Giáo án bài Sau phút chia li

HĐ1. HDHS tìm hiểu văn bản" Sau phút chia li"

- GV yêu cầu đọc: Giọng chầm chậm, đều đều, buồn buồn.

Ngắt nhịp: 3/4 (c7)3/3 (c6)

4/4 (c8)

- GV đọc mẫu: 2 HS đọc lại

GV nhận xét

1HS đọc phần phụ chú thích (*)

H: Trình bày những hiểu biết của em về tác giả và dịch giả văn bản?

H: Em hiểu như thế nào về nhan đề “Chính phụ ngâm khúc” ?

- HS lưu ý 7 chú thích SGK – T 92

I. Đọc thêm: Văn bản: Sau phút chia li

I. Đọc và tìm hiểu chú thích.

1. Đọc.

2. Ca. Tác giả, tác phẩm:

- Tác giả: Đặng Trần Côn, sống vào đầu thế kỷ XVIII.

- Dịch giả: Đoàn Thị Điểm (1705 - 1748) người làng Giai Phạm – Văn Giang – Hưng Yên

- Tác phẩm:

+ Chinh phụ ngâm khúc: Khúc ngâm của người vợ có chồng ra trận.

b. Giải thích từ khó: SGK – T 92

H:Nêu phương thức biểu đạt của văn bản?

?Văn bản thuộc thể loại nào?

? Nêu những dấu hiệu của thể thơ song thất lục bát?

GV: Thể loại này có chức năng gần như chuyên biệt trong việc diễn tả những tâm trạng sầu bi, dằng dặc, triền miên của nhân vật trữ tình.

II. HD tìm hiểu văn bản:

1. Kiểu văn bản: Biểu cảm.

- Thể thơ “song thất lục bát”(Do người VN sáng tạo)

+ 2 câu 7 chữ (song thất), hai câu 6,8 (lục bát)

+ 4 câu trên một khổ thơ

+ Số lượng không hạn định

+ Vần -> chữ cuối câu 7 trên vần chữ 5 c7 dưới đều vần trắc.

=> Chữ cuối c7 dưới vần với chữ cuối c6, đều vần bằng.

=> Chữ cuối c6 vẫn chữ cuối câu 8, đều vần bằng.

=>Chữ cuối c8 vần chữ 5 câu 7 trên đều vần bằng

H:Nêu chủ đề của bài thơ?

- Tâm trạng cô đơn và nỗi sầu chia li của người chinh phụ trong những ngày đầu xuân sau khi tiễn chồng ra trận

? Nên chia bố cục văn bản như thế nào

2. Bố cục:

- 12 câu chia làm 3 khổ thơ

- Gọi HS đọc đoạn thơ 1.

H: Nỗi sầu chia li của người vợ đã được gợi tả như thế nào ở khổ thơ thứ nhất ? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ở đây?

H:Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó?

H: Chỉ ra những hình ảnh, cảnh vật thể hiện rõ tâm trạng ?

HS trả lời. GV có thể bình thêm về 2 hình ảnh này.

3. HD phân tích:

a. Khổ thơ 1:

- Nghệ thuật: Dùng phép đối, điệp từ và gợi tả không gian.

+ Chàng thì đi >< thiếp thì về

Cõi xa mưa gió >< buồng cũ chiếu chăn

=> Thực trạng chia li đã diễn ra, hai người về hai ngả: Kẻ đi đường xa vất vả, người về với cảnh vò võ cô đơn.

=> Sự ngăn cách đã là sự thật khắc nghiệt.

Nỗi sầu chia li thật là nặng nề.

- Hình ảnh: mây biếc, núi xanh => màu của tâm trạng, bức tường thành của sự ngăn cách. Bức tường đó là không gian vô cùng của vũ trụ Người vừa chia cách đã như bặt vô âm tín.

=> Nỗi buồn cô đơn, sự thương nhớ dường như cứ tuôn ra, trải ra.

- GVgọi HS đọc khổ thơ thứ 2

H:Tác giả sử dung biện pháp nghệ thuật gì ở đây? Tác dụng?

GV có thể bình thêm về 2 hình ảnh ước lệ.

b. Khổ thơ 2:

+ Dùng phép đối, đảo:

Chốn H.Dương – Bến Tiêu Tương

Chàng còn ngoảnh lại – thiếp hãy trông sang

+ Cách nói tượng trưng, ước lệ: Hàm Dương và Tiêu Tương là hai địa danh ở Trung Quốc. Cách xa nhau hàng trăm ngàn dặm nhưng được nhắc lại nhiều lần (điệp từ, đảo vị trí).

=> Thể hiện sự trông ngóng, đợi chờ, sự luyến tiếc, nhớ thương giữa chàng và thiếp trong xa cách, sự cách xa ngàn trùng giữa hai người và nỗi sầu chia li dằng dặc; nỗi sầu chia li trong độ tăng tiến. ở khổ thơ một mới nói đến sự ngăn cách => khổ này sự ngăn cách đó đã là mấy trùng

? Ngoài ý nghĩa chia li, xa xôi cách trở khổ 2 còn gợi đến điều gì nữa?

=> Không chỉ nói đến nỗi sầu chia li mà còn nói đến sự oái oăm, nghịch chướng: Gắn bó mà không được gắn bó, gắn bó mà phải chia li.

- HS đọc khổ thơ thứ 3

H: ở khổ thơ cuối em thấy nỗi sầu chia li được tiếp tục miêu tả qua nghệ thuật nào?

c. Khổ 3:

- Nghệ thuật: Lặp, lối điệp ngữ theo kiểu bắc cầu:

+ Thấy (cuối câu 1) – Thấy (đầu câu 2)

- Ngàn dâu (cuối câu 2) – Ngàn dâu (đầu câu 3) -> không gian xa cách càng ngày càng bát ngát, càng mênh mông vô tận.

=> Tiếp tục gợi tả nỗi sầu chia li oái oán, nghịch chướng theo độ tăng trưởng đến cực độ.

- Cùng trông lại >< cùng chẳng thấy

=> Thể hiện sự quyến luyến không muốn rời xa nhau, quan tâm đến nhau của đôi vợ chồng trẻ.

H: Em có nhận xét gì về 2 từ:

Xanh xanh => xanh ngắt?

+ Ngàn dâu: Xanh xanh => xanh ngắt: trời cao đất rộng, thăm thẳm mênh mông => sự xa cách tới độ đã hoàn toàn mất hút.

? Em có nhận xét gì về chữ “sầu” ở cuối bài?

? Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản này?

+ Chữ “sầu” ở cuối bài đã trở thành khối sầu của cả 2 đoạn trích.

Sử dụng câu nghi vấn “Ai sầu hơn ai” => nhấn mạnh nỗi sầu của người chinh phụ ở trạng thái cao độ.

4. Tổng kết:

* Ghi nhớ: SGK