:
Đồ thị hàm số y = f(x) là tập hợp tất cả các điểm M(x; y) trong mặt phẳng tọa độ Oxy sao cho x, y thỏa mãn y = f(x).
5. Hàm số đồng biến, hàm số nghịch biến
Cho hàm số y = f(x) có tập xác định là .
- Nếu giá trị của biến x tăng lên mà giá trị y = f(x) tương ứng cũng tăng thì hàm số y = f(x) là hàm số đồng biến trên .
- Nếu giá trị của biến x tăng lên mà giá trị của y = f(x) tương ứng giảm thì hàm số y = f(x) là hàm số nghịch biến trên .
- Nếu và thì hàm số y = f(x) đồng biến trên .
- Nếu và thì hàm số y = f(x) nghịch biến trên .
Để xét tính đồng biến nghịch biến của hàm số ta xét dấu của T, với và
Nếu T < 0 thì hàm số nghịch biến trên .
Nếu T > 0 thì hàm số đồng biến trên .
II. Các dạng bài và phương pháp giải
Dạng 1: Tìm điều kiện xác định của hàm số
Phương pháp giải: Chú ý đến một số biểu thức có điều kiện đặc biệt như căn, phân thức.
Hàm số dạng căn thức có nghĩa khi
Hàm số dạng phân thức có nghĩa khi
Hàm số dạng phân thức có nghĩa khi .
Ví dụ: Tìm điều kiện xác định của các hàm số sau
a)
b)
c) .
Lời giải:
a) Hàm số xác định khi và chỉ khi
Vậy điều kiện xác định của hàm số là .
b) Hàm số xác định khi và chỉ khi
Vậy điều kiện xác định của hàm số là .
c) Hàm số xác định khi và chỉ khi:
Vậy điều kiện xác định của hàm số là và .
Dạng 2: Tính giá trị hàm số tại một điểm
Phương pháp giải: Để tính giá trị hàm số y = f(x) tại điểm ta thay x = vào y = f(x) được =
Ví dụ 1: Tính giá trị hàm số
a) y = f(x) = tại = 1
b) y = f(x) = tại =2.
Lời giải:
a) y = f(x) =
Thay x = = 1 vào hàm số ta được:
= 1 + 3 – 2 = 2
Vậy với = 1 thì giá trị hàm số là 2.
b) y = f(x) =
Thay x = vào hàm số ta được:
Vậy với thì giá trị hàm số là .
Ví dụ 2: Tìm m để hàm số y = f(x) = có f(3) = f(-1) với m là tham số.
Lời giải:
Thay x = 3 ta có:
Thay x = -1 ta có:
Vì f(3) = f(-1) nên ta có:
9m + 3 = m + 5
9m – m = 5 – 3
8m = 2
m = 2 : 8
m =
Vậy m = thì f(3) = f(-1).
Dạng 3: Biểu diễn tọa độ một điểm trên hệ trục tọa độ Oxy
Phương pháp giải: Biểu diễn điểm
Bước 1: Xác định sau đó vẽ một đường thẳng song song với Oy đi qua
Bước 2: Xác định sau đó vẽ một đường thẳng song song với Ox đi qua
Bước 3: Tọa độ điểm M chính là giao của hai đường thẳng trên.
Ví dụ 1: Biểu diễn các điểm sau trên hệ trục tọa độ:
; ;
Lời giải:
Ví dụ 2: Trong các điểm M(1; -1); N(2; 0), P(-2; 2) điểm nào thuộc đồ thị hàm số
Lời giải:
- Xét điểm M(1; -1) có x = 1 và y = -1
Thay x = 1 vào hàm số ta được
Vậy M không thuộc đồ thị hàm số
- Xét điểm N(2; 0) có x = 2; y = 0
Thay x = 2 vào hàm số ta được
Vậy điểm N không thuộc đồ thị hàm số
- Xét điểm P(-2; 2) có x = -2; y = 2
Thay x = -2 vào hàm số ta được
Vậy điểm P thuộc đồ thị hàm số.
Dạng 4: Xét sự đồng biến, nghịch biến của hàm số
Phương pháp giải: Để xét tính đồng biến nghịch biến của hàm số ta xét dấu của T, với và
Nếu T < 0 thì hàm số nghịch biến trên .
Nếu T > 0 thì hàm số đồng biến trên .
Ví dụ : Xét tính đồng biến, nghịch biến của hàm số sau
a) y = f(x) = 3x + 1
b) y = f(x) = -6x – 3.
