Phân tích bài thơ Dây bầu và bức tường mảnh chai của Trần Thị Nương

Câu hỏi Phân tích bài thơ Dây bầu và bức tường mảnh chai của Trần Thị Nương thuộc bộ Ngữ liệu ngoài sgk dành cho học sinh lớp 9, lớp 12 đầy đủ câu hỏi đọc hiểu và viết có hướng dẫn chi tiết giúp Giáo viên có thêm tài liệu ôn tập cho học sinh ôn thi Văn vào lớp 10 hoặc Tốt nghiệp THPT đạt kết quả cao. Mời các bạn đón đọc:

Phân tích bài thơ Dây bầu và bức tường mảnh chai của Trần Thị Nương

Xem thử

Chỉ từ 150k mua trọn bộ 70 Ngữ liệu ngoài sgk lớp 12 phần Thơ bản word có lời giải chi tiết:

• B1: gửi phí vào tk: 1053587071 - NGUYEN VAN DOAN - Ngân hàng Vietcombank (QR)
• B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận đề thi

Nội dung bài thơ Dây bầu và bức tường mảnh chai

DÂY BẦU VÀ BỨC TƯỜNG MẢNH CHAI

(Trần Thị Nương)

Trên bức tường mảnh chai dây bầu xanh thanh thản.
Mảnh vỡ sinh ra từ vỏ nào rỗng tuếch
dây bầu sinh ra từ đất mẹ xửa xưa.

Mảnh chai tua tủa - dây lan óng mềm
mảnh chai nhọn hoắt - hoa cười hồn nhiên.

Ðom đóm bay qua bức tường mảnh chai
gặp dây bầu bật lên thành đốm lửa.
Ðàn chim bay qua bức tường mảnh chai
gặp dây bầu hát lên thành cung bậc.

Mặt trời đi qua bức tường mảnh chai
trổ những nụ trắng ngần
hóa thành dây ánh sáng.

Trên bức tường
mảnh chai cứa vào không gian
dây bầu
ung dung
trĩu quả...

(Dây bầu và bức tường mảnh chai, trích Thơ mười năm đầu thế kỉ XXI, tập 2, Trần Thị Nương, NXB Hội Nhà văn, 2010)

Câu hỏi: Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích bài thơ Dây bầu và bức tường mảnh chai của Trần Thị Nương.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích bài thơ Dây bầu và bức tường mảnh chai của Trần Thị Nương.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về thơ ca hiện đại Việt Nam: hướng đến hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng giàu ý nghĩa nhân sinh.

- Dẫn dắt giới thiệu bài thơ “Dây bầu và bức tường mảnh chai” của Trần Thị Nương – một sáng tác tiêu biểu thể hiện tư tưởng nghệ thuật sâu sắc qua hình ảnh đối lập: dây bầu mềm mại và bức tường mảnh chai sắc nhọn.

Nêu vấn đề nghị luận: bài thơ là một ẩn dụ giàu chất triết lí về sự sống, cái thiện và vẻ đẹp nhân văn vượt lên nghịch cảnh.

* Thân bài:

1. Giới thiệu và phân tích hai hình ảnh trung tâm: “dây bầu” và “bức tường mảnh chai”

- Bức tường mảnh chai:

+ Là hình ảnh tượng trưng cho sự thô ráp, sắc nhọn, nguy hiểm, vô cảm.

+ Xuất phát từ “mảnh vỡ” của những vỏ chai “rỗng tuếch” – gợi đến sự tiêu cực, đứt gãy, phản ánh hiện thực khắc nghiệt của cuộc sống.

- Dây bầu:

+ Là biểu tượng của sự sống, sự dịu dàng, mềm mại, trong lành.

+ “Dây bầu sinh ra từ đất mẹ xửa xưa” – nhấn mạnh gốc rễ là thiên nhiên, truyền thống, lòng nhân hậu.

2. Phân tích sự đối lập giữa dây bầu và bức tường mảnh chai

- Đối lập về chất liệu: mảnh chai “nhọn hoắt”, “tua tủa” – dây bầu “óng mềm”, “trĩu quả”.

- Đối lập về tâm thế: mảnh chai cứa vào không gian – dây bầu thanh thản, ung dung.

