Cách giải bài tập về Chất béo cực (hay, chi tiết)

---

---

Bài viết Cách giải bài tập về Chất béo với phương pháp giải chi tiết giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập Cách giải bài tập về Chất béo.

Cách giải bài tập về Chất béo cực (hay, chi tiết)

Bài giảng: Bài toán thủy phân ester, chất béo - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

Lý thuyết và Phương pháp giải

    Chất béo (lipid) thuộc loại ester nên cũng tham gia phản ứng đặc trưng của ester như phản ứng thủy phân (trong mối trường axit hay trong môi trường kiềm). Ngoài ra với lipid không no còn có phản ứng cộng như công H₂, cộng Iôt...

Ví dụ minh họa

Bài 1: Thủy phân hoàn toàn 444 gam một lipid thu được 46 gam glycerol (glycerin)và hai loại axit béo. Xác định công thức của hai loại axit béo đó.

Lời giải:

    Ta có: n_glycerol = 46/92 = 0,5(mol)

    Gọi công thức của lipid có dạng:

    Phản ứng:

    Mà : M_C17H35- = 239 ; M_C17H33- = 237

    M_C15H33- = 213; M_C15H31- = 211

    Kết hợp với (*) ⇒ cặp nghiệm thích hợp : C₁₇H_35- và C₁₇H_33-

Bài 2: 10,4 gam hỗn hợp X gồm acetic acid và ethyl acetate tác dụng vừa đủ với 150 gam dung dịch sodium hydroxide 4%. Xác định thành phần phần trăm theo khối lượng của ethyl acetate trong hỗn hợp ban đầu.

Lời giải:

    Gọi A là số mol của CH₃COOH và b là số mol của CH₃COOC₂H₅

    Ta có: n_NaOH = (4*150)/(100*40) = 0,15 (mol)

    Theo đề bài, ta có hệ phương trình:

    Giải hệ phương trình, ta được: a = 0,1; b = 0,05

    Vậy : %m_CH3COOC2H5 = 0,05.88/10,4 . 100% = 42,3%

Bài 3: Thủy phân chất béo glycerol tristearate (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ cần dùng 1,2 kg NaOH. Biết hiệu suất phản ứng là 80%. Khối lượng glycerol thu được là:

    A. 8,100 kg

    B. 0.750 kg

    C. 0,736 kg

    D. 6,900 kg

Lời giải:

    (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)₃ (1)

    Ta có: n_NaOH = 1,2/40 = 0,03 (kmol)

    Từ (1) ⇒ n_C3H5(OH)3 = 1/3 n_NaOH = 0,01 (kmol)

    ⇒ m_C3H5(0H)3 = 0,01 x 92 = 0,92 (kg)

    Vì H = 80% ⇒ m_{C3H5(0H)3 thực tế} = 0,92 x 80/100 = 0,736 (kg)

    Đáp án C

B. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1: Cần bao nhiêu kg chất béo chứa 89% khối lượng tristearin (còn 11% tạp chất trơ bị loại bỏ trong quá trình nấu xà phòng) để sản xuất được 1 tấn xà phòng chứa 72% khối lượng natri stearate.

    A. 702,63g         B. 789,47g         C. 704,84g         D. 805,46g

Lời giải:

Đáp án: B

    (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)₃

    Khối lượng chất béo là : 702,63.(100/89) = 789,47(kg)

Bài 2: Một loại mỡ chứa 50% olein (glycerol trioleate) 30% panmitin (glycerol tripanmitate) và 20% stearin (glycerol tristearate). Viết phương trình phản ứng điều chế xà phòng từ loại mỡ trên. Tính khối lượng xà phòng và khối lượng glycerol thu được từ 100kg mỡ đó. Giả sử phản ứng xảy ra hoàn toàn.

    A. 102,3 g và 23,4g         B. 213g và 11g

    C. 103,2g và 10,7g         D. 224g và 32g

Lời giải:

Đáp án: C

    Phản ứng.

    Trong hỗn hợp 100 kg mỡ có : 50 kg olein; 30 kg panmitin và 20 kg sterin.

    Khối lượng xà phòng thu được:

    Khối lượng glycerol thu được:

Bài 3: Thuỷ phân hoàn toàn 10 gam một lipid trung tính cần 1,68 gam KOH. Từ 1 tấn lipid trên có thể điều chế được bao nhiêu tấn xà phòng natri loại 72%.

