Giáo án KHTN 7 Kết nối tri thức Bài 40: Sinh sản hữu tính ở sinh vật

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- GV cho HS xem video về sự sự nảy mầm của hạt và yêu cầu HS dựa vào video cho biết:

1. Cây con có phải được sinh ra từ rễ, thân lá của cây mẹ không?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập:

- Học sinh xem video và suy nghĩ tìm trả lời câu hỏi. GV có thể chiếu lại video lần 2 để HS hiểu rõ hơn.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận:

- GV gọi 1 HS bất kì trả lời câu hỏi. HS khác bổ sung, nhận xét, đánh giá.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV dẫn dắt vào bài: Đây là ví dụ về sinh sản hữu tính, vậy sinh sản hữu tính là gì và quá trình này diễn ra như thế nào?

- Câu trả lời của HS.

* Gợi ý:

- Cây con không được sinh ra từ rễ, thân hay lá của cây mẹ mà lại được mọc lên từ một bộ phận đặc biệt là hạt.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- GV giới thiệu tranh ảnh minh họa sinh sản hữu tính ở thực vật, động vật.

- Yêu cầu HS quan sát tranh, đọc thông tin SGK, trả lời câu hỏi:

1. Thế nào là sinh sản hữu tính?

2. Lấy ví dụ các loài sinh vật có hình thức sinh sản hữu tính mà em biết.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập:

- HS quan sát tranh, đọc thông tin SGK tìm câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận:

- GV gọi 1 HS bất kì trả lời câu hỏi. HS khác bổ sung, nhận xét, đánh giá.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện nhiệm vụ.

- GV kết luận nội dung khái niệm sinh sản hữu tính.

I. Khái niệm sinh sản hữu tính

- Sinh sản hữu tính là hình thức sinh sản có sự hợp nhất giữa giao tử đực và giao tử cái tạo nên hợp tử, hợp tử phát triển thành cơ thể mới.

- Ví dụ:

+ Ở thực vật, sinh sản hữu tính gặp ở các loài như lúa, ngô, cam, …

+ Ở động vật, sinh sản hữu tính gặp ở các loài như trâu, bò, lợn, gà, cá chép, …

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- GV giới thiệu sơ đồ cấu tạo của hoa lưỡng tính và hoa đơn tính.

- Tổ chức trò chơi “Tiếp sức” – Xác định các cơ quan sinh sản ở thực vật có hoa (Hoa lưỡng tính).

+ GV thành lập 2 đội chơi.

+ Khi GV hô bắt đầu lần lượt HS số 1 của mỗi đội lên gắn chú thích cho 1 cơ quan, bộ phận sau đó về chỗ đưa lại các mảnh bìa để HS số 2 lên gắn tiếp … Cứ như vậy cho đến hết thời gian quy định. Nhóm nào hoàn thành nhanh, chính xác nhóm đó thắng.

- Yêu cầu HS quan sát tranh vừa hoàn thành chú thích, đọc thêm thông tin SGK, trả lời tiếp câu hỏi sau:

1. Mô tả cấu tạo của hoa lưỡng tính? Hoa lưỡng tính có đặc điểm gì khác hoa đơn tính?

2. Phân loại hoa đơn tính và hoa lưỡng tính trong hình sau

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập:

- Cá nhân quan sát hình, thảo luận trong đội chơi, phân công nhiệm vụ thành viên.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận:

- Yêu cầu đại diện lần lượt các đội chơi trò chơi ‘Tiếp sức” và trả lời câu hỏi.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện nhiệm vụ. Đưa đáp án.

- GV kết luận nội dung cơ quan sinh sản ở thực vật có hoa.

II. Sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa

1. Cơ quan sinh sản

- Hoa là cơ quan sinh sản ở thực vật; bộ phận sinh sản của hoa là nhị và nhụy.

+ Nhị hoa gồm chỉ nhị và bao phấn, bao phấn chứa hạt phấn (mang giao tử đực).

+ Nhụy gồm đầu nhụy, vòi nhụy và bầu nhụy chứa noãn (mang giao tử cái).

- Gồm 2 loại:

+ Hoa lưỡng tính: Hoa có cả nhị và nhụy. Ví dụ như hoa đào, hoa hồng, …

+ Hoa đơn tính: Hoa chỉ mang nhị hoặc nhụy. Ví dụ như hoa bí, hoa dưa chuột, ……

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- GV giới thiệu sơ đồ quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa.

