Phân tích vẻ đẹp đời sống và tình người trong đoạn trích “Bà cụ bán xôi” của Thạch Lam

Câu hỏi Phân tích vẻ đẹp đời sống và tình người trong đoạn trích “Bà cụ bán xôi” của Thạch Lam thuộc bộ Ngữ liệu ngoài sgk lớp 12 đầy đủ câu hỏi đọc hiểu và viết có hướng dẫn chi tiết giúp Giáo viên có thêm tài liệu ôn tập cho học sinh ôn thi Văn Tốt nghiệp THPT đạt kết quả cao. Mời các bạn đón đọc:

Phân tích vẻ đẹp đời sống và tình người trong đoạn trích “Bà cụ bán xôi” của Thạch Lam

Xem thử

Chỉ từ 150k mua trọn bộ Ngữ liệu ngoài sgk lớp 12 phần Kí bản word có lời giải chi tiết:

• B1: gửi phí vào tk: 1053587071 - NGUYEN VAN DOAN - Ngân hàng Vietcombank (QR)
• B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận đề thi

Nội dung tác phẩm Bà cụ bán xôi

BÀ CỤ BÁN XÔI

(Thạch Lam)

Trong khi chợ Xanh đang họp, tuy đêm khuya, mà quang cảnh cũng không thiếu phần tấp nập. Những người bán gọi thêm một số người mua, cả người bán lẫn người mua lại gọi thêm một số hàng quà. Gánh hàng phở nóng trước chợ Đồng Xuân lúc ba giờ đêm cũng là gánh phở ngon, có lẽ trong không khí mát và lặng ban đêm, mùi phở thơm quyến rũ người ta hơn. Rồi hàng xôi, hàng bánh cuốn nóng, hàng bánh tây chả, vân vân, cũng tụ họp nhau vào để lập thành cho đầy đủ một dãy quà ngon, nhiều hương vị.

Nhưng các hàng quà đó chỉ có bán những buổi phiên chợ mà thôi. Ngoài ra, có một hai hàng quà bán quanh đêm, dù phiên chợ Xanh có họp hay không. Vì trước chợ Đồng Xuân không bao giờ lâm vào cảnh vắng lặng và tịch mịch. Bao giờ cũng có người: một vài thầy đội xếp đến “tua” đi tuần đêm, một vài người đi bán vé, một số đông các bác kéo xe,... và một vài người thích chơi khuya, hoặc ở các rạp hát hay nhà chớp bóng về, còn vui chân lang thang mãi trên các vỉa hè Hà Nội để nghe tiếng gót giày của mình vang động; hoặc ở cao lâu ra, muốn đi hóng mát cho tiêu, hoặc ở các tiệm thuốc phiện ra - cái này thì phần nhiều - đã có một vài điệu chếnh choáng trong chân, muốn đi đây đó, không mục đích, không cần nghĩ giờ về, và thấy đời lúc ấy dung dị dễ chịu và tàm tạm sống được...

Muốn thức quà no, thì lại hàng xôi, cơm của bà cụ phố Hàng Khoai. Bà dọn hàng trước cửa chợ đã từ lâu lắm, không biết đã mấy năm rồi, và chỉ dọn từ lúc chín, mười giờ tối trở đi cho đến sáng. Bà bán đủ các thức xôi: xôi vò ăn bùi và béo, xôi đỗ ăn đậm vị, xôi lạc ăn vui miệng, đôi khi cả xôi gấc đỏ tươi, lúc xới ra, khói bốc thơm phức,... Ăn với những miếng đậu thái vuông to, rán phồng (tuy rất ít mỡ) và mắm muối sẵn sàng; hay những miếng chả trâu không ngon lành lắm - người nghèo có kì quản đâu! Đã lâu, bà có làm một thứ giò sỏ, mỡ ròn và mộc nhĩ, ăn cũng thú vị.

Khi nào độ chừng khách hàng đã ngấy xôi, thì bà rán cả cơm, với cá giếc rán, với trứng gà “ôm lét” (mà tôi ngờ là trứng vịt!) với vó bò hay giò lợn, và cả một nồi mọc đông quánh như keo sơn, béo ngậy như thịt đông.

Ở đây, không có gì đáng quyến rũ một người sành thưởng thức, quả vậy. Nhưng phải trông các bác xe, các người phu ngồi ăn, mới hiểu cái ngon lành có thể đến được bậc nào!

Nhắp một vài chén rượu, thong thả gặm một mảnh vỏ bỏ may còn dính nhiều thịt, và tròn nằm xôi trong tay trước khi đưa lên miệng, họ có cái sung sướng của nhà nghệ sĩ thưởng thức áng văn hay (có lẽ họ là những nghệ sĩ không biết). Mà nếu hôm ấy buổi xe lại có lãi, thừa được vài hào, thì cái thủ của họ thực là vô cùng tận.

Cho nên quanh mẹt hàng của bà cụ phổ Hàng Khoai, bao giờ cũng vây một hai vòng người. Thỉnh thoảng chúng ta được thấy một vài nhân vật lại một vài người không biết ở đầu, và sống bằng cách gì, gầy gò và rách rưới, nhưng quần áo rách là những thứ quần áo sang trọng trước kia. [...]