Lời giải:
a) Tập xác định của hàm số là
Với ta có:
Xét
Vậy hàm số đã cho đồng biến trên .
b) Tập xác định của hàm số là
Với ta có:
Xét
Vậy hàm số đã xét nghịch biến trên .
III. Bài tập tự luyện
Bài 1: Tìm điều kiện xác định của các hàm số sau:
a)
b)
c)
d) .
Bài 2: Tính giá trị hàm số
a) tại x = 5
b) tại x = 0
c) tại x = 5
d) tại x = 2.
Bài 3: Tìm m để hàm số sau xác định với mọi x
a)
b) .
Bài 4: Cho các điểm M(-1; 2); N(0; -3); P(4; 2)
a) Biểu diễn các điểm trên cùng một hệ trục tọa độ.
b) Trong các điểm đã cho, điểm nào thuộc hàm số .
Bài 5: Trên cùng một mặt phẳng tọa độ cho ta giác ABC, biết A(2; 5); B(-1; 1); C(3; 1).
a) Vẽ tam giác ABC trên hệ trục tọa độ.
b) Tính diện tích tam giác ABC.
Bài 6: Xét tính đồng biến, nghịch biến của các hàm số sau
a)
b)
c) với a là tham số.
Bài 7: Chứng minh
a) luôn đồng biến trên .
b) luôn nghịch biến trên .
c) luôn đồng biến trên .
Bài 8: Tìm m để hàm số (với m là tham số) thỏa mãn .
Bài 9: Cho tứ giác ABCD có A(-1; 2); B(-3; 0); C(2; 0); D(2; 2)
a) Vẽ tứ giác ABCD trên hệ trục tọa độ
b) Coi độ dài mỗi đơn vị trên các trục Ox; Oy là 1cm. Tính diện tích tứ giác ABCD.
Bài 10: Tìm m để hàm số (với m là tham số) thỏa mãn f(0) = f(1).
Xem thêm các dạng bài tập Toán lớp 9 chọn lọc, có đáp án hay khác:
- Các bài tập về hàm số bậc nhất và cách giải bài tập
- Hàm số bậc nhất, cách vẽ đồ thị hàm số bậc nhất và cách giải bài tập
- Đường thẳng song song và đường thẳng cắt nhau và cách giải bài tập
- Các bài toán về hệ số góc của đường thẳng và cách giải bài tập
- Phương trình bậc nhất hai ẩn và cách giải bài tập
Tủ sách VIETJACK shopee luyện thi vào 10 cho 2k9 (2024):
Săn shopee siêu SALE :
- Sổ lò xo Art of Nature Thiên Long màu xinh xỉu
- Biti's ra mẫu mới xinh lắm
- Tsubaki 199k/3 chai
- L'Oreal mua 1 tặng 3
Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.
Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:Loạt bài Chuyên đề: Lý thuyết - Bài tập Toán lớp 9 Đại số và Hình học có đáp án có đầy đủ Lý thuyết và các dạng bài được biên soạn bám sát nội dung chương trình sgk Đại số 9 và Hình học 9.
Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.
- Soạn Văn 9
- Soạn Văn 9 (bản ngắn nhất)
- Văn mẫu lớp 9
- Đề kiểm tra Ngữ Văn 9 (có đáp án)
- Giải bài tập Toán 9
- Giải sách bài tập Toán 9
- Đề kiểm tra Toán 9
- Đề thi vào 10 môn Toán
- Chuyên đề Toán 9
- Giải bài tập Vật lý 9
- Giải sách bài tập Vật Lí 9
- Giải bài tập Hóa học 9
- Chuyên đề: Lý thuyết - Bài tập Hóa học 9 (có đáp án)
- Giải bài tập Sinh học 9
- Giải Vở bài tập Sinh học 9
- Chuyên đề Sinh học 9
- Giải bài tập Địa Lí 9
- Giải bài tập Địa Lí 9 (ngắn nhất)
- Giải sách bài tập Địa Lí 9
- Giải Tập bản đồ và bài tập thực hành Địa Lí 9
- Giải bài tập Tiếng anh 9
- Giải sách bài tập Tiếng Anh 9
- Giải bài tập Tiếng anh 9 thí điểm
- Giải sách bài tập Tiếng Anh 9 mới
- Giải bài tập Lịch sử 9
- Giải bài tập Lịch sử 9 (ngắn nhất)
- Giải tập bản đồ Lịch sử 9
- Giải Vở bài tập Lịch sử 9
- Giải bài tập GDCD 9
- Giải bài tập GDCD 9 (ngắn nhất)
- Giải sách bài tập GDCD 9
- Giải bài tập Tin học 9
- Giải bài tập Công nghệ 9