Giáo án Địa Lí 10 Bài 7: Cấu trúc của Trái Đất. Thạch quyển. Thuyết kiến tạo mảng

Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu trúc của Trái Đất (20 phút)

1. Mục tiêu

 + Kiến thức: HS biết được độ dày, cấu trúc của các lớp vỏ Trái Đất, lớp Manti, nhân Trái Đất.

 + Kĩ năng: Khai thác hình ảnh cấu tạo Trái Đất.

 + Thái độ: Nhận thức đúng về vị trí, độ dày, thành phần của lớp vỏ Trái Đất, bao Manti và nhân Trái Đất.

2. Phương pháp – kĩ thuật

 + Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.

 + Hoạt động theo cá nhân/ cả lớp, thảo luận nhóm.

3. Phương tiện: Hình ảnh về cấu trúc Trái Đất.

4. Tiến trình hoạt động

Hoạt động 1.1

B1: GV giao nhiệm vụ cho HS

- GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh cấu trúc TĐ và SGK cho biết:

 + Để biết cấu tạo bên trong TĐ các nhà nghiên cứu dùng phương pháp gì?

 + TĐ có mấy lớp?

 + Nêu đặc điểm về lớp vỏ TĐ(giới hạn, thành phần cấu tạo)? So sánh lớp vỏ lục địa và lớp vỏ đại dương?

B2: HS thực hiện nhiệm vụ

HS quan sát hình ảnh, bản đồ kết hợp đọc SGK để lần lượt trả lời các câu hỏi.

B3: GV nhận xét, đánh giá và chốt kiến thức.

Hoạt động 1.2

Bước 1: GV chia lớp thành 4 nhóm và giao nhiệm vụ cho các nhóm.

+ Nhóm 1: Nghiên cứu Manti trên

 + Nhóm 2: Nghiên cứu về lớp Manti dưới

+ Nhóm 3, 4: tìm hiểu Nhân trong và nhân ngoài của trái Đất.

Nội dung cụ thể như sau: Giới hạn Thành phần cấu tạo

Bước 2: HS trong nhóm trao đổi, bổ sung cho nhau.

Bước 3: Đại diện nhóm phát biểu, các nhóm khác đặt câu hỏi yêu cầu trả lời nội dung

Bước 3: GV chuẩn kiến thức bằng hình vẽ mô phỏng cấu trúc bên trong của TĐ và nêu khái niệm thạch quyển.Sau đó GV yêu cầu: HS so sánh sự khác nhau của bao manti và nhân Trái Đất? Trong ba lớp cấu tạo của Trái Đất lớp nào có vai trò quan trọng nhất? Tại sao? Thế nào là thạch quyển? đặc điểm của Thạch quyển?

I. Cấu trúc của Trái Đất

Cấu tạo bên trong của Trái Đất gồm 3 lớp:

- Lớp vỏ Trái Đất.

- Lớp Man ti.

- Nhân Trái Đất.

(Đặc điểm của từng lớp ở trong bảng thông tin phản hồi)

* Khái niệm thạch quyển

Lớp vỏ Trái Đất và phần trên của lớp Manti (đến độ sâu 100km) được cấu tạo bởi các loại đá khác nhau tạo thành lớp võ cứng ở ngoài cùng của Trái Đất được gọi là Thạch quyển.

Vỏ Trái Đất

- Ở đại dương 0- 5 km;

- Ở lục địa 0- 70 km;

- Trên cùng là đá trầm tích, đến tầng đá granit (tầng Sial), dưới cùng là tầng đá badan (tầng Sima).

- Lớp vỏ lục địa chủ yếu là đá granit; Lớp vỏ đại dương chủ yếu là đá granit.

Man ti

- Manti trên: 15 - 700 km;

- Manti dưới: 700 - 2900km.

- Tầng trên là lớp vật chất quánh dẻo; (nhiệt độ cao)

- Tầng dưới là các vật chất rắn chắc;

Nhân

- Nhân ngoài: 2900 - 5100km;

- Nhân trong: 5100 - 6370 km

- Lớp nhân ngoài là các vật chất lỏng, lớp nhân trong là các vật chất rắn.

- Gồm các kim loại nặng như Niken, sắt (tầng Nife).

Hoạt động 2: Tìm hiểu thuyết kiến tạo mảng 1.

1. Mục tiêu

 + Kiến thức: HS nắm được nội dung của thuyết kiến tạo mảng, vận dụng thuyết kiến tạo mảng để giải thích các hiện tượng địa chất trên Trái Đất.

 + Kĩ năng: Khai thác hình ảnh, video hoạt động các mảng kiến tạo.

 + Thái độ: Nhận thức đúng về sự hình thành lục địa, đại dương và các dạng địa hình, hoạt động kiến tạo.

2. Phương pháp – kĩ thuật

 + Phát vấn, đàm thoại phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.

 + Hoạt động theo cá nhân/ cả lớp, cặp đôi.

