Giáo án Văn 10 bài Hồi trống Cổ Thành (La Quán Trung)

Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm.

HS trình bày dự án những nét chính về tác giả, tác phẩm.

Các nhóm nhận xét

Gv chốt ý

-Vị trí đoạn trích?

HS trả lời

Gv chốt ý

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

- La Quán Trung(1330 – 1400)

- Tên La Bản, hiệu Hải Hồ tản nhân

- Sống cuối Nguyên đầu Minh

- Quê: Thái Nguyên, Sơn Tây cũ

- Tính tình: cô độc, lẻ loi, thích ngao du

- Chuyên sưu tầm và biên soạn dã sử

⇒ Là người đầu tiên đóng góp xuất sắc cho trường tiểu thuyết lịch sử thời Minh Thanh

2. Tác phẩm

a. Nguồn gốc:

- La Quán Trung căn cứ vào lịch sử, truyện kịch dân gian(thoại bản) để viết lên Tam quốc diễn nghĩa. Đến đời Thanh, Mao Tôn Cương chỉnh lí, viết lời bình..thành 120 hồi và lưu truyền đến nay

b. Thể loại:

- Tiểu thuyết lịch sử chương hồi(120 hồi)

c. Nội dung

- Kể lại quá trình hình thành và diệt vong của ba tập đoàn phong kiến Ngụy(Tào Tháo) – Thục (Lưu Bị) – Ngô( Tôn Quyền)

- Thể hiện khát vọng hòa bình, thống nhất của nhân dân

d. Giá trị

- Tư tưởng

+ Phơi bày cục diện chính trị Trung Hoa thời Tam Quốc: Cát cứ phân tranh, chiến tranh liên miên, nhân dân đói khổ, điêu linh.

+ Thể hiện khát vọng hòa bình, ổn định, thống nhất.

- Nghệ thuật

+ Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, kịch tính

+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình, sinh động

+ Nghệ thuật miêu tả chiến tranh được xếp vào hàng kinh điển.

3. Vị trí đoạn trích

- Nửa đầu hồi 28

Đọc hiểu văn bản

GV: Hướng dẫn HS đọc sáng tạo (Chú ý giọng điệu Quan Công từ tốn, bình tĩnh, giọng điệu Trương Phi hấp tấp, nóng nảy).

- Trong đoạn trích, nhân vật Trương Phi và Quan Công đã gặp nhau trong hoàn cảnh nào?

HS chiếu sơ đồ ⇒ trình bày

GV gọi HS nhận xét ⇒ GV nhận xét

- Khi nghe Tôn Càn báo, Trương Phi đã hành động như thế nào?

- Trong khi đó thì Quan Công tỏ ra có thái độ thế nào?

HS tìm các chi tiết trong đoạn trích miêu tả hành động của Trương Phi và thái độ Quan Công

- Qua thái độ và hành động của hai nhân vật, em có nhận xét gì?

HS Thảo luận, phân tích và trả lời.

- Việc Sái Dương xuất hiện đóng vai trò gì? Đây là chi tiết tính cờ, ngẫu nhiên hay có sự xếp đặt của tác giả?

- HS thảo luận và cử đại diện trình bày.

- Tại sao khi đầu Sái Dương đã rơi mà Trương Phi vẫn còn nghi ngờ, vẫn chưa chịu nhận anh? Phi còn làm những việc gì nữa sau đó? Chi tiết cuối cùng của đoạn văn: Trương Phi nghe hết chuyện, rỏ nước mắt khóc, thụp lạy Vân Trường cho ta biết thêm điều gì trong tính cách của Dục Đức?

+ HS phân tích, khái quát, trả lời.

+GV định hướng và chốt lại ý.

- Quan Công rơi vào hoàn cảnh bất ngờ và khó khăn như thế nào? Vì sao nói đây là cửa quan thứ sáu với viên tướng thứ bảy đặc biệt nhất? Vì sao QC chỉ một mực né tránh mũi mâu và thanh minh lúng túng, tội nghiệp?

