Giáo án Địa Lí 10 Bài 22: Dân số và sự gia tăng dân số

Bước 1:

- Đọc SGK mục 1 và dựa vào bảng phụ lục 22 trang 87 trả lời câu hỏi:

   + Quy mô dân số thế giới 2005

   + Quy mô dân số các nước có đồng nhất không?

   + Có bao nhiêu qgia trên 100 triệu người, chiếm % dân số Tg?

   + Có bao nhiêu nước dân số < 0,1 triệu người?

   + Kể tên 5 nước có dân số đông nhất, 5 nước có dân số thấp nhất thế giới?

- Quan sát bảng trang 22 nhận xét tình hình gia tăng dân sô trên thế giới theo các gợi ý sau:

   + Dân số TG tăng hay giảm?

   + Thời gian tăng thêm 1 tỉ người?

   + Thời gian tăng gấp đôi ntn?

Bước 2:

- HS thảo luận

- HS trả lời

- Nhận xét, bổ sung

Bước 3: Gv chuẩn

- QG đông dân: TQ, AD, Inđo, Braxin pakittan, Băng ladet, Nga, Nigieria, Nhật, Mêhico.

- Qg thưa dân: Niudilan, Xingapo, nicaragoa, Ixraren, Bungari.

- GV gợi ý 2 cách tính dân số trung bình: Lấy dân số vào ngày 1/7 năm đó hoặc lấy dân số ngày 1/1 cộng dân số ngày 31/12 và chia 2.

I. Dân số và tình hình phát triển dân số thế giới

1. Dân số thế giới

- Quy mô: 2005: 6477 tỉ người

2018: > 7,7 tỉ người

- Quy mô dân số khác nhau giữa các nước

- 11 nước > 100 triệu người (61%)

- 17 nước: < 0,1 triệu người (1,18 triệu người, 0,018%)

2. Tình hình phát triển dân số trên thế giới.

- Thời gian tăng thêm 1 tỉ người rút ngắn:

   + 1804-1927: 123 năm

   + 1927-1059: 32 năm

   + 1897-1999: 12 năm

- Thời gian tăng gấp đôi cũng rút ngắn.

=> Dân số thế giới tăng nhanh, hiện nay đang có xu hướng giảm dần.

Bước 1:

- Đọc SGK => gia tăng tự nhiên là gì?

- Chia lớp thành 4 nhóm, hoạt động trong vòng 3 phút,

   + Nhóm 1: Tìm hiểu tỉ suất sinh thô (khái niệm, lập CT, thực trạng, các nhân tố ảnh hưởng, liên hệ VN)

   + Nhóm 2: Tìm hiểu tỉ suất tử thổ (khái niệm, thực trạng, các nhân tố ảnh hưởng, liên hệ Việt Nam)

   + Nhóm 3: Tìm hiểu tỉ suất gia tăng tự nhiên (khái niệm, phân loại)

   + Nhóm 4: Tìm hiểu về ảnh hưởng của tình hình dân số đối với phát triển kinh tế xã hội.

Bước 2:

- HS thảo luận

- HS trả lời

- Nhận xét, bổ sung

Bước 3: Gv chuẩn

Mở rộng:

- Tại sao tỉ suất sinh của các nước đang phát triển cao hơn.

- Việt Nam có tỉ suất sinh, tử thô, gia tăng tự cao hay thấp? xu hướng hiện nay ntn? Vì sao?

- Giải thích ý nghĩa của con số: Tỉ suất tử thô toàn thế giới giai đoạn 1985- 1990 là 11‰.

- Hậu quả của sự gia tăng dân số quá nhanh đối với các nước đang phát triển?

II. Gia tăng dân số

1. Gia tăng tự nhiên

a. Tỉ suất sinh thô ( ‰ )

* K/n: Là tương quan giữa số trẻ em sinh ra trong năm so với số dân trung bình cùng thời điểm.