3. Phương tiện: Hình ảnh và video hoạt động của các mảng kiến tạo.

4. Tiến trình hoạt động

GV giới thiệu khái quát để HS biết trước đây đã có thuyết trôi lục địa nghiên cứu về sự di chuyển của các mảng kiến tạo nhưng mới chỉ dựa trên quan sát về hình thái, di tích hoá thạch,

Bước 1: GV yêu cầu HS đọc mục II trang 27 SGK kết hợp quan sát hình 7.3, 7.4, cho biết:

- Thạch quyển được cấu tạo bởi những mảng nào?

- kể tên của 7 mảng kiến tạo lớn của Trái Đất. Nêu một số đặc điểm của các mảng kiến tạo? (cấu tạo, sự di chuyển…)

- Giải thích tại sao các mảng kiến tạo có thể di chuyển được?

- Kết quả chuyển dịch của các mảng, cho ví dụ? Giải thích sự hình thành một số dạng địa hình?

Bước 2: HS nghiên cứu, phát biểu.

(Các địa mảng có thể dịch chuyển được là nhờ mặt trượt là lớp Manti quánh dẻo).

Bước 3: GV nhận xét và chốt kiến thức.

II. Thuyết kiến tạo mảng

- Thuyết giải thích về sự hình thành và phân bố của lục địa và đại dương.

- Lớp vỏ Trái Đất gồm nhiều mảng kiến tạo nằm kề nhau, chúng không đứng yên mà dịch chuyển.

- Các mảng kiến tạo có thể dịch chuyển được trên lớp Manti là do hoạt động của các dòng đối lưu vật chất quánh dẻo và nhiệt độ cao trong tầng Manti trên.

- Có 7 mảng kiến tạo lớn.

- Cách tiếp xúc phổ biến của các địa mảng là:

 + hai mảng xô vào nhau (tiếp xúc dồn ép)

 + hai mảng tách xa nhau (tiếp xúc tách dãn).

- Ở ranh giới các địa mảng hình thành nên các dãy núi cao hay các đứt gãy lớn và thường xuyên xảy ra các hoạt động kiến tạo như động đất, núi lửa, sóng thần (ở biển, đại đương)...

Hoạt động 3: Luyện tập

Câu 1-NB. Cấu trúc của Trái Đất từ ngoài vào trong là

A. nhân Trái Đất - lớp vỏ Trái Đất - lớp Manti.

B. nhân Trái Đất - lớp Manti - lớp vỏ Trái Đất.

C. lớp vỏ Trái Đất - lớp Manti - nhân Trái Đất.

D. lớp Manti - nhân Trái Đất - lớp vỏ Trái Đất.

Câu 1. Cấu trúc của Trái Đất từ ngoài vào trong là

C. lớp vỏ Trái Đất - lớp Manti - nhân Trái Đất

Căn cứ hình 7.1 cấu trúc Trái Đất

Câu 2- NB. Bộ phận vỏ lục địa của Trái Đất được cấu tạo bởi các tầng đá, thứ tự từ ngoài vào trong là

A. badan - granít - trầm tích.

B. trầm tích - badan - granít.

C. granít - trầm tích - badan.

D. trầm tích - granít - badan.

Câu 2.

D. trầm tích - granít - badan

Căn cứ vào Hình 7.2 – Lớp vỏ Trái Đất, Thạch quyển

Câu 3. NB Trình bày những nội dung chính của thuyết kiến tạo mảng?

GV đặt câu hỏi.

Gọi HS trả lời.

GV nhận xét, cho điểm

- Lớp vỏ Trái Đất gồm nhiều mảng kiến tạo nằm kề nhau, chúng không đứng yên mà dịch chuyển.

- Các mảng kiến tạo có thể dịch chuyển được trên lớp Manti là do hoạt động của các dòng đối lưu vật chất quánh dẻo và nhiệt độ cao trong tầng Manti trên.

- Có 7 mảng kiến tạo lớn.

- Cách tiếp xúc phổ biến của các địa mảng là:

 + hai mảng xô vào nhau (tiếp xúc dồn ép)

 + hai mảng tách xa nhau (tiếp xúc tách dãn).

- Ở ranh giới các địa mảng hình thành nên các dãy núi cao hay các đứt gãy lớn và thường xuyên xảy ra các hoạt động kiến tạo như động đất, núi lửa, sóng thần (ở biển, đại đương)...

Hoạt động 4: Vận dụng

GV đặt câu hỏi.

Dựa vào hình 7.3 – Các mảng kiến tạo lớn, xác định:

Hướng dịch chuyển của mảng Thái Bình Dương, Mảng Âu – Á? Em hãy nêu hệ quả của việc tiếp xúc giữa 2 mảng trên?

HS: nghiên cứu trả lời. GV nhận xét, cho điểm.

Gợi ý:

Hai mảng này có xu hướng xô vào nhau, chờm lên nhau → Động đất, núi lửa, sóng thần.