→ Tác giả khắc họa cuộc đối đầu giữa cái ác – cái thiện, giữa bạo lực – nhân ái, giữa khắc nghiệt – dịu dàng, nhưng chiến thắng không thuộc về sự tàn bạo.

3. Dây bầu trở thành trung tâm lan tỏa ánh sáng, âm thanh và sự sống

- Dây bầu có khả năng:

+ Làm “đom đóm bật lên thành đốm lửa” → thắp sáng, làm bừng lên sự sống.

+ Làm “đàn chim hát lên thành cung bậc” → khơi gợi âm thanh và niềm vui.

+ Làm “mặt trời trổ nụ trắng ngần” → chuyển hóa ánh sáng thành sự sống.

→ Nghệ thuật ẩn dụ cho thấy sự sống dịu dàng, tinh khôi có thể cảm hóa và làm đẹp cả không gian khốc liệt.

4. Thông điệp nhân sinh sâu sắc của bài thơ

- Ca ngợi vẻ đẹp của sự sống, lòng nhân ái, sự tử tế – như dây bầu vươn lên dù trên nền dữ dội.

- Khẳng định: cái đẹp, cái thiện dù mong manh nhưng bền bỉ và lan tỏa – vẫn trĩu quả, vẫn mang lại hy vọng.

- Gợi liên tưởng đến con người Việt Nam: vượt lên gian khổ, sống kiên cường và nhân hậu.

* Kết bài

- Khẳng định giá trị nghệ thuật và nội dung của bài thơ:

- Hình ảnh ẩn dụ sáng tạo, đối lập sâu sắc nhưng hài hòa.

- Tư tưởng nhân văn tích cực: niềm tin vào cái đẹp, cái thiện luôn chiến thắng nghịch cảnh.

- Bài thơ gửi gắm bài học sống: hãy lựa chọn làm “dây bầu” – thanh thản, mềm mại nhưng mạnh mẽ, để góp phần làm dịu mát và thắp sáng cuộc đời.

Bài văn tham khảo

Trong hành trình phát triển của thơ ca hiện đại Việt Nam, nhiều nhà thơ đã tìm đến hình thức biểu đạt mới mẻ, sử dụng hình ảnh ẩn dụ và biểu tượng để chuyển tải những suy tư sâu sắc về con người và cuộc sống. Một trong những bài thơ tiêu biểu theo hướng đó là “Dây bầu và bức tường mảnh chai” của Trần Thị Nương. Với hình ảnh đối lập giữa dây bầu dịu dàng và bức tường mảnh chai sắc nhọn, bài thơ không chỉ khơi gợi vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn mang đến một thông điệp sâu sắc về sự sống, lòng nhân ái và sức mạnh của cái thiện trước nghịch cảnh.

Ngay từ nhan đề bài thơ, tác giả đã đặt ra một sự tương phản đầy ẩn ý: “dây bầu” – biểu tượng của sự sống hiền lành, thanh sạch, mềm mại – và “bức tường mảnh chai” – biểu tượng cho sự khô cứng, hiểm độc, tổn thương. Trong hình ảnh đầu tiên, dây bầu hiện lên với vẻ “xanh thanh thản”, mọc lên trên chính bức tường khắc nghiệt ấy. Nếu mảnh chai là “tua tủa”, “nhọn hoắt”, tượng trưng cho những gì sắc nhọn, dễ gây tổn thương, thì dây bầu lại “óng mềm”, “trĩu quả”, mang dáng vẻ ung dung, an nhiên của một sinh thể sống chan hòa với đất trời. Điều đáng nói là dây bầu được sinh ra từ “đất mẹ xửa xưa”, còn mảnh vỡ mảnh chai lại xuất phát từ “vỏ nào rỗng tuếch” – đối lập cả về nguồn cội lẫn giá trị tinh thần. Một bên là sự sống có cội nguồn sâu xa, bên kia là phần dư thừa vô nghĩa của đời sống hiện đại.