CT:

* Thực trạng:

- Tỉ suất sinh thô có xu hướng giảm

   + Thế giới: 36-21

   + Đang phát triển: 42-24

   + Phát triển: 23-11.

- Tỉ suất sinh thô các nước đang phát triển cao hơn các nước phát triển. (2005: 24-11 ‰).

- Các nhân tố ảnh hưởng.

   + Yếu tố tự nhiên sinh học.

   + Phong tục tập quán và tâm lý xã hội

   + Trình độ phát triển kinh tế xã hội

   + Chính sách dân số

b. Tỉ suât tử thô( ‰ )

* Thực trạng:

- Tỉ suất tử thô toàn thế giới có xu hướng giảm nhanh

   + Tg: 25-9

   + Phát triển: 15-10

   + Đang phát triển: 28-8

- Chênh lệch giữa các nhóm nước thấp.

- Trước 1990: đang phát triển cao hơn, sau 1990: đang phát triển thấp hơn.

* Các nhân tố ảnh hưởng tới tỉ suất tử thô là:

- Mức sống

- Trình độ phát triển y tế, KHKT

- Bệnh tật, chiến tranh, tệ nạn xã hội

- Thiên tai

c. Tỉ suất gia dân số tăng tự nhiên (%)

- Tg= (S-T) : 10 (%)

- Động lực của phát triển dân số

- Tg khác nhau giữa các nước

- 5 nhóm

   + ≤ 0: Nga, Tây Âu

   + 0,1 – 0,9: Bắc Mỹ, Úc, Trung Quốc, Nam Âu.

   + 1-1,9: Ấn Độ, Việt Nam, Braxin, Meehico...

   + 2-2,9: Châu Phi, Tây Á, Trung, Nam mỹ.

   + ≥ 3: Châu Phi

d. Ảnh hưởng

* Tích cực

- Dân số đông, lao động đồi dào

- Thị trường tiêu thụ rộng lớn

- Phát triển các ngành KT cần nhiều LĐ.

* Tiêu cực

- Kinh tế

- Xã hội, môi trường

Bước 1:

- Đọc SGK

   + hiểu biết:

   + cơ học gồm mấy bộ phận.

   + Gia tăng cơ học là gì?

   + Gia tăng cơ học ảnh hưởng đến D/s TG không? Vì sao.

- Liên hệ Việt Nam. (ĐBSCL, Hải Phòng)

- Gia tăng dân số là gì?

Bước 2:

- HS thảo luận

- HS trả lời

- Nhận xét, bổ sung

Bước 3: Gv chuẩn

- Gia tăng cơ học không làm biến đổi dân số toàn thế giới vì dân số chỉ di chuyển từ vùng này sang vùng khác, nước này sang nước khác. Tuy vậy, ở từng quốc gia, từng khu vực, từng địa phương thì gia tăng cơ học lại làm thay đổi số dân, cơ cấu tuổi, giới tính và làm nảy sinh các vấn đề kinh tế xã hội

2. Gia tăng cơ học.

- Tỉ suất gia tăng cơ học là tương quan giữa số người nhập cư và xuất cư.

- Gia tăng cơ học không ảnh hưởng tới dân số toàn thế giới, nhưng có ý nghĩa quan trọng đối với từng khu vực, từng quốc gia.

Trong đó:

N: Số người nhập cư trong năm

X: Số người xuất cư trong năm

Dtb: Dân số trung bình trong năm

IV. HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP:

1. Hoạt động củng cố (2 phút)

Làm bài tập 1 SGK

- Áp dụng công thức:

Dn: tổng số dân năm cần tính

D₀ : tổng số dân năm gốc

Tg: tỉ lệ gia tăng tự nhiên

n : số năm chênh lệch giữa năm cần tính với năm gốc.

2. Tổng kết

3. Phụ lục

1. Dân số thế giới: 2019: 7,7 tỉ người