Giáo án Lịch Sử 10 Bài 40: Lê-nin và phong trào công nhân Nga đầu thế kỉ XX

* Hoạt động 1:

1. Hoạt động bước đầu của Lenin trong phong trào công nhân Nga:

- GV giới thiệu chân dung Lenin năm 1905, đề nghị HS trình bày sơ nét về tiểu sử Lênin, trên cơ sở chuẩn bị bài ở nhà, (đối tượng học sinh trung bình khá)

a. Lênin: Vlađimia Ilich Ukianốp sinh ngày 22/4/1870 trong gia đình trí thức tiến bộ.

- Mùa thu năm 1895 Lê Nin thống nhất các nhóm Mác xít ở Pêtécbua.

- Năm 1900 xuất bản báo tia lửa, nhằm truyền bá chủ nghĩa Mác vào pt CN Nga.

- GV nêu vấn đề:

Trình bày những hoạt động tích cực của Lê-nin trong việc hình thành Đảng vô sản kiểu mới ở Nga?

- HS theo dõi SGK, trình bày các nét chính về hoạt động của Lenin đối với việc hình thành Đảng vô sản kiểu mới ở Nga

- GV nhận xét bổ sung và phân tích thêm:

- 1883, Plekhanov truyền bá chủ nghĩa Mác vào nước Nga nhưng chưa đạt kết quả cao. Mùa thu năm 1895, Lenin thống nhất các nhóm Mác-xít ở Peterburg thành Liên hiệp đấu tranh giải phóng giai cấp công nhân – mầm mống của Đảng mác-xít.

- Năm 1903, đại hội Đảng công nhân xã hội dân chủ Nga triệu tập ở Luân Đôn bàn về cương lĩnh điều lệ Đảng. Đa số đại biểu tán thành đường lối cách mạng của Lenin Đảng công nhân xã hội dân chủ Nga đã bị phân liệt thành hai nhóm: Bolshevik (ủng hộ Lenin) và Menshevik (theo chủ nghĩa cơ hội).

b. Lênin trong phong trào công nhân Nga:

- Năm 1903 tại Đại hội Đảng CNXH Nga được triệu tập ở Luân Đôn, dưới sự chủ trì của Lenin, bàn về cương lĩnh điều lệ Đảng (nội bộ lúc này chia làm 2 phái B&M)

- Đầu tk XX các phái cơ hội trong quốc tế hai, ủng hộ chính phủ tư sản, ủng hộ chiến tranh.

- Đảng Bolshevik do Lenin lãnh đạo, cương quyết chống chiến tranh đế quốc, trung thành với sự nghiệp vô sản.

- GV nêu câu hỏi nhận thức.

Vì sao Đảng công nhân xã hội dân chủ Nga thành lập năm 1903 được xem là một Đảng vô sản kiểu mới?

- HS theo dõi SGK, suy nghĩ, trả lời.

(triệt để đấu tranh vì quyền lợi của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, tuân thủ và vận dụng sáng tạo những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác, chống các khuynh hướng của chủ nghĩa cơ hội…)

* Hoạt động 2:

- GV đề nghị HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK, nói về việc Lenin viết hàng loạt tác phẩm phê phán quan điểm của chủ nghĩa cơ hội, khẳng định vai trò của giai cấp công nhân và Đảng tiền phong của giai cấp này. HS tự ghi bài.

* Hoạt động 3:

- GV nêu câu hỏi nhận thức

Trên cơ sở kiến thức SGK, nêu vai trò của Lenin đối với phong trào công nhân Nga và phong trào cách mạng thế giới?

- HS trả lời, GV chốt ý

* Hoạt động 4: GV nêu vấn đề:

Hãy nêu và phân tích nguyên nhân dẫn đến cách mạng Nga 1905 – 1907?

- GV hướng dẫn HS đọc SGK, nêu nguyên nhân cuộc cách mạng 1905 – 1907.

