glycerol + Cu(OH)2 | C3H5(OH)3 + Cu(OH)2 → [C3H5(OH)2O]2Cu + H2O

Phản ứng glycerol + Cu(OH)2 hay C₃H₅(OH)₃ + Cu(OH)₂ tạo ra phức màu xanh thẫm thuộc loại phản ứng trao đổi đã được cân bằng chính xác và chi tiết nhất. Bên cạnh đó là một số bài tập có liên quan về glycerol có lời giải, mời các bạn đón xem:

2C₃H₅(OH)₃ + Cu(OH)₂ → [C₃H₅(OH)₂O]₂Cu + 2H₂O

1. Phương trình phản ứng C₃H₅(OH)₃ tác dụng với Cu(OH)₂

2C₃H₅(OH)₃ + Cu(OH)₂ → ${\left({\text{C}}_{\text{3}}{\text{H}}_{\text{5}}{\left(\text{OH}\right)}_{\text{2}}\text{O}\right)}_{\text{2}}\text{Cu}$ + 2H₂O

Phản ứng này thuộc loại phản ứng thế H của nhóm OH ancol.

Phản ứng còn có thể được biểu diễn bằng công thức cấu tạo như sau:

2. Hiện tượng của phản ứng C₃H₅(OH)₃ tác dụng với Cu(OH)₂

- Có phức màu xanh thẫm xuất hiện; phức là ${\left({\text{C}}_{\text{3}}{\text{H}}_{\text{5}}{\left(\text{OH}\right)}_{\text{2}}\text{O}\right)}_{\text{2}}\text{Cu}$

3. Cách tiến hành phản ứng C₃H₅(OH)₃ tác dụng với Cu(OH)₂

- Cho từ từ dung dịch NaOH 10% vào ống nghiệm có chứa CuSO₄ 5%, thấy kết tủa Cu(OH)₂ xuất hiện.

- Tiếp tục cho glycerol vào ống nghiệm, lắc nhẹ và quan sát hiện tượng xảy ra.

4. Mở rộng về phản ứng thế H của nhóm OH ancol (Phản ứng đặc trung của ancol)

- Tính chất chung của ancol tác dụng với kim loại kiềm:

Ví dụ:

2CH₃CH₂OH + 2Na → 2CH₃CH₂ONa + H₂

Tổng quát:

+ Với ancol đơn chức:

2ROH + 2Na → 2RONa + H₂↑

+ Với ancol đa chức:

2R(OH)_x + 2xNa → 2R(ONa)_x + xH₂↑

- Tính chất đặc trưng của glycerol hòa tan Cu(OH)₂

Ví dụ:

2C₃H₅(OH)₃ + Cu(OH)₂ → [C₃H₅(OH)₂O]₂Cu + 2H₂O

Không chỉ glycerol, các ancol đa chức có các nhóm – OH liền kề cũng có tính chất này.

⇒ Phản ứng này dùng để phân biệt ancol đơn chức với ancol đa chức có các nhóm - OH cạnh nhau trong phân tử.

5. Bài tập vận dụng liên quan

Câu 1:13,8 gam ancol A tác dụng với Na dư giải phóng 5,04 lít H₂ ở đktc, biết M_A < 100. Vậy A có công thức cấu tạo thu gọn là

A. CH₃OH.

B. C₂H₅OH.

C. C₃H₆(OH)₂.

D. C₃H₅(OH)₃

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Đặt công thức của ancol là R(OH)_n.

Phương trình phản ứng :

2R(OH)_n + 2Na 2R(ONa)_n + nH₂ (1)

mol: $\frac{\mathrm{13,8}}{R+17n}$ → $\frac{\mathrm{13,8}}{R+17n}.\frac{n}{2}$

Theo (1) và giả thiết ta có :

$n_{H_2}=\frac{\mathrm{13,8}}{R+17n}.\frac{n}{2}=\frac{\mathrm{5,04}}{\mathrm{22,4}}=\mathrm{0,225}\Rightarrow R=\frac{41n}{3}\Rightarrow \left(\begin{array}{c}n=3\\ R=41\end{array}\right)$

Vậy A có công thức cấu tạo thu gọn là C₃H₅(OH)₃.