- Yêu cầu học sinh đọc thông tinh SGK, quan sát hình trả lời 1 số câu hỏi sau:

1. Mô tả các giai đoạn trong sinh sản hữu tính ở thực vật.

2. Phân biệt quá trình thụ phấn và thụ tinh ở thực vật. Cho biết ý nghĩa của thụ tinh trong quá trình hình thành quả và hạt.

3. Quả và hạt được hình thành từ bộ phận nào của hoa. Giải thích tại sao trong tự nhiên có loại quả có hạt và loại quả không có hạt.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập:

- Cá nhân quan sát hình.

- Thảo luận cặp đôi thống nhất ý kiến.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận:

- Yêu cầu đại diện nhóm báo cáo. HS nhóm khác bổ sung, nhận xét, đánh giá.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- Nhận xét, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện nhiệm vụ. Đưa đáp án

- GV phân tích: Hạt phấn sau khi đến đầu nhụy, nảy mầm thành ống phấn chứa giao tử đực xuyên qua vòi nhụy vào bầu nhụy để tham gia thụ tinh với noãn cầu tạo thành hợp tử.

- GV kết luận nội dung quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật.

2. Quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật

Sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa gồm các giai đoạn nối tiếp nhau: tạo giao tử, thụ phấn, thụ tinh, hình thành quả và hạt, phát triển phôi tạo thành cây non:

- Tạo giao tử: các giao tử đực được hình thành trong bao phấn. các giao tử cái được hình thành trong bầu nhụy.

- Thụ phấn: là quá trình di chuyển hạt phấn đến đầu nhụy.

- Thụ tinh: Tại bầu nhụy, nhân giao tử đực kết hợp với nhân giao tử cái tạo thành hợp tử. Hợp tử phân chia phát triển thành phôi.

- Hạt do noãn đã thụ tinh phát triển thành, hạt chứa phôi nằm trong quả. Quả do bầu nhụy phát triển thành.

- Phôi trong hạt gặp điều kiện thuận lợi phát triển tạo thành cây non.

Đặc điểm

Sinh sản vô tính

Sinh sản hữu tính

Giao tử

Là hình thức sinh sản không có sự hợp nhất của giao tử đực và giao tử cái.

Là hình thức sinh sản có sự hợp nhất giữa giao tử đực và giao tử cái.

Đặc điểm con so với mẹ

Con sinh ra có đặc điểm giống nhau và giống cơ thể mẹ.

Con mang đặc điểm di truyền của cả bố và mẹ.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- Hướng dẫn HS quan sát sơ đồ sinh sản hữu tính ở một số loài động vật.

- Yêu cầu học sinh đọc thông tin và quan sát hình SGK, vận dụng hiểu biết thực tế, trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập số 1.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập:

- Cá nhân quan sát hình.

- Thảo luận nhóm thống nhất ý kiến và hoàn thành phiếu học tập.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận:

- Yêu cầu đại diện nhóm báo cáo. HS nhóm khác bổ sung, nhận xét, đánh giá.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện nhiệm vụ. Đưa đáp án.

- Kết luận nội dung sinh sản hữu tính ở động vật.

III. Sinh sản hữu tính ở động vật

- Sinh sản hữu tính ở hầu hết các loài động vật gồm ba giai đoạn nối tiếp nhau:

+ Quá trình tạo trứng và tinh trùng: trứng hình thành trong buồng trứng, tinh trùng hình thành trong tinh hoàn

+ Thụ tinh: nhân của tinh trùng kết hợp với nhân của trứng tạo thành hợp tử.

+ Hợp tử phân chia phát triển thành phôi. Phôi phát triển thành cơ thể mới.

- Ở động vật có hình thức thụ tinh ngoài và thụ tinh trong, có loài đẻ trứng và loài đẻ con.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- GV giới thiệu, hướng dẫn HS quan sát tranh ảnh minh họa ứng dụng sinh sản hữu tính ở sinh vật trong thực tiễn sản xuất.

- Yêu cầu học sinh đọc thông tin SGK và quan sát hình, vận dụng hiểu biết thực tế, cho biết

1. Sinh sản hữu tính có vai trò gì đối với cơ thể sinh vật?

2. Sinh sản hữu tính có vai trò gì đối thực tiễn sản xuất chăn nuôi trồng trọt của con người?

3. Nêu ví dụ ứng dụng của sinh sản hữu tính trong chăn nuôi và trồng trọt.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập:

- Cá nhân quan sát hình.

- Thảo luận cặp đôi thống nhất ý kiến.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận:

- Yêu cầu đại diện nhóm báo cáo. HS nhóm khác bổ sung, nhận xét, đánh giá.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện nhiệm vụ. Đưa đáp án.

- Kết luận nội dung vai trò và ứng dụng của sinh sản hữu tính ở sinh vật.

IV. Vai trò và ứng dụng của sinh sản hữu tính ở sinh vật.

- Sinh sản hữu tính tạo ra các cá thể mới đa dạng, đảm bảo sự phát triển liên tục của loài và sự thích nghi của sinh vật trước môi trường sống thay đổi.

- Sinh sản hữu tính cung cấp nguyên liệu cho chọn giống, con người đã ứng dụng để tạo giống mới hay cải tạo giống cũ trong trồng trọt và chăn nuôi.

Ví dụ: Sự kết hợp giữa giống lợn thuần chủng Đại Bạch và giống lợn Ỉ Việt Nam trong sinh sản hữu tính tạo ra giống lợn lai Ỉ - Đại Bạch lớn nhanh, trọng lượng xuất chuồng lớn, tỉ lệ nạc cao, đem lại hiệu quả kinh tế.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

1. GV yêu cầu HS trả lời 1 số câu hỏi sau

Câu 1: Sinh sản hữu tính ở sinh vật là quá trình

A. tạo ra cơ thể mới từ một phần của cơ thể mẹ hoặc bố.

B. tạo ra cơ thể mới từ sự kết hợp giữa cơ thể mẹ và cơ thể bố.

C. hợp nhất giữa giao tử đực và giao tử cái tạo thành hợp tử, hợp tử phát triển thành cơ thể mới.

D. tạo ra cơ thể mới từ cơ quan sinh dưỡng của cơ thể mẹ.

Câu 2: Trong các phát biểu sau đây về sinh sản hữu tính ở sinh vật, có bao nhiêu phát biểu đúng

I. Bầu nhụy không xảy ra thụ tinh sẽ phát triển thành quả không hạt.

II. Hoa thụ phấn nhờ gió, côn trùng và tác động của con người.

III. Các động vật thụ tinh ngoài thường sống ở trên cạn.

IV. Noãn đã thụ tinh phát triển thành hợp tử, hợp tử phát triển thành hạt.

V. Phôi phát triển bên trong cơ thể mẹ đối với các động vật đẻ trứng và đẻ con.

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

2. GV yêu cầu HS vẽ sơ đồ tư duy hệ thống lại kiến thức đã học trong bài.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập:

- HS thực hiện theo yêu cầu của giáo viên.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận:

- GV gọi ngẫu nhiên 3 HS lần lượt trình bày ý kiến cá nhân.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV đưa đáp án, kết luận và nhấn mạnh nội dung bài học bằng sơ đồ tư duy trên bảng.

- Các câu trả lời của HS.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

1. Về nhà tìm hiểu trả lời 1 số câu hỏi sau:

Câu 1: Vẽ sơ đồ các giai đoạn sinh sản hữu tính ở cây ngô, giải thích tại sao khi ruộng ngô nếp trồng gần ruộng ngô tẻ thì khi thu hoạch có những bắp ngô có cả hạt ngô nếp và hạt ngô tẻ trong cùng một bắp.

Câu 2: Vụ trước, bà của Hoa trồng giống lúa mới, bà thấy giống lúa này cho năng suất cao, nấu dẻo và thơm, vụ này bà muốn tiếp tục trồng lúa đó nên bà đi mua lúa giống. Hoa thắc mắc tại sao không lấy thóc nhà mình vừa thu hoạch để trồng tiếp vụ này. Em hãy vận dụng những kiến thức đã học để giải thích cho Hoa hiểu.

2. GV yêu cầu HS sưu tầm tài liệu, tranh ảnh các thành tựu lai tạo giống cây trồng vật nuôi

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập:

- HS thực hiện theo yêu cầu của giáo viên.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận:

- Sản phẩm tranh ảnh sưu tầm được và câu trả lời ghi vào vở của HS.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- Giao cho học sinh thực hiện ngoài giờ học trên lớp và nộp sản phẩm vào tiết sau.

- Các câu trả lời của HS.

Đặc điểm

Sinh sản vô tính

Sinh sản hữu tính

Giao tử

Đặc điểm con so với mẹ