- GV phân tích và chốt ý cho HS nắm bài:

+ Kinh tế: Đầu thế kỉ XX, kinh tế công thương nghiệp ở Nga phát triển, các công ty độc quyền xuất hiện, đội ngũ công nhân đông đảo.

+ Chính trị: Chế độ chuyên chế phong kiến Nga hoàng kìm hãm sự phát triển kinh tế, bóp nghẹt mọi quyền tự do dân chủ → nhân dân lao động cơ cực, bất mãn.

+ Xã hội: mâu thuẫn sâu sắc do:

- Khủng hoảng kinh tế 1900 - 1901

- Thất bại trong chiến tranh Nga – Nhật 1904 – 1905

→ Cách mạng bùng nổ

2. Cách mạng 1905-1907 ở Nga:

a. Tình hình nước Nga trước cách mạng:

+ Kinh tế: KT tư bản phát triển, xuất hiện các công ty độc quyền.

+ Chính trị: Chế độ Nga Hoàng kìm hãm kinh tế phát triển, bóp nghẹt tự do dân chủ. Bại trận trong chiến tranh Nga-Nhật, làm mâu thuẫn xã hội gay gắt dẫn đến bùng nổ cuộc chiến tranh.

* Hoạt động 5:

- GV sử dụng tranh ảnh (Cung điện Mùa đông, Cuộc biểu tình ngày 09.01.1905), trình bày những nét chính về diễn biến: Ngày 09/01/1905, 14 vạn công nhân Petersburg và gia đình biểu tình hoà bình trước Cung điện Mùa đông thỉnh cầu Nga hoàng cải thiện đời sống. Đáp lại lời khẩn cầu hòa bình của công nhân, Nga hoàng đã sử dụng đại bác đàn áp đẫm máu. Lòng tin của nhân dân vào Nga hoàng bị tiêu tan, họ nổi dậy dựng chiến lũy, chuẩn bị chiến đấu với khẩu hiệu: “đả đảo chế độ Nga hoàng”, các xô viết đại biểu công nhân thành lập.

- GV đề nghị HS đọc đoạn chữ nhỏ mô tả diễn biến trong SGK, tòm tắt diễn biến cho HS nắm bài.

b. Cách mạng bùng nổ:

- Ngày 9/1/1905 có 14 vạn công nhân ở Pêtecbua biểu tình trước cung điện mùa Đông để đưa đơn thỉnh cầu, nhưng bị Nga Hoàng cho quân đàn áp dã man (Ngày chủ nhật đẫm máu)

- Đảng CNXHDC Nga thông qua luận cương cách mạng của Lê Nin,lãnh đạo CMDCTS đánh đổ phong kiến rồi tiến lên CMXHCN.

- Từ tháng 4-11/1905 phong trào cách mạng lên cao cácxô viết được thành lập.

- Tháng 12/1905 tại Matxcơva khởi nghĩa vũ trang kéo dài hai tuần lễ nhưng cuối cùng thất bại.

- Đến 1907 cách mạng chấm dứt.

* Hoạt động 6: GV nêu vấn đề:

Thế nào là cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới? Lập bảng so sánh cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới và kiểu cũ (về lãnh đạo, động lực, nhiệm vụ, mục tiêu)

- CM dân chủ tư sản kiểu mới: cách mạng tư sản dân chủ, nhưng do giai cấp vô sản lãnh đạo trong thời kì đế quốc chủ nghĩa.

- GV phân tích thêm về ý nghĩa cuộc cách mạng Nga 1905 – 1907: Để lại nhiều bài học kinh nghiệm về tổng bãi công chính trị, khởi nghĩa vũ trang, thành lập Xô viết; khẳng định sự lãnh đạo của đảng vô sản là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng.

+ Tính chất: Đây là cuộc cách mạng DCTS kiểu mới ở Nga.

+ Ý nghĩa: - Giáng một đoàn mạnh vào phong kiến.

- Ảnh hưởng đến phong trào đấu tranh dân chủ ở các nước đế quốc.

- Thức tỉnh nhân dân phương Đông đấu tranh giải phong áp bức.

I. V. I. Lenin và cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội.