Giáo án Địa Lí 10 Bài 17: Thổ nhưỡng quyển. Các nhân tố hình thành thổ nhưỡng

Bước 1:

Dựa vào hiểu biết của bản thân kết hợp SGK, hình 17:

   + em hiểu thế nào là thổ nhưỡng?

   + Độ phì đất là gì?

   + Thổ nhưỡng quyển là gì? Thổ nhưỡng quyển có tên gọi khác là gì?

Bước 2: Hs trả lời

Bước 3: Gv chuẩn

Mở rộng

* Độ phì nhiêu của đất

   + Độ phì tự nhiên: phụ thuộc vào nhiều thành phần vật chất của đá mẹ, chế độ nước, nhiệt và khí và các quá trình lý, hoá, sinh trong đất

   + Độ phì kinh tế:

• Do con người tác động đất biến đất tự nhiên thành đất trồng trọt.

• Kết hợp với độ phì nhiêu tự nhiên.

* Mô tả hình 17 để thấy được vị trí của lớp phủ thổ nhưỡng.

Thổ nhưỡng quyển là nơi tiếp xúc của các thành phần: thạch quyển, khí quyển,sinh quyển, thủy quyển.

I. Thổ nhưỡng

- Thổ nhưỡng: Lớp vật chất tơi xốp ở bề mặt lục địa, được đặc trưng bởi độ phì.

- Độ phì: Là khả năng cung cấp nước, nhiệt khí và các chất dinh dưỡng cần thiết cho thực vật sinh trưởng và phát triển

- Thổ nhưỡng quyển: Lớp vỏ chứa vật chất tơi xốp nằm trên bề mặt các lục địa.

- Vai trò

   + Là nơi cư trú của con người, sv

   + Tập trung mọi hoạt động sản xuất của con người (nông nghiệp, lâm nghiệp).

Bước 1: Dựa vào hiểu biết của bản thân, có mấy nhân tố ảnh hưởng đến quá trình hình thành đất?

GV chia lớp thành 6 nhóm (nhóm chuyên gia, đánh số thứ tự), thảo luận trong vòng 5 phút, hoàn thành phiếu học tập sau: (phụ lục 1)

Nhóm 1: Tìm hiểu về đá mẹ

Nhóm 2: Tìm hiểu về khí hậu

Nhóm 3: Tìm hiểu về sinh vật

Nhóm 4: Tìm hiểu về địa hình

Nhóm 5: Tìm hiểu về thời gian

Nhóm 6: Tìm hiểu về con người

Bước 2: Thành lập nhóm mới (các chuyên gia cùng số thự tự về 1 nhóm) => thảo luận và hoàn thiện các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phân bố thổ nhưỡng bằng bảng hoặc sơ đồ tư duy (18 phút)

Bước 3. Gọi ngẫu nhiên 1 nhóm lên trình bày SP

Bước 4: Gv nhận xét, chuẩn kiến thức

II. Các nhân tố hình thành đất

phụ lục 2

1. Đá mẹ

- Cung cấp vật chất vô cơ.

- Quyết định thành phần khoáng vật, cơ giới

- Tình chất đất.

=> Đá khác nhau => đất khác nhau.

- Đá có nguồn gốc a xít đất chua.

   + Đất trên đá vôi => nhiều sét.

   + Đất hình thành trên đá sp phong hóa đá macma: granit => đất chua.

   + Đất trên đá badan => tỉ lệ sét cao, giàu dinh dưỡng, tầng đất dày, ít chua (Tây Nguyên)

2. Khí hậu(nhiệt, ẩm)

- Hình thành đất nhanh hay chậm, tầng phong hoá dày hay mỏng.

- Trực tiếp: nhiệt, ẩm

- Gián tiếp: lớp phủ Tv => chống xói mòn, cung cấp chất dinh dưỡng.

- Khí hậu khác nhau  đất khác nhau

=> Quyết định

   + Mưa nhiều, nhiệt độ cao => nhiệt, ẩm lớn => quá trình hình thành đất diễn ra mạnh, tầng đất dày (Việt Nam).

   + Sa mạc: nhiệt độ quá lớn, độ ẩm rất thấp => quá trình hình thành đất chậm => đất mỏng, độ ẩm ít.

3. Sinh vật

* Vai trò chủ đạo trong hình thành đất.

- Thực vật: cung cấp vật chất hữu cơ.

- Rễ thực vật, vi sinh vật, động vật đào hang làm thay đổi tính chất lí hoá của đất.

* Giun:

- Đào bới => đất tơi xốp

- Cấu tượng đất thay đổi.

* Vi sinh vật giúp phân huỷ chất hữu cơ.

4. Địa hình

- Ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến quá trình hình thành đất.

- Vùng núi cao, nhiệt độ thấp, quá trình hình thành đất yếu.

- Địa hình dốc tầng đất mỏng và dễ bạc màu nếu rừng bị phá.

- Địa hình bồi tụ: tầng đất dày, giàu dinh dưỡng.

5. Thời gian

- Tất cả quá trình hình thành đất đều cần có thời gian – tuổi của đất.

- Các miền tự nhiên khác nhau, quá trình hình thành đất khác nhau tuổi của đất khác nhau.

- Miền nhiệt đới và cận nhiệt: tuổi đất già vì quá trình hình thành đất không bị gián đoạn.

- Miền cực và ôn đới: Tuổi đất trẻ.

6. Con người

ảnh hưởng trực tiếp đến tính chất của đất thông qua hoạt động sản xuất.

- Tích cực: bón phân, trồng cây hợp lí => bảo vệ đất, tăng độ phì cho đất.

- Tiêu cực: phá rừng, canh tác không hợp lí => đất bạc màu.