Giáo án Địa Lí 10 Bài 22: Dân số và sự gia tăng dân số

Hoạt động 1: Tìm hiểu dân số và tình hình phát triển dân số thế giới.

a. Mục tiêu

- Hiểu và trình bày được tình hình dân số thế giới

- Liên hệ thực tế đối với Việt Nam

b. Phương pháp-kĩ thuật:

- Phương pháp phát ván

- Hình thức cá nhân

c. Phương tiện: máy chiếu và hình ảnh về dân số thế giới

Hoạt động 1: cá nhân

+ GV: yêu cầu HS đọc mục 1 trong SGK để nhận xét quy mô dân số thế giới. Cho dẫn chứng minh.

- Dựa vào bảng số liệu dân số thế giới (1804-2005), nhận xét về tình hình phát triển dân số thế giới.

+ HS: trả lời

+ GV: chuẩn kiến thức và nhấn mạnh thêm: Quy mô dân số có sự chênh lệch giữa hai nhóm nước phát triển và đang phát triển: Năm 2005 nhóm nước đang phát triển chiếm 81,3% dân số thế giới, nhóm nước phát triển chiếm 18,7% dân số thế giới.

I. Dân số và tình hình phát triển dân số thế giới.

1. Dân số thế giới

 + Dân số thế giới: 6477 triệu người (2005)

 + Quy mô dân số giữa các nước, các vùng lãnh thổ rất khác nhau.

2. Tình hình phát triển dân số thế giới

 + Thời gian dân số tăng thêm một tỉ người và thời gian dân số tăng gấp đôi ngày càng rút ngắn:

- Tăng thêm 1 tỉ người rút ngắn từ 123 năm (giai đoạn 1804- 1927) xuống 12 năm (giai đoạn 1987- 1999)

- Tăng gấp đôi rút ngắn từ 123 năm xuống còn 47 năm.

- Tốc độ gia tăng dân số nhanh, quy mô dân số ngày càng lớn.

Hoạt động 2: Tìm hiểu gia tăng dân số

a. Mục tiêu

- Hiểu các khái niệm tỉ suất sinh thô, tỉ suất tử thô, tỉ suất gia tăng tự nhiên

- Biết được hậu quả của việc gia tăng dân số

- Biết tính tỉ suất gia tăng dân số

b. Phương pháp-kĩ thuật:

- Phương pháp phát ván, làm nhóm

- Hình thức nhóm

c. Phương tiện: máy chiếu và hình ảnh về dân số thế giới

Hoạt động 2: nhóm

+ GV chia lớp làm 4 nhóm và giao nhiệm vụ:

 - Nhóm 1: ng/c tỉ suất sinh, khai thác biểu đồ trong sách và cột 4 bảng phụ lục.

 - Nhóm 2: ng/c tỉ suất tử, khai thác biểu đồ trong sách và cột 5 bảng phụ lục.

 - Nhóm 3: gn/c gia tăng tự nhiên, khai thác lược đồ và cột 6 bảng phụ lục.

 - Nhóm 4: Hậu quả của gia tăng tự nhiên

+ HS: thảo luận, đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung.

+ GV: chuẩn kiến thức.

Hoạt động 3: cả lớp

+ GV: thuyết trình, giảng giải

- gia tăng cơ học là gì? Nguyên nhân gây nên các luồng di chuyển dân cư?

- TS nhập cư, TS xuất cư và TSGT cơ học.

- Ảnh hưởng của gia tăng cơ học đến vấn đề dân số trên toàn thế giới nói chung, của từng khu vực, tùng quôc gia nói riêng.

- GV đặt câu hỏi: Cách tính tỉ suất gia tăng dân số?

II. Gia tăng dân số

1. Gia tăng dân số tự nhiên

a)Tỉ suất sinh thô

 + Khái niệm: (SGK).

 + TSST có xu hướng giảm. Nhóm nước phát triển giảm mạnh và thấp hơn nhóm nước đang phát triển (13% giai đoạn 2004-2005)

+ Yếu tố tác động:

 - Tự nhiên- sinh học

 - Phong tục, tập quán và tâm lí xã hội

 - Trình độ phát triển KT-XH

 - Chính sách DS của từng quốc gia.

b.Tỉ suất tử thô

 + Khái niệm: (SGK)

 + TSTT trên TG và các khu vực có xu hướng giảm rõ rệt

 + Yếu tố tác động:

- Mức sống

- Môi trường sống

- Trình độ y học

- Cơ cấu dân số

- Chiến tranh, tệ nạn xã hội…

c) Tỉ suất gia tăng tự nhiên

 + Khái niệm:(SGK).

 + Gia tăng tự nhiên có 4 mức khác nhau.:

- GTTN < 0: Nga, Đông Âu

- GTTN chậm, < 0,9%: Bắc Mĩ, Tây Âu, Ôtrâylia

- GTDS trung bình, 1-1,9%: T.Quốc, V.Nam, ÂĐộ, Braxin…

- GTDS cao, > 2% (> 3%): Châu Phi, Trung Đông, một số quốc gia Trung-Nam Mĩ

 + Tỉ suất GTTN được coi là động lực phát triển dân số.

d) Hậu quả của gia tăng dân số

Gây sức ép đối với sự phát triển kinh tế - xã hôi – môi trường.

2. Gia tăng cơ học

 + Sự di chuyển dân cư từ nơi này đến nơi khác dẫn đến sự biến động cơ học của dân cư.

 + TSGT cơ học được xác định bằng hiệu số giữ TS nhập cư và TS xuất cư.

 + Gia tăng cơ học không ảnh hưởng lớn đến vấn đề dân số trên toàn thế giới.

3. Gia tăng dân số

 + TSGT dân số được xác định bằng tổng số giữa gia tăng tự nhiên và TSGT cơ học.

 + Đơn vị tính: %