Bài tập, phương pháp điều chế và ứng dụng của ester (hay, chi tiết)

Bài viết Bài tập, phương pháp điều chế và ứng dụng của ester với phương pháp giải chi tiết giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập Bài tập, phương pháp điều chế và ứng dụng của ester.

Bài tập, phương pháp điều chế và ứng dụng của ester (hay, chi tiết)

Bài giảng: Bài toán thủy phân ester, chất béo - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

Phương pháp giải

1. Điều chế ester

* Phản ứng giữa axit và rượu

- Từ axit đơn chức và rượu đơn chức:

RCOOH + R’OH RCOOR’ + H₂O

HCl + ROH RCl + H₂O

- Từ axit đơn chức và rượu đa chức:

nRCOOH + R’(OH)_n (RCOO)_nR’ + nH₂O

- Từ axit đa chức và rượu đơn chức:

R(COOH)_n + nR’OH R(COOR’)_n + nH₂O

- Từ axit đa chức và rượu đa chức:

mR(COOH)_n + nR’(OH)_m R_m(COO))_nmR'_n + nmH₂O

* Phản ứng giữa anhiđric axit và rượu

(RCO)₂O + R’OH RCOOR’ + RCOOH.

*Phản ứng giữa axit và hydrocarbon chưa no

RCOOH + CH≡CH RCOOCH=CH₂

*Phản ứng giữa muối natri của axit và dẫn xuất halogen

RCOONa + R’X ⟶ RCOOR’ + NaX.

* Lưu ý: Điều chế ester của phenol

- Các ester chứa gốc phenyl không điều chế được bằng phản ứng của carboxylic acid với phenol mà phải dùng anhidrit axit hoặc clorua axit tác dụng với phenol.

(CH₃CO)₂O + C₆H₅OH → CH₃COOC₆H₅ + CH₃COOH

2. Ứng dụng của ester

- Làm dung môi: ester có khả năng hòa tan tốt các chất hữu cơ, kể cả hợp chất cao phân tử, nên được dùng làm dung môi (ví dụ: butyl và amyl axetat được dùng để pha sơn tổng hợp)

- Sản xuất nhiều chất quan trọng: poly (methyl acrylat) và poly (methyl metacrylat) dùng làm thủy tinh hữu cơ. poly (vinyl acetate) dùng làm chất dẻo, hoặc thủy phân thành poly (vinyl ancol) dùng làm keo dán.

- Một số ester của axit phtalic được dùng làm chất hóa dẻo, làm dược phẩm.

- Một số ester có mùi thơm của hoa quả được dùng trong công nghiệp thực phẩm (bánh kẹo, nước giải khát) và mĩ phẩm (xà phòng, nước hoa,…).

Ví dụ: Isoamyl axetat: CH₃COOCH₂CH₂(CH₃)₂: mùi chuối, dùng trong thực phẩm

Geranyl axetat: CH₃COOC₁₀H₁₇: mùi hoa hồng, dùng trong mĩ phẩm…

Câu hỏi minh họa

Câu 1. Propyl fomat được điều chế từ

A. formic acid và methyl alcohol.

B. formic acid và propyl alcohol.

C. acetic acid và propyl alcohol.

D. axit propionic và methyl alcohol.

Lời giải:

Đáp án B

HCOOH + C₃H₇OH HCOOC₃H₇ + H₂O

Câu 2. Thủy phân ester C₄H6O₂ (xúc tác axit) được hai chất hữu cơ X, Y. Từ X có thể điều chế trực tiếp ra Y. Vậy X là :

A. aldehyde acetic.     B. ethyl alcohol.

C. acetic acid.     D. formic acid.

Lời giải:

Đáp án A

CH₃COOCH=CH₂ + H₂O CH₃COOH (Y) + CH₃CHO (X)

Câu 3. Thủy phân ester E có công thức phân tử C₄H₈O₂ với xúc tác axit vô cơ loãng, thu được hai sản phẩm hữu cơ X, Y (chỉ chứa các nguyên tử C, H, O). Từ X có thể điều chế trực tiếp ra Y. ester E là :

A. propyl fomat.     B. ethyl acetate.

C. isopropyl fomat.     D. methyl propionat.

Lời giải:

Đáp án B

X là C₂H₅OH

Y là CH₃COOH

ester ban đầu là CH₃COOC₂H₅. Từ X lên men giấm tạo ra Y.