Bức tranh thơ không dừng lại ở sự đối lập bề ngoài, mà dần đi sâu vào mô tả tác động tích cực của dây bầu lên môi trường sống xung quanh. Đom đóm khi bay qua bức tường ấy, gặp dây bầu thì “bật lên thành đốm lửa”; đàn chim cũng “hát lên thành cung bậc”, còn mặt trời “trổ những nụ trắng ngần, hóa thành dây ánh sáng”. Dây bầu không chỉ sinh tồn giữa bức tường khắc nghiệt mà còn có khả năng chuyển hóa, thanh lọc và lan tỏa sự sống, ánh sáng và âm thanh – những yếu tố tạo nên vẻ đẹp của thế giới. Đó là một ẩn dụ cho sức mạnh của lòng nhân hậu, sự bao dung và tinh thần tích cực: khi sống đúng với bản chất hiền lành, con người có thể làm dịu đi những gai góc và thắp lên hi vọng trong cuộc sống.

Khổ thơ kết thúc khắc họa lại rõ nét hơn hai thế giới đối lập: “Trên bức tường, mảnh chai cứa vào không gian” – gợi đến sự xâm hại, lạnh lùng, bạo liệt. Trong khi đó, “dây bầu ung dung trĩu quả” – là biểu tượng của sức sống bền bỉ, sự trọn vẹn, viên mãn. Sự sống không chỉ tồn tại mà còn kết trái, bất chấp cái nền tàn nhẫn mà nó đang vươn lên. Qua đó, nhà thơ khẳng định một chân lý: cái đẹp và cái thiện dù mong manh nhưng luôn có sức mạnh lan tỏa, chuyển hóa và chiến thắng cái xấu, cái ác.

Không đơn thuần là một bài thơ thiên nhiên, “Dây bầu và bức tường mảnh chai” còn là một ẩn dụ lớn về con người và xã hội. Nó khiến người đọc liên tưởng đến những con người nhỏ bé nhưng vẫn sống trong sạch, hiền hòa giữa một xã hội đầy rẫy những gai góc, tổn thương. Và hơn thế, họ không chỉ sống, mà còn biết lan tỏa tình yêu thương, cái đẹp và hy vọng đến với cuộc đời.

Với hình ảnh ẩn dụ sáng tạo, ngôn ngữ cô đọng mà giàu sức gợi, Trần Thị Nương đã viết nên một bài thơ thấm đẫm chất triết lí nhân sinh. Từ bức tranh của dây bầu và bức tường mảnh chai, người đọc nhận ra bài học sống thấm thía: hãy lựa chọn trở thành “dây bầu” – sống dịu dàng, nhân ái, vươn lên trong bình an và thắp sáng mọi điều tốt đẹp, ngay cả khi cuộc đời có là một bức tường lởm chởm mảnh chai.

Xem thêm các câu hỏi Đọc hiểu và Viết trong bài thơ Dây bầu và bức tường mảnh chai chọn lọc, hay khác:

• Bài thơ Dây bầu và bức tường mảnh chai được viết theo thể thơ nào? Nêu dấu hiệu nhận biết thể thơ đó

• Xác định hình ảnh trung tâm của bài thơ Dây bầu và bức tường mảnh chai

• Chỉ ra những tính từ miêu tả đặc điểm của mảnh chai trên bức tường trong bài thơ Dây bầu và bức tường mảnh chai

• Chi tiết “mảnh vỡ sinh ra từ vỏ nào rỗng tuếch” và “dây bầu sinh ra từ đất mẹ xửa xưa” có ý nghĩa gì?

• Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) thể hiện cảm nhận của anh/ chị về hình ảnh dây bầu trong bài thơ Dây bầu và bức tường mảnh chai của Trần Thị Nương

Xem thêm bộ ngữ liệu ngoài sách giáo khoa lớp 9, lớp 12 phần Thơ chọn lọc, hay khác:

• (Ngữ liệu ngoài sgk) Dòng sông ơi chảy về đâu

• (Ngữ liệu ngoài sgk) Dòng sông trong tôi

• (Ngữ liệu ngoài sgk) Dù năm dù tháng

• (Ngữ liệu ngoài sgk) Đàn bầu

• (Ngữ liệu ngoài sgk) Đất nước (Nguyễn Đình Thi)

• (Ngữ liệu ngoài sgk) Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm)

• (Ngữ liệu ngoài sgk) Đất nước là gì

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---