Giáo án Địa Lí 7 Bài 21: Môi trường đới lạnh

*HĐ 1: Đặc điểm của môi trường

- GV chiếu hình

- HS quan sát H 21.1/ Tr.67 và 21.2/ Tr.68 sgk, tìm ranh giới của môi trường đới lạnh ở cả 2 bán cầu ?

GV giới thiệu :

+ Đường vòng cực được thể hiện bằng vòng tròn nét đứt màu xanh thẫm.

+ Đường ranh giới đới lạnh là các nét đứt đỏ đậm, trùng với đường đẳng nhiệt 10^oC tháng 7 ở Bắc bán cầu và đường đẳng nhiệt 10^oC tháng 1 ở Nam bán cầu (tháng có nhiệt độ cao nhất mùa hạ ở 2 bán cầu).

? Quan sát H 21.1 và 21.2, cho nhận xét xem có gì khác nhau giữa môi trường đới lạnh Bắc bán cầu với môi trường đới lạnh Nam bán cầu ?

Ở Bắc bán cầu chủ yếu là Bắc Băng Dương, ở Nam bán cầu chủ yếu là châu Nam cực.

- Yêu cầu hs thảo luận theo cặp, trình bày , nhận xét:

- HS quan sát biểu đồ H 21.3/ Tr.68 sgk.

? Phân tích biểu đồ :

- Diễn biến nhiệt độ trong năm :

+ Nhiệt độ tháng cao nhất? Nhiệt độ tháng thấp?

nhất ? Biên độ nhiệt năm ?

+ Số tháng có nhiệt độ < 0^oC, số tháng có nhiệt độ > 0^oC?

- Lượng mưa:

+ Lượng mưa TB năm?

+ Tháng mưa nhiều, tháng mưa ít là tháng nào? Đặc điểm mưa ?

-> Từ việc phân tích trên , em hãy rút ra đặc điểm khí hậu của đới lạnh?

- HS quan sát các H21.4 và 21.5/ Tr.69

Thuật ngữ : núi băng và băng trôi /sgk_T186

? So sánh sự khác nhau giữa núi băng và băng trôi và tác hại của nó.( Liên hệ thực tế)

Kích thước khác nhau, Băng trôi xuất hiện vào mùa hạ, núi băng lượng băng quá nặng, quá dày tự tách ra từ 1 khối băng lớn. Đó là quang cảnh mà ta thường gặp trên các vùng biển đới lạnh vào mùa hạ.

* Vị trí: nằm trong khoảng từ 2 vòng cực về 2 cực.

Đới lạnh ở Bắc cực là đại dương, ở Nam cực là lục địa.

1. Đặc điểm của môi trường

* Khí hậu:

- Mùa đông lạnh kéo dài.

- Mùa hè ngắn, nhiệt độ dưới 10^oC.

- Nhiệt độ TB năm < - 10^oC

- Lượng mưa ít, chủ yếu dưới dạng tuyết rơi, thường có bão tuyết.

- Vùng biển lạnh, vào mùa hè có băng trôi và núi băng.

=>Khí hậu lạnh giá quanh năm và vô cùng khắc nghiệt.

*HĐ 2: Sự thích nghi của ... môi trường

- HS đọc thuật ngữ “đài nguyên” SGK/ Tr.186

? Quan sát H21.6 và 21.7/ Tr.69 sgk, mô tả cảnh 2 đài nguyên vào mùa hạ ở Bắc Âu, Bắc Mĩ ? So sánh và rút ra nhận xét ?

+ H 21.6 : Cho thấy cảnh đài nguyên Bắc Âu vào mùa hạ thực vật có rêu và địa y đang nở hoa đỏ và vàng, ở ven bờ hồ là các cây thông lùn. Mặt đất chưa tan hết băng.

+ H 21.7 : Cho thấy cảnh đài nguyên Bắc Mĩ vào mùa hạ với thực vật nghèo nàn, thưa thớt hơn. Chỉ thấy vài túm địa y mọc lác đác đang nở hoa đỏ. Ở đây không thấy những cây thông lùn như ảnh ở Bắc Âu. Băng chư tan.

=> Đài nguyên Bắc Mĩ có khí hậu lạnh hơn đài nguyên Bắc Âu.

? Thực vật ở đài nguyên đới lạnh có đặc điểm gì? Cây đặc trưng là gì ?

Cây thấp, lùn chống được bão tuyết, giữ nhiệt độ.

? Vì sao thực vật chỉ phát triển vào mùa hè ?

Nhiệt độ cao hơn, băng tan => lộ đất, cây cối mọc lên.

- HS quan sát các H21.8, 21.9 và 21.10/ Tr.69 kết hợp sự hiểu biết của bản thân, kể tên các động vật ở đới lạnh ?

? Động vật thích nghi với khí hậu khắc nghiệt của đới lạnh như thế nào ?

? Các động vật trên có đặc điểm gì khác với động vật ở đới nóng ?

- GV giới thiệu : Tuần lộc sống dựa vào cây cỏ, rêu, địa y của đài nguyên.

- Chim cánh cụt, hải cẩu sống dựa vào tôm cá dưới biển.

=> Mỗi loài thích nghi với thức ăn riêng của môi trường, có đặc điểm cơ thể chống lại khí hậu lạnh.

? Cuộc sống của sinh vật trở nên sôi động, nhộn nhịp vào mùa nào trong năm? Loại động vật sống địa bàn nào phong phú hơn?

? Bằng kiến thức sinh vật học, hãy cho biết hình thức tránh rét của động vật vào mùa đông là gì ? (Giảm tiêu hao năng lượng)

- Yêu cầu hs thảo luận cặp đôi , trình bày , nhận xét :

? Tại sao nói đới lạnh là vùng hoang mạc lạnh của Trái Đất ?

=> Tác động của con người đến môi trường, đặc biệt là vấn đề khí thải làm Trái Đất nóng lên. KH rất khô hạn, nhiệt độ thấp – ít mưa ; TV- ĐV nghèo nàn

? Qua các đặc điểm trên, em thấy giới thực vật và động vật ở đới lạnh có gì đặc biệt ?

GV kết luận

2. Sự thích nghi của thực vật và động vật với môi trường

- Động vật: tuần lộc, chim cánh cụt, hải cẩu, gấu trắng... thích nghi với khí hậu lạnh nhờ có bộ lông dày không thấm nước hoặc lớp mỡ dày.

- Một số động vật dùng hình thức ngủ đông hoặc di cư để tránh mùa đông lạnh.

- Thực vật đặc trưng : rêu, địa y và một số loài cây thấp lùn.