CH₃COOC₂H₅ + H₂O CH₃COOH (Y) + C₂H₅OH (X)

C₂H₅OH + O₂ → CH₃COOH + H₂O

Câu 4. Phương pháp thường dùng để điều chế ester của ancol là:

A. Đun hồi lưu ancol với axit hữu cơ, có H₂SO₄ đặc xúc tác.

B. Thực hiện phản ứng xà phòng hóa.

C. Cho anhidrit axit hoặc clorua axit tác dụng với ancol.

D. Thực hiện phản ứng khử.

Lời giải:

Đáp án A

Câu 5. Để điều chế phenyl axetat có thể dùng phản ứng nào sau đây?

A. CH₃COOH + C₆H₅OH → CH₃COOC₆H₅ + H₂O

B. CH₃OH + C₆H₅COOH → C₆H₅COOCH₃ + H₂O

C. (CH₃CO)₂O + C₆H₅OH → CH₃COOC₆H₅ + CH₃COOH

D. CH₃COOH + C₆H₅Cl → CH₃COOC₆H₅ + HCl

Lời giải:

Đáp án C

Các ester chứa gốc phenyl không điều chế được bằng phản ứng của carboxylic acid với phenol mà phải dùng anhidrit axit hoặc clorua axit tác dụng với phenol.

(CH₃CO)₂O + C₆H₅OH → CH₃COOC₆H₅ + CH₃COOH

Câu 6. Cho sơ đồ điều chế chất E từ methane như sau:

methane A → B → C → D E

Vậy chất E là:

A. C₂H₅OH

B. CH₃COOH

C. HCOOCH₃

D. CH₃CHO

Lời giải:

Câu 7. Dầu chuối được dùng trong thực phẩm là ester có tên:

A. Isoamyl axetat     C. Ethyl butyrat

B. methyl fomat     D. Geranyl axetat

Lời giải:

Đáp án A

Dầu chuối: Isoamyl axetat

Câu 8. Khi nói về ứng dụng của ester, phát biểu nào sau đây là đúng:

A. Một số ester có mùi thơm được dùng trong công nghiệp thực phẩm và mĩ phẩm.

B. ester được dùng làm dung môi do có khả năng tan tốt trong nước.

C. poly (methyl metacrylat) được dùng làm chất hóa dẻo và dược phẩm.

D. Isoamyl axetat là ester có mùi hoa hồng, được ứng dụng trong công nghiệp mĩ phẩm.

Lời giải:

Đáp án A

B. Sai: ester có khả năng hòa tan tốt các chất hữu cơ nên được dùng làm dung môi

C. Sai: poly (methyl metacrylat) được dùng làm thủy tinh hữu cơ

D. Sai: Isoamyl axetat là ester có mùi chuối

Câu 9. ester được dùng làm dung môi là do:

A. ester thường có mùi thơm dễ chịu.

B. ester có khả năng hòa tan tốt các chất hữu cơ, kể cả hợp chất cao phân tử.

C. ester có nhiệt độ sôi thấp.

D. ester là chất lỏng, nhẹ hơn nước, rất ít tan trong nước.

Lời giải:

Đáp án B

ester có khả năng hòa tan tốt các chất hữu cơ, kể cả hợp chất cao phân tử nên được dùng làm dung môi

Câu 10. Thuỷ tinh hữu cơ có thể được điều chế từ monome nào sau đây?

A. Axit acrylic     B. methyl metacrylat

C. Axit metacrylic     D. Etilen

Lời giải:

Đáp án B

poly (methyl acrylat) và poly (methyl metacrylat) dùng làm thủy tinh hữu cơ.

poly (vinyl acetate) dùng làm chất dẻo, hoặc thủy phân thành poly (vinyl ancol) dùng làm keo dán.

Bài giảng: Tổng hợp bài tập ester - lipid - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 12 có trong đề thi Tốt nghiệp THPT khác:

• Bài tập phản ứng thủy phân ester đa chức
• Dạng bài tập phản ứng ester hóa
• Dạng bài tập phản ứng khử ester
• Bài tập về ester đa chức
• Tìm công thức phân tử của ester dựa vào phản ứng đốt cháy
• Tìm công thức phân tử của ester dựa vào phản ứng xà phòng hóa

---