Cái ngon ấy cũng để lấy lắm. Cả đến chính bà hàng cũng theo được cái nên thưởng thức. Những lúc vắng khách, bà cũng rót một chén rượu to để canh, và thong thả tự nhằm những thức ăn chính tay mình làm ra... Có lẽ bà tự lấy làm bằng lòng: vì mắt bà lâu dẫn mờ say đi, tay bà dính thêm nhiều mô, và bên thủng thêm một đống xương con... Ít ra ở đâu mà được người bán cùng với người mua cùng là tri kỉ, hiểu các vị một cách thấu đáo như thế, và cùng bàn chuyện về xôi, giò, chả với cái dễ dàng thân một của những người kính phục lẫn nhau. Ở đâu, nếu không ở chốn Hà Nội 36 phố phường.

(Trích Bà cụ bán xôi - Hà Nội băm sáu phố phường, Thạch Lam, in trong Tổng tập văn học Việt Nam, tập 26, Hà Minh Đức chủ biên, Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn quốc gia, NXB Khoa học xã hội, 2006)

Câu hỏi: Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích vẻ đẹp đời sống và tình người trong đoạn trích “Bà cụ bán xôi” của Thạch Lam.

Hướng dẫn trả lời:

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: phân tích vẻ đẹp đời sống và tình người trong đoạn trích “Bà cụ bán xôi” của Thạch Lam.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Thạch Lam: cây bút văn xuôi xuất sắc của Tự lực văn đoàn, nổi tiếng với phong cách nhẹ nhàng, trữ tình, giàu chất nhân văn.

- Giới thiệu tác phẩm Hà Nội băm sáu phố phường, đặc biệt đoạn trích Bà cụ bán xôi: ghi lại những nét đẹp bình dị của đời sống Hà Nội xưa.

- Nêu vấn đề nghị luận: Vẻ đẹp đời sống và tình người được tái hiện sâu sắc qua hình ảnh bà cụ bán xôi và những người lao động nghèo.

* Thân bài:

1. Vẻ đẹp đời sống bình dị, phong phú nơi phố chợ

- Không gian đêm khuya Hà Nội: nhộn nhịp, tấp nập, không hề vắng lặng – phản ánh sức sống bền bỉ của đô thị.

- Hình ảnh hàng quà đêm (phở, xôi, bánh cuốn...): đa dạng, gắn liền với nếp sống dân dã của người Hà Nội.

- Bà cụ bán xôi: gắn bó lâu năm, mang đến những món ăn giản dị mà ấm áp – biểu tượng cho nét đẹp đời sống sinh hoạt bình dân.

- Món ăn: xôi, đậu, chả, giò, cơm rán, mọc đông... – giản dị nhưng đầy hương vị, cho thấy sự khéo léo và phong phú của ẩm thực phố phường.

2. Vẻ đẹp tình người nơi quán xôi nhỏ

- Người ăn chủ yếu là phu xe, lao động nghèo → quán xôi trở thành chốn nghỉ chân, sẻ chia niềm vui nho nhỏ trong cuộc sống nhọc nhằn.

- Cái ngon không chỉ ở thức ăn mà còn ở niềm vui thưởng thức, ở sự thỏa mãn giản đơn của những con người nghèo khổ.

- Bà cụ bán xôi không chỉ là người bán hàng mà còn hòa vào niềm vui của khách: cùng ăn, cùng uống, cùng trò chuyện → người bán và người mua trở thành “tri kỉ”.

- Quán xôi là nơi nhen nhóm sự đồng cảm, kính trọng lẫn nhau, thể hiện tình người ấm áp trong đời sống nghèo khó.

3. Nghệ thuật đặc sắc

- Bút pháp hiện thực kết hợp trữ tình: khắc họa chân thực cảnh phố phường, đồng thời thấm đẫm tình cảm yêu thương.

- Ngôn ngữ giản dị, tinh tế, giàu sức gợi; giọng văn nhẹ nhàng, ấm áp.

- Cái nhìn nhân đạo: trân trọng vẻ đẹp bình dị, tìm thấy chất thơ và sự đáng quý trong đời thường.

* Kết bài:

- Khẳng định: Đoạn trích Bà cụ bán xôi không chỉ phản ánh đời sống phong phú của Hà Nội xưa mà còn ngợi ca tình người giản dị mà thắm thiết trong cuộc sống thường nhật.

- Đóng góp: Qua trang văn của Thạch Lam, ta thấy được ánh sáng nhân văn tỏa ra từ những điều nhỏ bé, gợi nhắc mỗi người biết trân trọng sự sẻ chia, tình người và giá trị của những điều bình dị trong đời sống hôm nay.

Bài văn tham khảo

Thạch Lam là cây bút đặc sắc của Tự Lực Văn Đoàn, nổi tiếng với lối viết nhẹ nhàng, tinh tế, giàu chất trữ tình. Tùy bút Hà Nội băm sáu phố phường là một minh chứng tiêu biểu cho phong cách ấy, khi tác giả khắc họa đời sống, cảnh vật, con người Hà Nội xưa bằng cái nhìn vừa chân thực vừa đầy yêu thương. Đoạn trích Bà cụ bán xôi không chỉ tái hiện một góc phố đêm với nét văn hóa ẩm thực đặc sắc mà còn tỏa sáng vẻ đẹp của tình người.

