Giáo án Địa Lí 10 Bài 15: Thủy quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng đến chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất

Hoạt động 1: Đặt vấn đề (Cặp/toàn lớp: 5p)

1. Mục tiêu

- GV giao nhiệm vụ: HS thực hiện cá nhân, giúp HS nhớ lại kiến thức về các sông lớn ở VN

2. Phương pháp – kĩ thuật

- Phương pháp nêu vấn đề, gợi mở.

- Cặp/ toàn lớp.

3. Tiến trình hoạt động.

a) GV giao nhiệm vụ, yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

Bằng hiểu biết của bản thân, hãy cho biết các sông lớn trên thế giới và ở Việt Nam?

b) HS thảo luận và ghi đáp án. Thời gian: 2 phút

c) GV gọi 01 HS trả lời, HS khác lắng nghe và bổ sung thêm.

d) GV sử dụng nội dung HS trả lời để tạo ra tình huống có vấn đề và dắt dẫn vào nội dung bài học:

Có người nói rằng: “ Nước rơi xuống các lục địa, phần lớn do nước từ các đại dương bốc lên, rồi lại chảy về đại dương”, câu nói đó đúng hay sai? Bài học hôm nay sẽ giúp các em giải đáp điều đó.

Dự kiến sản phẩm: HS có thể giải thích được về chế độ nước sông.

Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm thủy quyển, tuần hoàn của nước trên Trái Đất.

1. Mục tiêu

- Trình bày được khái niệm thủy quyển.

- Phân tích được vòng tuần hoàn của nước trên Trái Đất.

- Kỹ năng: rèn luyện kỹ năng phân tích hình vẽ (sơ đồ) vòng tuần hoàn của nước trên Trái Đất.

2. Phương pháp – kĩ thuật

- Phương pháp nêu vấn đề, đàm thoại gợi mở, sử dụng hình vẽ (sơ đồ).

- Cá nhân/ cặp.

3. Tiến trình hoạt động.

Tìm hiểu khái niệm thủy quyển, tuần hoàn của nước trên Trái Đất.

Dự tính tổng thời gian 10 phút

a) GV giao nhiệm vụ cho HS

 + Em hãy cho biết nước trên Trái Đất tồn tại ở những dạng nào? Chúng phân bố chủ yếu ở đâu?

 + Em hiểu thế nào là thủy quyển?

 + Dựa vào hình 15 SGK/56 trình bày vòng tuần hoàn nhỏ và vòng tuần hoàn lớn của nước trên Trái Đất.

Phương án dự phòng: Đối với lớp chọn có thể yêu cầu trả lời câu hỏi sau.

 + So sánh sự khác nhau của vòng tuần hoàn lớn và vòng tuần hoàn nhỏ?

b) HS thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện cá nhân, sau đó trao đổi với nhau.

c) GV gọi 1 HS trình bày, cả lớp lắng nghe và bổ sung.

d) GV chuẩn kiến thức và nhận xét, đánh giá quá trình thực hiện của HS.

I. THỦY QUYỂN.

1. Khái niệm

Thủy quyển là lớp nước trên Trái Đất bao gồm nước trong biển, đại dương, nước trên lục địa và hơi nước trong khí quyển.

2. Tuần hoàn của nước trên Trái Đất

a) Vòng tuần hoàn nhỏ.

Nước biển bốc hơi tạo thành mây và mưa, mưa rơi xuống biển, rồi nước biển lại bốc hơi…

b) Vòng tuần hoàn lớn.

Nước biển bốc hơi tạo thành mây, mây được gió đưa vào đất liền, gặp lạnh tạo thành mưa và tuyết; mưa rơi và tuyết tan chảy vào các dòng sông, hồ và một phần thấm xuống đất thành nước ngầm, nước ngầm chảy ra cung cấp nước cho sông ngòi; nước sông suối từ lục địa chảy ra biển; rồi nước biển lại bốc hơi…

* Vòng tuần hoàn của nước là vòng tuần hoàn khép kín.

Hoạt động 3: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước của sông.

1. Mục tiêu

- Phân tích được các nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước của sông.

- Rèn luyện kỹ năng phân tích.

2. Phương pháp – kĩ thuật

- Phương pháp nêu vấn đề.

- Thảo luận nhóm.

3. Tiến trình hoạt động.

Phân tích một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước của sông.

Dự kiến tổng thời gian 15 phút

a) GV giao nhiệm vụ cho HS (4 nhóm, giao nhiệm vụ ở nhà)

+ Nhóm 1: Chế độ mưa, băng tuyết và nước ngầm

 - Ảnh hưởng của chế độ mưa, băng tuyết và nước ngầm đối với chế độ nước sông? Ví dụ.