Câu 2:Cho 30,4 gam hỗn hợp gồm glycerol và một rượu đơn chức, no A phản ứng với Na thì thu được 8,96 lít khí (đktc). Nếu cho hỗn hợp trên tác dụng với Cu(OH)₂ thì hoà tan được 9,8 gam Cu(OH)₂. Công thức của A là

A. C₂H₅OH.

B. C₃H₇OH.

C. CH₃OH.

D. C₄H₉OH

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Theo giả thiết ta có :

$n_{H_2}=\frac{\mathrm{8,96}}{\mathrm{22,4}}=\mathrm{0,4}mol;n_{Cu\left(OH\right)2}=\frac{\mathrm{9,8}}{98}=\mathrm{0,1}mol.$

Đặt công thức phân tử của ancol đơn chức A là ROH

Phương trình phản ứng :

C₃H₅(OH)₃ + 3Na C₃H₅(ONa)₃ + $\frac{3}{2}$H₂ (1)

mol: x 1,5x

ROH + Na RONa + $\frac{1}{2}$H₂ (2)

mol: y 0,5y

2C₃H₅(OH)₃ + Cu(OH)₂ [C₃H₅(OH)₂O]₂Cu + 2H₂O

Theo (3) ta thấy $n_{C_3{H}_5{\left(OH\right)}_3}=2.n_{Cu{\left(OH\right)}_2}=\mathrm{0,2}mol\Rightarrow x=\mathrm{0,2.}$

Mặt khác tổng số mol khí H₂ là :1,5x + 0,5y = 0,4 y = 0,2

Ta có phương trình : 92.0,2 + (R+17).0,2 = 30,4 R= 43 (R : C₃H₇- ).

Vậy công thức của A là C₃H₇OH.

Câu 3: Ancol X khi phản ứng với Na cho số mol H₂ tạo thành bằng số mol ancol tham gia phản ứng. X là chất nào trong các chất dưới đây :

A. methanol B. ethanol C. ethylene glycol D. grixerol

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Đặt công thức tổng quát của X: R(OH)_n

R(OH)_n + nNa → R(ONa)_n + $\frac{n}{2}{H}_2$

X tác dụng với Na cho số mol H₂ tạo thành bằng số mol ancol → n = 2. X là ancol 2 chức.

Vậy chỉ có ethylene glycol thỏa mãn.

Câu 4:Phản ứng nào sau đây không xảy ra:

A. C₂H₅OH + CH₃COOH B. C₂H₅OH + HBr

C. C₂H₅OH + O₂ D. C₂H₅OH + NaOH

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

C₂H₅OH không có tính axit, không phản ứng với NaOH.

2C₂H₅ONa + H₂ (2)

Theo phương trình (1), (2) và giả thiết ta có :

$n_{H_2}=\frac{1}{2}(n_{C_2{H}_{5}OH}+n_{H_{2}O})=\mathrm{21,615}$lít.

Câu 5: Cho 15,6 gam hỗn hợp hai ancol (rượu) đơn chức, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng tác dụng hết với 9,2 gam Na, thu được 24,5 gam chất rắn. Hai ancol đó là

A. C₃H₅OH và C₄H₇OH.

B. C₂H₅OH và C₃H₇OH

C. C₃H₇OH và C₄H₉OH.

D. CH₃OH và C₂H₅OH

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Đặt công thức trung bình của hai ancol là

Phản ứng hóa học:

$\overline{R}OH$ + Na → $\overline{R}ONa$ + $\frac{1}{2}{H}_2$

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng cho phản ứng, ta có:

${\text{m}}_{\overline{\text{R}}\text{OH}}+{\text{m}}_{\text{Na}}={\text{m}}_{\overline{\text{R}}\text{ONa}}+{\text{m}}_{{\text{H}}_2}$

=> ${\text{m}}_{{\text{H}}_2}=\mathrm{15,6}+\mathrm{9,2}-\mathrm{24,5}=\mathrm{0,3}$gam,${\text{n}}_{{\text{H}}_2}=\mathrm{0,15}$mol