Trước hết, tác phẩm phác họa sinh động không khí đêm Hà Nội. Tác giả mở đầu bằng hình ảnh chợ Xanh “tuy đêm khuya, mà quang cảnh cũng không thiếu phần tấp nập”. Hình ảnh các hàng quà được liệt kê liên tiếp: “hàng phở nóng… hàng xôi, hàng bánh cuốn nóng, hàng bánh tây chả…” đã tạo nên một bức tranh ẩm thực phong phú, hấp dẫn. Thạch Lam không chỉ kể, mà còn khơi gợi cảm giác nơi người đọc bằng những miêu tả đầy đủ giác quan: “mùi phở thơm quyến rũ”, “xôi gấc đỏ tươi, lúc xới ra, khói bốc thơm phức…”. Nhờ vậy, không gian chợ đêm hiện lên chân thật, giàu sức sống, đậm chất Hà Nội.

Bà cụ bán xôi là trung tâm của bức tranh ấy. Tác giả kể: “Bà dọn hàng trước cửa chợ đã từ lâu lắm, không biết đã mấy năm rồi”, cho thấy sự gắn bó lâu dài của bà với phố Hàng Khoai. Món ăn bà bán không cầu kỳ, sang trọng nhưng đậm hồn quê: “xôi vò ăn bùi và béo, xôi đỗ ăn đậm vị, xôi lạc ăn vui miệng… ăn với những miếng đậu thái vuông to, rán phồng… hay những miếng chả trâu…”. Đó không chỉ là món ăn nuôi sống con người, mà còn là một phần ký ức, một hương vị đặc trưng của Hà Nội.

Tình người trong đoạn trích được thể hiện ấm áp và tinh tế. Thạch Lam không chỉ quan sát mà còn đồng cảm sâu sắc với người lao động nghèo. Ông ví niềm vui của họ khi ăn uống giản dị như “nhà nghệ sĩ thưởng thức áng văn hay” – một so sánh đầy trân trọng, nâng niu. Giữa người bán và người mua tồn tại một mối gắn bó thân thiết: “Ít ra ở đâu mà được người bán cùng với người mua cùng là tri kỉ… và cùng bàn chuyện về xôi, giò, chả với cái dễ dàng thân mật…”. Ngay cả bà cụ cũng tự thưởng thức món ăn mình làm ra, “mắt bà lâu dần mờ say đi” – hình ảnh vừa tả thực vừa gợi sự bằng lòng, mãn nguyện.

Về nghệ thuật, đoạn trích thể hiện rõ phong cách Thạch Lam qua sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình. Yếu tố tự sự giúp tái hiện chân thực cảnh chợ đêm, món ăn, con người. Yếu tố trữ tình bộc lộ qua giọng văn hoài niệm, trìu mến, những liên tưởng giàu hình ảnh. Cách viết ấy không đi theo tuyến sự kiện đơn thuần mà theo dòng cảm hứng, khiến tác phẩm vừa là bức ký họa sinh hoạt, vừa là khúc nhạc nhẹ nhàng về tình đời, tình người.

Như vậy, đoạn trích Bà cụ bán xôi không chỉ ghi lại một nét văn hóa ẩm thực của Hà Nội xưa mà còn gửi gắm tình yêu sâu đậm với con người nơi đây. Thạch Lam đã biến những cảnh đời bình dị thành hình ảnh nghệ thuật giàu sức lay động, để người đọc hôm nay vẫn thấy ấm áp và lưu luyến. Đó chính là giá trị nhân văn và sức sống bền lâu của tác phẩm.

Xem thêm các câu hỏi Đọc hiểu và Viết trong tác phẩm Bà cụ bán xôi chọn lọc, hay khác:

• Xác định ít nhất 2 dấu hiệu đặc trưng của thể tùy bút được thể hiện trong đoạn trích Bà cụ bán xôi

• Văn bản Bà cụ bán xôi viết về đề tài gì?

• Trong đoạn đầu của văn bản Bà cụ bán xôi, tác giả đã nhắc đến những thức quà ngon nào của Hà Nội?

• Chỉ ra hai biện pháp nghệ thuật miêu tả tiêu biểu trong đoạn trích Bà cụ bán xôi và tác dụng của chúng.

• Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) chỉ ra tác dụng của việc kết hợp các yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình trong văn bản Bà cụ bán xôi ở phần Đọc hiểu.

Xem thêm bộ ngữ liệu ngoài sách giáo khoa lớp 12 phần Kí chọn lọc, hay khác:

• Đọc hiểu Chiếc khẩu trang

• Đọc hiểu Trang hoa

• Đọc hiểu Đồng dao một thuở

• Đọc hiểu Nhìn ra biển rộng, trời cao

• Đọc hiểu Góc chiếu giữa đình

• Đọc hiểu Ở rừng

• Đọc hiểu Hà Nội man mác đông về

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---