+ Nhóm 2: Địa thế

 - Ảnh hưởng của địa hình đối với chế độ nước sông?

 - Giải thích tại sao ở miền Trung nước ta lũ các sông lên rất nhanh?

+ Nhóm 3: Thực vật

 - Ảnh hưởng của thực vật tới chế độ nước sông?

 - Ở lưu vực sông, rừng phòng hộ được trồng ở đâu?

+ Nhóm 4: Hồ, đầm

 - Hồ đầm có tác dụng điều hòa nước sông như thế nào?

 - Tại sao chế độ nước sông Mê Công điều hòa hơn chế độ nước sông Hồng?

b) HS thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện cá nhân, sau đó trao đổi nhóm và chuẩn bị báo cáo. (Thời gian 7 phút)

c) GV gọi 1 HS báo cáo kết quả thảo luận, cả lớp lắng nghe và bổ sung thêm.

d) GV chuẩn kiến thức và nhận xét, đánh giá quá trình thực hiện của HS. (Cho HS xem các hình ảnh về các nhân tố trên để thấy rõ vai trò của chúng.)

II. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước của sông.

1. Chế độ mưa, băng tuyết và nước ngầm

 + Ở miền khí hậu nóng: Nguồn cung cấp nước cho sông ngòi là nước mưa, nên chế độ nước sông phụ thuộc vào chế độ mưa.

 + Ở miền ôn đới lạnh, miền núi cao: Nguồn cung cấp nước cho sông ngòi là do băng tuyết tan nên sông ngòi nhiều nước vào mùa xuân.

 + Ở những vùng đất đá thấm nước: Nước ngầm có tác dụng điều hòa chế độ nước của sông.

2. Địa thế, thực vật và hồ đầm

a) Địa thế

 + Ở miền núi nước sông chảy nhanh hơn ở đồng bằng do độ dốc của địa hình.

b) Thực vật

 + Tác dụng điều hòa dòng chảy cho sông ngòi, làm giảm lũ lụt

c) Hồ, đầm

 + Tác dụng điều hòa chế độ nước sông: Khi nước sông lên, một phần chảy vào hồ đầm; khi nước sông xuống chảy ngược lại.

Hoạt động 4: Tìm hiểu một số sông lớn trên Trái Đất.

1. Mục tiêu

- Nêu được các đặc điểm của một số sông lớn trên Trái Đất.

- Rèn luyện kỹ năng bản đồ.

2. Phương pháp – kĩ thuật

- Phương pháp đặt vấn đề, giải quyết vấn đề, đàm thoại gợi mở.

- Thảo luận nhóm.

3. Tổ chức hoạt động.

Một số sông lớn trên Trái Đất.

Dự kiến tổng thời gian 10 phút

a) GV giao nhiệm vụ cho HS (6 nhóm, giao nhiệm vụ ở nhà)

- Nhóm 1,2: Sông Nin

- Nhóm 3,4: Sông A-ma-dôn

- Nhóm 5,6: Sông I-ê-nit-xây

Yêu cầu các nhóm dựa vào SGK hoàn thành nội dung phiếu học tập sau:

Đặc điểm Sông Nin S. A-ma-don S. I-ê-nit-xây

- Nơi bắt nguồn

- Hướng chảy

- Diện tích lưu vực (km²)

- Chiều dài (km)

- Khu vực khí hậu

- Nguồn cung cấp nước chủ yếu

b) HS thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện cá nhân, sau đó trao đổi nhóm và chuẩn bị báo cáo (Thời gian 5 phút)

c) GV gọi 1 HS báo cáo kết quả thảo luận, cả lớp lắng nghe và bổ sung thêm.

d) GV chuẩn kiến thức và nhận xét, đánh giá quá trình thực hiện của HS.

II. Một số sông lớn trên Trái Đất.

1. Sông Nin.

2. Sông A-ma-dôn.

3. Sông I-ê-nit-xây.

(Xem bảng phụ lục).

Hồ Victoria (châu Phi)

Dãy An đét (Nam Mĩ)

Dãy Xaian (châu Á)

N-B

T-Đ

N-B

2 881 000

7 170 000

2 580 000

6 685

6 437

4 102

Khu vực xích đạo, cận xích đạo, cận nhiệt.

Khu vực xích đạo.

Khu vực ôn đới lạnh.

Mưa và nước ngầm.

Mưa và nước ngầm.

Băng, tuyết tan.