Giáo án Địa Lí 10 Bài 35: Vai trò, các nhân tố ảnh hưởng và đặc điểm phân bố các ngành dịch vụ

Hoạt động 1: Tìm hiểu cơ cấu và vai trò của các ngành dịch vụ. (17 phút)

- Mục tiêu:Nắm được cơ cấu,vai trò của ngành dịch vụ.

- Phương pháp: Nêu vấn đề, đàm thoại, gợi mở.

- Phương tiện: SGK.

- Hình thức: Cả lớp

* Tìm hiểu về cơ cấu của ngành dịch vụ

Bước 1:

- Giao nhiệm vụ:Chia lớp thành 4 nhóm và giao nhiệm vụ:

 + Nhóm 1,2: Cho biết ngành dịch vụ gồm mấy nhóm ngành?Kể tên?Lấy ví dụ?

 + Nhóm 3,4:Vai trò của ngành dịch vụ.

Bước 2: HS nhận và thực hiện nhiệm vụ:

Bước 3:HS thảo luận,nhận xét.

Bước 4:GV nhận xét và chốt kiến thức.

 + Các nước phát triển: Khoảng 80% (50 → 79%) Hoa Kì 80%; Tây Âu 50 - 79%.

 + Các nước đang phát triển khoảng 30%: Việt Nam: 24,5%(năm 2005).

I. Cơ cấu, vai trò của các ngành dịch vụ:

* Khái niệm dịch vụ: DV là ngành không trực tiếp sản xuất ra của cải vật chất, phục vụ nhu cầu sản xuất và sinh hoạt của con người.

1. Cơ cấu

* Cơ cấu ngành DV hết sức phức tạp, bao gồm 3 nhóm ngành:

 + Dịch vụ kinh doanh: GTVT, TTLL,...

 + Dịch vụ tiêu dùng: bán buôn, bán lẻ, du lịch...

 + Dịch vụ công: hành chính công, các hoạt động đoàn thể...

2. Vai trò

- Thúc đẩy các ngành sản xuất vật chất phát triển

- Sử dụng tốt hơn nguồn lao động, tạo thêm việc làm.

- Khai thác tốt các tài nguyên thiên nhiên, di sản văn hóa, lịch sử và các thành tựu của khoa học kĩ thuật hiện đại.

Xu hướng phát triển:

- Tỉ trọng lao động trong các ngành dịch vụ tăng lên nhanh chóng.

- Tỉ trọng lao động trong ngành DV có sự phân hóa giữa các nhóm nước.

Hoạt động 2: Tìm hiểu các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ (15 phút)

- Mục tiêu: Cần nắm được nội dung và lấy được ví dụ chứng minh các nhân tố ảnh hưởng.

- Hoạt động: nhóm.

- Phương pháp: Diễn giải, Đàm thoại, Thảo luận nhóm.

Bước 1 :

- Giao nhiệm vụ: GV chia lớp thành 4 nhóm và giao nhiệm vụ cụ thể:

 + Nhóm 1 và 2: Phân tích ảnh hưởng, tìm ví dụ nhân tố 3 và 4.

 + Nhóm 3 và 4: Phân tích ảnh hưởng, tìm ví dụ nhân tố 5 và 6.

Bước 2: HS nhận và thực hiện nhiệm vụ:

Bước 3: Trao đổi,thảo luận,các nhóm trình bày.

Bước 4:Đánh giá và chốt kiến thức:(GV thu 8 sản phẩm bất kì và chấm điểm).

Ví dụ 1: Kinh tế phát triển, nhiều máy móc (máy cày) người nông dân làm việc ít (nông nghiệp ít lao động), phát triển ngành dịch vụ.

Ví dụ 2: Việt Nam dân số đông, cơ cấu trẻ, tuổi đi học cao thì dịch vụ giáo dục ưu tiên phát triển.

Ví dụ 3: Dân cư đông, mạng lưới dịch vụ dày đặc, dân cư phân tán, khó khăn cho ngành dịch vụ; Cụ thể dễ dàng quyết định thành lập một trường cấp I cho một làng 4 đến 5 nghìn dân, khó lập một trường cho một bản có 4 đến 5 trăm dân.

Ví dụ 4: Ở khu vực có mức sống cao thì sức mua tăng...

Ví dụ 5: Việt Nam có tập quán thăm hỏi lẫn nhau vào các ngày lễ tết, thì dịch vụ GTVT, mua bán tăng cường.

Ví dụ 6: Vịnh Hạ Long, Cố đô Huế,..→ ngành dịch vụ du lịch phát triển và các ngành dịch vụ khác cũng phát triển.

* Theo em nhân tố nào ảnh hưởng quyết định tới sự phát triển và phân bố ngành DV ?

- HS trả lời

- GV phân tích giúp học sinh hiểu được vấn đề

II. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ

- Trình độ phát triển kinh tế và năng suất lao động xã hội sẽ đầu tư, bổ sung lao động dịch vụ.

- Quy mô, cơ cấu dân số: Nhịp độ phát triển và cơ cấu ngành dịch vụ.

- Phân bố dân cư và mạng lưới quần cư: Mạng lưới dịch vụ.

- Mức sống và thu nhập thực tế: Sức mua và nhu cầu dịch vụ; Ví dụ mức sống cao thì sức mua tăng...

- Truyền thống văn hóa, phong tục tập quán:Hình thức tổ chức mạng lưới dịch vụ.

- Tài nguyên thiên nhiên, di sản văn hóa lịch sử, cơ sở hạ tầng du lịch sự phát triển và phân bố ngành dịch vụ du lịch.

- Các ngành DV (trừ ngành du lịch) thì hầu hết đều ít chịu ảnh hưởng của các điều kiện tự nhiên, mà đa phần chịu sự chi phối mạnh mẽ của các nhân tố kinh tế - xã hội. Do vậy, muốn phát triển ngành này phải xuất phát từ những nhân tố tác động đến nó.

Hoạt động 3: Tìm hiểu đặc điểm phân bố các ngành dịch vụ trên thế giới (8 phút)

- Mục tiêu: Cần nắm được đặc điểm phân bố của ngành dịch vụ trên thế giới và ở Việt Nam.

- Hoạt động: Cả lớp.

- Phương pháp: Đàm thoại, diễn giải, vấn đáp.

Bước 1: Gv yêu cầu HS dựa vào hình 35 và kiến thức SGK trả lời các câu hỏi sau:

 + Nhận xét về sự phân hóa tỉ trọng của các ngành ngành dịch vụ trong cơ cấu GDP của các nước trên thế giới?

 + Em có nhận xét mối quan hệ giữa tỉ trọng DV trong GDP với trình độ phát triển kinh tế của các quốc gia trên thế giới ?

 + Vì sao trên thế giới các thành phố lớn đồng thời cũng là các trung tâm dịch vụ lớn ?

Bước 2: Học sinh nhận nhiệm vụ: tập trung suy nghi trả lời các câu hỏi.

Bước 3:Trao đổi,thảo luận và trình bày.

Bước 4: Giáo viên nhân xét và chuẩn kiến thức:

III. Đặc điểm phân bố các ngành dịch vụ trên thế giới.

- Các nước phát triển có tỉ trọng DV trong GDP cao, chiếm > 60%

- Các nước đang phát triển có tỉ trọng DV trong GDP thấp dưới 50%

- Trên thế giới các thành phố cực lớn, đồng thời là trung tâm dịch vụ lớn: NiuIooc (Bắc Mĩ), Luân Đôn (Tây Âu), Tôkiô (Đông Á)