Giáo án bài Tìm hiểu chung về văn biểu cảm

HĐ1. Tìm hiểu nhu cầu biểu cảm:

- GV yêu cầu HS đọc các câu ca dao đã cho trong SGK và trả lời câu hỏi.

H: Mỗi câu ca dao trên thổ lộ tình cảm, cảm xúc gì?

I. Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm

1. Nhu cầu biểu cảm:

a) Bài tập SGK

- Câu ca dao 1: Tình cảm vô vọng, nỗi đau tuỵêt vọng của những số kiếp lầm than bên lũy tre làng.

- Câu ca dao 2: Tình yêu quê hương đất nước.

H: Người ta thổ lộ tình cảm để làm gì?

* Thổ lộ tình cảm để cho người khác cảm nhận được

H: Theo em khi nào thì con người có nhu cầu làm văn bản biểu cảm?

* Người ta có nhu cầu biểu cảm khi: Có những tình cảm tốt đẹp, nỗi niềm chất chứa muốn biểu hiện cho người khác cảm nhận được.

H:Thử vận dụng kiến thức về từ Hán Việt giải nghĩa các yếu tố: nhu, cầu, biểu, cảm?

( nhu:cần phải có; cầu: mong muốn -> nhu cầu: mong muốn có)

( Biểu: thể hiện ra bên ngoài; cảm: rung động và mến phục, biểu cảm: rung động được thể hiện bằng lời văn thơ)

H: Người ta thường dùng biểu cảm bằng những phương tiện nào?

- Những phương tiện biểu cảm: Những bức thư, những bài thơ, bài văn, bài hát...

H:Từ bài tập trên hãy cho biết: Thế nào là văn biểu cảm?

H:Văn biểu cảm bao gồm các thể loại văn học nào?

b. Kết luận: ý 1, 2 ghi nhớ (SGK - T 73)

- GV yêu cầu học sinh đọc 2 đoạn văn và trả lời câu hỏi:

N1:Hai đoạn văn trên biểu đạt bằng nội dung gì?

2.Đặc điểm chung của văn biểu cảm

a. Bài tập

- Nội dung của 2 đoạn văn:

+ Đoạn 1: Nhớ bạn, nỗi nhớ gắn liền với những kỷ niệm.

+ Đoạn 2: Biểu hiện tình cảm gắn bó với quê hương đất nước.

-> Cả hai đoạn không kể về một chuyện gì hoàn chỉnh, mặc dù có gợi lại những kỷ niệm.

N2: Nội dung ấy có đặc điểm gì khác so với nội dung của văn bản tự sự và miêu tả?

Đặt biệt ở đoạn 2, tác giả có sử dụng biện pháp miêu tả, từ miêu tả mang tính biểu tượng gợi ra những cảm xúc sâu sắc.

- Đó là những tình cảm đẹp, thấm nhuần tư tưởng nhân văn.

H: Em có nhận xét gì về tình cảm, cảm xúc trong 2 đoạn văn trên?

H: Em có nhận xét gì về phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc ở 2 đoạn văn?

- Hai đoạn văn có cách biểu cảm khác nhau:

+ Đoạn văn 1: biểu cảm một cách trực tiếp, người viết gọi tên đối tượng biểu cảm, nói thẳng tình cảm của mình -> biểu cảm trực tiếp.

+ Đoạn văn 2: Thông qua việc miêu tả, tiếng hát trong đêm khuya trên đài để bày tỏ cảm xúc -> biểu cảm gián tiếp.

- HS đọc ghi nhớ: ý 3,4 – T 73

b. Kết luận:

*Ghi nhớ: ý 3,4 – sgk T 73

HĐ2. Tìm hiểu nhu cầu biểu cảm:

- GV đọc bài tập 1

- HS thực hiện theo

- GV đọc câu hỏi 2 – HS dựa vào 2 bài thơ đã học để trả lời câu hỏi.

II. Luyện tập:

1. Bài 1:

a. Đoạn a không phải là đoạn văn biểu cảm

b. Đoạn văn b là đoạn văn biểu cảm

- Nội dung biểu cảm: Yêu quý, ngưỡng mộ vẻ đẹp của hoa hải đường.

- Các yếu tố tưởng tượng và lời văn khêu gợi trong bài:

+ Lần nào ….ngắm những cây hải đường

+ Hàng trăm đoá hoa… phơi phới như một lời chào hạnh phúc.

+ Tôi không thích

+ Hoa hải đường rạng rỡ, nồng nàn…

+ Tôi ngẩn ngơ đứng ngắm hoa hải đường

- Đọc bài tập 2

H: Nhận xét về cách biểu cảm ở hai bài văn?

2. Bài 2:

- Cả hai bài đều là biểu cảm trực tiếp: cả hai bài đều trực tiếp nêu tư tưởng, tình cảm không thông qua phương diện trung gian nào khác.

+ Cả hai bài nêu lên khát vọng về một dân tộc độc lập, có chủ quyền, hoà bình thịnh trị.