Giáo án Địa Lí 10 Bài 13: Ngưng đọng hơi nước trong khí quyển. Mưa

Hoạt động 1: Đặt vấn đề (4 phút)

a) GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

Tại sao những sườn núi đón gió mưa nhiều, khuất gió mưa ít? Liên hệ các vùng núi phía tây Quảng Nam như Nam Giang, Trà My, Phước Sơn.

b) Học sinh thực hiện và ghi ra giấy nháp chuẩn bị để báo cáo trước lớp.

c) Gv gọi đại diện 1 học sinh tại các nhóm đã thảo luận lên trình bày, các học sinh khác trao đổi và bổ sung thêm.

Nếu HS không trả lời được, có phương án dự phòng.

d) GV sử dụng nội dung hs trả lời để tạo tình huống có vấn đề và dẫn dắt vào nội dung bài học.

Hoạt động 2: Tìm hiểu sự ngưng đọng hơi nước trong khí quyển (4 phút)

1. Mục tiêu: - Hiểu rõ sự hình thành sương mù, mây và mưa.

2. Phương thức: Phương pháp nêu vấn đề, đàm thoại

- Hình thức cá nhân

3. Phương tiện: Máy chiếu, sgk,

- Vì mục này nằm trong phần giảm tải nên giáo viên lần lượt giới thiệu cho học sinh biết về: Ngưng đọng hơi nước, sương mù, mây và mưa.

I. NGƯNG ĐỌNG HƠI NƯỚC TRONG KHÍ QUYỂN.

1. Ngưng đọng hơi nước.

Hơi nước ngưng đọng khi:

- Không khí đã bão hòa mà vẫn tiếp tục được bổ sung hơi nước hoặc gặp lạnh.

- Có hạt nhân ngưng kết.

2. Sương mù.

- Điều kiện độ ẩm tương đối cao, khí quyển ổn định theo chiều thẳng đứng và gió nhẹ.

3. Mây và mưa.

a. Mây: Không khí càng lên cao càng lạnh, hơi nước ngưng đọng thành những hạt nước nhỏ và nhẹ tụ lại thành những đám gọi là mây.

b. Mưa: Khi các hạt nước trong mây đủ lớn rơi được xuống mặt đất tạo thành mưa.

Hoạt động 3: Tìm hiểu những nhân tố ảnh hưởng đến lượng mưa (17 phút)

1. Mục tiêu:

- Hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến lượng mưa.

- Rèn luyện kĩ năng hoạt động nhóm.

2. Phương thức:

- Phương pháp thảo luận nhóm và giải quyết vấn đề.

- Hình thức làm việc theo nhóm.

Nội dung: II. Những nhân tố ảnh hưởng đến lượng mưa.

Bước 1: GV nói sơ qua về ngưng đọng hơi nước trong khí quyển, những nhân tố ảnh hưởng đến lượng mưa (khí áp, frông, gió dòng biển, địa hình) và chia nhóm giao nhiệm vụ

Nhóm 1 tìm hiểu về khí áp

Nhóm 2 tìm hiểu về frông

Nhóm 3 tìm hiểu về gió

Nhóm 4 tìm hiểu về dòng biển và địa hình

*Câu hỏi: Nhóm 1:

 + Trong khu vực áp thấp hoặc áp cao, nơi nào hút gió mưa nhiều, mưa ít. Vì sao?

* Câu hỏi nhóm 2:

 + Nơi frông đi qua có hiện tượng gì(dọc các frông nóng cũng như lạnh, không khí nóng bốc lên trên không khí lạnh nên bị co lại và lạnh đi, gây ra mưa)

*Câu hỏi Nhóm 3:

 + Vì sao ở vùng ven biển đón gió biển mưa nhiều, vùng nằm sâu trong nội địa mưa ít

 + Loại gió nào gây mưa nhiều, ít

 + Câu hỏi trang 50 SGK

*Câu hỏi Nhóm 4:

 + Dòng biển nóng, lạnh ảnh hưởng ntn đến lượng mưa nơi chúng đi qua

 + Địa hình ảnh hưởng ntn đến lượng mưa

- Học sinh tiến hành thảo luân, làm việc

Bước 2: Đại diện nhóm trình bày GV chuẩn kiến thức trên bảng phụ và chỉ trên bản đồ

I. NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LƯỢNG MƯA

1. Khí áp

- Khu áp thấp: thường mưa nhiều.

- Khu áp cao: thường mưa ít hoặc không mưa (vì không khí ẩm không bốc lên được, không có gió thổi đến mà có gió thổi đi).

2. Frông

Miền có frông, nhất là dải hội tụ đi qua thường mưa nhiều.

3. Gió

- Gió mậu dịch: mưa ít.

- Gió tây ôn đới thổi từ biển vào gây mưa nhiều(Tây Âu, tây Bắc Mĩ).

- Miền có gió mùa: mưa nhiều(vì một nửa năm là gió thổi từ ĐD vào LĐ)

4. Dòng biển

Tại vùng ven biển

- Dòng biển nóng đi qua: mưa nhiều (không khí trên dòng biển nóng chứa nhiều hơi nước, gió mang vào lục địa).

- Dòng biển lạnh: mưa ít.

5. Địa hình

- Cùng một sườn núi đón gió: càng lên cao, nhiệt độ giảm, mưa nhiều và sẽ kết thúc ở một độ cao nào đó.

- Cùng một dãy núi sườn đón gió ẩm: mưa nhiều, sườn khuất gió mưa ít.

Hoạt động 4: Tìm hiểu sự phân bố lượng mưa trên trái đất (15 phút)

1. Mục tiêu:

- Nhận biết sự phân bố mưa theo vĩ độ

- Rèn luyện kĩ năng hoạt động nhóm.

2. Phương thức:

- Phương pháp thảo luận nhóm và giải quyết vấn đề.

- Hình thức làm việc theo nhóm.

Nội dung: III. Sự phân bố lượng mưa trên trái đất

Bước 1: GV chia các cặp giao nhiệm vụ

- Cặp dãy một làm về mục III.1 và trả lời câu hỏi phần đó

CH: Dựa vào kiến thức đã học và hình 13.1, giải thích tình hình phân bố mưa ở các khu vực: Xích đạo, chí tuyến, ôn đới, cực)

- Cặp dãy hai làm về mục III.2 và trả lời câu hỏi phần đó

CH: Dựa vào hình 13.2 và kiến thức trình bày và giải thích tình hình phân bố mưa theo vĩ tuyến 40° từ Đông sang Tây trên các lục địa:

Bước 2: Đại diện các cặp trình bày GV chuẩn kiến thức và chỉ trên bản đồ, hướng dẫn trong SGK

* Mục III.1 trả lời như ở cột bên

* Mục III.2:

Có lượng mưa giảm dần, vì ở bờ phía Đông các lục địa có dòng biển nóng và bờ phía Tây có dòng biển lạnh hoạt động...

III. SỰ PHÂN BỐ LƯỢNG MƯA TRÊN TRÁI ĐÂT

1. Lượng mưa trên Trái Đất phân bố không đều theo vĩ độ

- Mưa nhiều nhất ở vùng xích đạo(vì nhiệt độ cao, khí áp thấp, có nhiều biển, ĐD, diện tích rừng lớn, nước bốc hơi mạnh).

- Mưa tương đối ít ở hai vùng chí tuyến Bắc và Nam(áp cao, diện tích lục địa lớn).

- Mưa nhiều ở hai vùng ôn đới(áp thấp, có gió tây ôn đới từ biển thổi vào).

- Mưa càng ít khi càng về gần hai cực (áp cao,nhiệt độ thấp, khó bốc hơi nước)

2. Lượng mưa phân bố không đều do ảnh hưởng của đại dương

- Ở mỗi đới, từ Tây sang Đông có sự phân bố lượng mưa không đều

- Mưa nhiều: gần biển, dòng biển nóng

- Mưa ít: xa đại dương, ở sâu trong LĐ, dòng biển lạnh, có địa hình chắn gió không, ở phía nào

- Nguyên nhân: (Phụ thuộc vị trí xa, gần đại dương; Ven bờ có dòng biển nóng hay lạnh;Gió thổi từ biển vào từ phía đông hay phía tây).