    A. 1,428

    B. 1,028

    C. 1,513

    D. 1,628

Lời giải:

Đáp án: A

    Theo đề bài ⇒ Thủy phân 10 g lipid cần n_NaOH = n_KOH = 1,68/56 = 0,03 mol

    ⇒ Thủy phân 1 tấn lipid cần n_NaOH = 3000 mol

    ⇒ n_C3H5(OH)3 = 1/3 . n_NaOH = 1000 mol

    BTKL ⇒ m_{xà phòng} = 106 + 3000.40 - 1000.92 = 1028000 = 1,028 tấn

    ⇒ m xà phòng 72% = 1,028/0,72 = 1,428 tấn

Bài 4: Giả sử một chất béo có công thức:

    Muốn điều chế 20 kg xà phòng từ chất béo này thì cần dùng bao nhiêu kg chất béo này để tác dụng với dung dịch xút? Coi phản ứng xảy ra hoàn toàn.

    A. 19,37 kg chất béo

    B. 21,5 kg

    C. 25,8 kg

    D. Một trị số khác

Lời giải:

Đáp án: A

    Giả sử ta cần x mol chất béo đó

    Bảo toàn khối lượng ⇒ 860x + 3x.40 = m_{xà phòng} + x.92

    Mà m_{xà phòng} = 20 000g ⇒ x = 22,522

    ⇒ m_{chất béo} = 22,522.860 = 19,37.103 (g) = 19,37 kg

Bài 5: Câu nào sau đây đúng? Dầu mỡ động thực vật và dầu bôi trơn máy:

    A. Khác nhau hoàn toàn

    B. Giống nhau hoàn toàn

    C. Chỉ giống nhau về tính chất hoá học.

    D. Đều là lipid.

Lời giải:

Đáp án: A

    Dầu mỡ động thực vật là các trieste, còn dầu mỡ bôi trơn máy là các alkane cao phân tử. Chúng hoàn toàn khác nhau.

Bài 6: Câu nào sau đây sai?

    A. lipid là một loại chất béo

    B. lipid có trong tế bào sống

    C. lipid không hoà tan trong nước

    D. lipid là một loại ester phức tạp

Lời giải:

Đáp án:A

    lipid bao gồm các chất béo, sáp, steroid, phospholipid...

Bài tập tự luyện

Câu 1: Đun sôi a gam một triglyceride X với dung dịch KOH cho đến khi phản ứng hoàn toàn, thu được 0,92 gam glycerol và 9,58 gam hỗn hợp Y gồm muối của linoleic acid và oleic acid. Giá trị của a là

A. 8,82 gam.

B. 9,91 gam.

C. 10,90 gam.

D. 8,92 gam.

Câu 2: Trong chất béo luôn có một lượng acid béo tự do. Khi thuỷ phân hoàn toàn 2,145 kg chất béo, cần dùng 0,3 kg NaOH, thu 0,092 kg glycerol, và m gam hỗn hợp muối Na. Khối lượng xà phòng 60% (về khối lượng) thu được là

A. 7,84 kg.

B. 3,92 kg.

C. 2,61 kg.

D. 3,787 kg.

Câu 3: Tính lượng triolein cần để điều chế 5,88 kg glycerol (H = 85%)?

A. 66,47 kg.

B. 56,5 kg.

C. 48,025 kg.

D. 22,26 kg.

Câu 4: Cho 89 gam chất béo (R−COO)₃C₃H₅ tác dụng vừa đủ với 150 ml dung dịch NaOH 2 M thì thu được bao nhiêu gam xà phòng và bao nhiêu gam glycerol?

A. 61,5 gam xà phòng và 18,5 gam glycerol.

B. 91,8 gam xà phòng và 9,2 gam glycerol.

C. 85 gam xà phòng và 15 gam glycerol.

D. không xác định được vì chưa biết gốc R.

Câu 5: Đun hỗn hợp glycerol và stearic acid, oleic acid (có xúc tác H₂SO₄) có thể thu được bao nhiêu loại triester (chỉ tính đồng phân cấu tạo)?

A. 3.

B. 4.

C. 6.

D. 5.

Bài giảng: Tổng hợp bài tập ester - lipid - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 12 có trong đề thi Tốt nghiệp THPT khác:

• Dạng 1: Tính chất hóa học và tên gọi của ester
• Dạng 2: Các phản ứng hóa học của ester
• Dạng 3: Cách điều chế, nhận biết ester
• Dạng 4: Bài toán về phản ứng đốt cháy ester
• Dạng 5: Bài toán về phản ứng thủy phân
• Dạng 6: Xác định chỉ số xà phòng hóa, chỉ số axit, chỉ số iot của chất béo
• Dạng 8: Hiệu suất phản ứng ester hóa

---

---

---