- HS lí giải và trả lời.

- Tác giả tả HTCT bằng mấy câu? Nhận xét ý nghĩa của hồi trống? Có thể bỏ chi tiết hồi trống được không? Vì sao?

+ HS thảo luận nhóm, đại diện trao đổi với các nhóm khác và trước lớp.

- Qua hình tượng nhân vật Trương Phi và Quan Công em rút ra được điều gì cho bản thân?

(Đức tính ngay thẳng, dũng cảm, thận trọng, trung nghĩa,…)

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

1. Đọc- kể tóm tắt và phân tích bố cục đoạn trích.

2. Đọc -hiểu chi tiết.

2.1 Cuộc gặp gỡ giữa Trương Phi và Quan Công.

* Hoàn cảnh gặp gỡ

- Quan Công trên đường đi Nhữ Nam, đến Cổ Thành , mừng biết tin em.

- Trương Phi: Đuổi quan huyện đi - chiếm Cổ thành, mộ quân tậu ngựa, chứa cỏ tích lương, ngóng tin Huyền Đức.

⇒ Gặp gỡ bất ngờ, tự nhiên, hợp lý.

* Cuộc gặp gỡ

* Hình tượng nhân vật Trương Phi.

- Là một dũng tướng, một anh hùng lừng lẫy của Tam quốc.

- Là người nóng nảy, thẳng thắn, bộc trực.

- Là người rất phục thiện.

⇒ Tóm lại, Trương Phi là một hình ảnh tuyệt đẹp, dũng cảm, cương trực, trung nghĩa, nóng nảy, thô lỗ mà tinh tế phục thiện- một hổ tướng của đất Thục sau này.

* Hình tượng nhân vật Quan Công.

- Trung dũng, giàu nghĩa khí, như một người thần.

- Có tấm lòng son sắt vì lí tưởng.

⇒ QC đóng vai trò phụ, cốt để soi chiếu, làm nổi bật nhân vật Trương Phi.

2.2 Âm vang Hồi trống Cổ Thành.

- Hồi trống giải nghi với Trương Phi.

- Hồi trống minh oan cho Quan Công.

- Biểu dương, ca ngợi cái cương trực, dứt khoát, rành mạch, rõ ràng của Trương Phi.

- Trở thành biểu tượng của lòng trung nghĩa, cho tinh thần dũng cảm, công minh chính nghĩa.

- Thể hiện rõ nét tính cách của hai anh em, nhất là tính cách của Trương Phi: nóng nảy, dứt khoát, quyết liệt, không khoan nhượng, không chấp nhận, dung tha kẻ đầu hàng, phản bội, dù kẻ đó là anh mình.

- Hồi trống thử thách, thách thức.

- Hồi trống đoàn tụ anh em.

- Hồi trống của tình anh em kết nghĩa cùng chung lí tưởng, qua thử thách, gian nguy lại càng trong sáng vô ngần.

- Tạo nên không khí chiến trận hào hùng, ý vị hấp dẫn đặc biệt của Tam quốc.

- Khép lại cửa quan thứ sáu và cuộc đối mặt với viên tướng thứ bảy trên đường đi tìm anh của Quan Công.

Hướng dẫn tổng kết.

- GV yêu cầu HS trả lời lần lượt 4 câu hỏi ở phần Hướng dẫn học bài SGK trang 79.

- HS đọc nội dung phần Ghi nhớ. Lần lượt làm ba bài tập luyện tập.

III. TỔNG KẾT

1. Nội dung:

- Xây dựng hình tượng các anh hùng thời tam quốc với những nét đẹp của lòng trung nghĩa, trọng chữ tín. Đặc biệt là nhân vật Trương Phi.

- Hồi trống chứa đựng linh hồn đoạn trích, đó là hồi trống thách thức, minh oan, đoàn tụ.

2. Nghệ thuật

- Sử dụng nhiều từ cổ, lối văn biền ngẫu

- Xây dựng nhân vật điển hình mang tính tượng trưng, tính cách nhân vật được bộc lộ qua hành động.