=> ${\text{n}}_{\overline{\text{R}}\text{OH}}=\mathrm{0,3}$, $\overline{\text{R}}+17=\frac{\mathrm{15,6}}{\mathrm{0,3}}=52\Rightarrow \overline{\text{R}}=35$

Ta thấy 29 < $\overline{\text{R}}$ < 43 => Hai ancol là : C₂H₅OH và C₃H₇OH

Câu 6:Có hai thí nghiệm sau :

Thí nghiệm 1: Cho 6 gam ancol, mạch hở, đơn chức A tác dụng với m gam Na, thu được 0,075 gam H₂

Thí nghiệm 2: Cho 6 gam ancol, mạch hở, đơn chức A tác dụng với 2m gam Na, thu được không tới 0,1 gam H₂.

A có công thức là

A. CH₃OH.

B. C₂H₅OH.

C. C₃H₇OH.

D. C₄H₇OH

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Cùng lượng ancol phản ứng nhưng ở thí nghiệm 2 thu được nhiều khí H₂ hơn, chứng tỏ ở thí nghiệm 1 ancol còn dư, Na phản ứng hết.

Ở thí nghiệm 2 lượng Na dùng gấp đôi ở thí nghiệm 1 nhưng lượng H₂ thu được ở thí nghiệm 2 nhỏ hơn 2 lần lượng H₂ ở thí nghiệm 1, chứng tỏ ở thí nghiệm 2 Na dư, ancol phản ứng hết.

Đặt công thức phân tử của ancol là ROH, phương trình phản ứng :

2ROH + 2Na 2RONa + H₂ (1)

Thí nghiệm 1: 0,075 $\leftarrow$ 0,0375 : mol

Thí nghiệm 2: 2x < 0,1 $\leftarrow$ x < 0,05 : mol

Vì ở thí nghiệm 1 ancol dư nên số mol ancol > 0,075, suy ra khối lượng mol của ancol < $\frac{6}{\mathrm{0,075}}=80$gam/mol. Ở thí nghiệm 2 số mol H₂ thu được không đến 0,05 nên số mol ancol < 0,1, suy ra khối lượng mol của ancol > $\frac{6}{\mathrm{0,1}}=60$gam/mol. Vậy căn cứ vào các phương án ta suy ra công thức phân tử của ancol là C₄H₇OH (M = 72 gam/mol).

Câu 7:Thực hiện phản ứng tách nước một rượu đơn chức X ở điều kiện thích hợp. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất hữu cơ Y có tỉ khối đối với X là 37/23. Công thức phân tử của X là

A. CH₃OH.

B. C₃H₇OH.

C. C₄H₉OH.

D. C₂H₅OH

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Vì $\frac{M_Y}{M_X}>1$ nên đây là phản ứng tách nước tạo ete.

Đặt công thức phân tử của ancol X là ROH.

Phương trình phản ứng :

$2ROH\stackrel{}{\to }ROR+H_{2}O$

Y là ROR. Theo giả thiết ta có :

$\frac{M_Y}{M_X}=\frac{37}{23}\Rightarrow \frac{2R+16}{R+17}=\frac{37}{23}\Rightarrow R=29\Rightarrow R:C_2{H}_5-$

Vậy ancol X là C₂H₅OH.

Câu 8:Đun 1 mol hỗn hợp C₂H₅OH và C₄H₉OH (tỉ lệ mol tương ứng là 3:2) với H₂SO₄ đặc ở 140^oC thu được m gam ete, biết hiệu suất phản ứng của C₂H₅OH là 60% và của C₄H₉OH là 40%. Giá trị của m là

A. 24,48 gam.

B. 28,4 gam.

C. 19,04 gam.

D. 23,72 gam

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Theo giả thiết ta thấy số mol các ancol tham gia phản ứng là :

$\begin{array}{c}{n}_{C_2{H}_{5}OH}=1.\frac{3}{5}.60\%=\mathrm{0,36}mol;\\ n_{C_4{H}_{9}OH}=1.\frac{2}{5}.40\%=\mathrm{0,16}mol.\end{array}$

Tổng số mol hai ancol tham gia phản ứng là 0,36 + 0,16 = 0,52 mol.

Đặt công thức trung bình của hai ancol là : $\overline{R}OH$

Phương trình phản ứng :

2$\overline{R}OH$ $\stackrel{t^o,xt}{\to }$ $\overline{R}O\overline{R}$ + H₂O (1)

mol: 0,52 → 0,26

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có :

$m_{\text{ete}}=m_{\overline{R}OH}-m_{H_{2}O}=\mathrm{0,36.46}+\mathrm{0,16.74}-\mathrm{0,26.18}=$23,72 gam.

Câu 9:Đun nóng một rượu (ancol) đơn chức X với dung dịch HSO₄ đặc trong điều kiện nhiệt độ thích hợp sinh ra chất hữu cơ Y, tỉ khối hơi của X so với Y là 1,6428. Công thức phân tử của X là

A. C₃H₈O.

B. C₂H₆O.

C. CH₄O.

D. C₄H₈O

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Vì $\frac{M_X}{M_Y}>1$ nên đây là phản ứng tách 1 phân tử nước từ 1 phân tử ancol.

Gọi khối lượng phân tử của ancol X là M thì khối lượng phân tử của Y là M – 18.

Theo giả thiết ta có :

$\frac{M}{M-18}=\mathrm{1,6428}\Rightarrow M=46$ . Vậy ancol X là C₂H₅OH.

Câu 10: Đốt cháy hoàn toàn a gam hỗn hợp hai rượu no, đơn chức liên tiếp trong dãy đồng đẳng thu được 3,584 lít CO₂ ở đktc và 3,96gam H₂O. Tính a và xác định CTPT của các rượu

A. 3,32 gam ; CH₃OH và C₂H₅OH.

B. 4,32 gam ; C₂H₅OH và C₃H₇OH

C. 2,32 gam ; C₃H₇OH và C₄H₉OH.

D. 3,32 gam ; C₂H₅OH và C₃H₇OH

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Gọi $\overline{n}$ là số nguyên tử C trung bình và x là tổng số mol của hai rượu.

C_nH_2n+1OH + $\frac{3\overline{n}}{2}{O}_2$ → $\overline{n}C{O}_2^{\uparrow }$ + $(\overline{n}+1)H_{2}O$

mol: x → $\overline{n}$x → $(\overline{n}+1)$x

$n_{C{O}_2}=\overline{n}.x=\frac{\mathrm{3,584}}{\mathrm{22,4}}=\mathrm{0,16}$ mol (1)

$n_{H_{2}O}=(\overline{n}+1)x=\frac{\mathrm{3,96}}{18}=\mathrm{0,22}$ mol (2)

Từ (1) và (2) giải ra x = 0,06 và $\overline{n}$ = 2,67.

Ta có: a = (14$\overline{n}$ + 18).x = (14.2,67) + 18.0,06 = 3,32gam.

$\overline{n}$ = 2,67=> hai ancol là $\left(\begin{array}{c}{C}_2{H}_{5}OH\\ C_3{H}_{7}OH\end{array}\right)$

Xem thêm các phương trình hóa học hay khác:

• Cu(OH)₂ → CuO + H₂O
• Cu(OH)₂ + 2HCl → CuCl₂ + H₂O
• Cu(OH)₂ + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O
• Cu(OH)₂ + 2HNO₃ → Cu(NO₃)₂ + H₂O
• Cu(OH)₂ + 4NH₃ → [Cu(NH₃)₄](OH)₂
• Cu(OH)₂ + CH₃CHO → CH₃COOH + Cu₂O ↓ + H₂O
• Cu(OH)₂ + HCHO → HCOOH + Cu₂O ↓ + H₂O
• 2Cu(OH)₂ + HCOOH → CO₂ + Cu₂O ↓ + 4H₂O
• Cu(OH)₂ + C₂H₄(OH)₂ → [C₂H₄(OH)O]₂Cu
• Cu(OH)₂ + C₆H₁₂O₆ → [C₆H₁₁O₆]₂Cu + H₂O
• Cu(OH)₂ + C₁₂H₂₂O₁₁ → [C₁₂H₂₁O₁₁]₂Cu + H₂O
• Cu(OH)₂ + CH₃COOH → (CH₃COO)₂Cu + H₂O

---