Giáo án Văn 8 bài Ngắm trăng - Giáo án Ngữ văn lớp 8

HĐ1.HDHSđọc chú và tìm hiểu thích

- GV hướng dẫn cách đọc

- Câu 1 giọng bình thản, 2 bối rối.

3, 4 giọng đằm thắm, vui, sảng khoái

- HD học sinh đọc phiên âm chữ Hán và bản dịch thơ.

I. Đọc và tìm hiểu chú thích:

1. Đọc:

2. Chú thích:

H: Em biết gì về hoàn cảnh ra đời của bài thơ?

- Yêu cầu học sinh đọc phần giải nghĩa từ SGK.

a. Tác giả:

b. Tác phẩm:

- Tháng 8/ 1942 Bác Hồ từ Cao Bằng bí mật sang TQ để tranh thủ sự viện trợ Quốc tế cho cách mạng VN. Khi đó người đã bị chính quyền địa phương ở gần thị trấn Túc Vinh bắt giữ rồi giải tới, giải lui gần 30 nhà giam của 13 huyện thuộc tỉnh Quảng Tây . Trong t/g ấy người đã sáng tác tập thơ" Nhật kí trong tù". Bài thơ "Ngắm trăng" là một trong những bài thơ trích trong tập thơ "Nhật kí trong tù"của HCM.

c. Từ khó:

HĐ2.HDHS đọc hiểu văn bản:

H: Bài thơ được làm theo thể thơ nào?

H: Bài thơ có bố cục như thế nào?

H: Theo em bài thơ biểu cảm trực tiếp hay gián tiếp?

H: So sánh bản chữ Hán & bản dịch thơ ?

- Câu 2 :Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?

- Dịch :Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ → Mất đi cái xốn xang, bối rối, làm nhẹ sự rung cảm mạnh mẽ của câu thơ chữ Hán.

- Hai câu sau bản dịch đã làm mất đi cấu trúc đăng đối , tức là làm mất đi phần nào sức truyền cảm của bài thơ.

II. Đọc - hiểu văn bản:

1.Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt đường luật

2. Bố cục:

+ Câu 1: Khai đề

+ Câu 2: Thừa đề

+ Câu 3 : chuyển đề

+ Câu 4 : Hợp đề

+ Biểu cảm trực tiếp, niềm say mê vẻ đẹp thiên nhiên.

- Gọi hs đọc hai câu đầu:

H: Hai câu thơ cho em biết Bác Hồ ngắm trăng trong hoàn cảnh nào ?

H: Chữ vô (không) lặp lại trong câu thơ có ý nghĩa gì ?

- KĐịnh không có rượu & hoa ,nhà tù Tưởng Giới thạch rất hà khắc.

- Vì sao Bác lại nói "Trong tù …không hoa" ?

- Phổ biến trong thơ xưa, gặp cảnh trăng đẹp thường đem rượu ra uống và làm thơ …Bác ngắm trăng trong hoàn cảnh khắc nghiệt.

3. Phân tích:

a. Hoàn cảnh ngắm trăng

(Hai câu đầu)

" Ngục trung vô tửu diệc vô hoa

Đối thử lương tiêu nại nhược hà"

- Bác ngắm trăng trong hoàn cảnh bị tù đày,người khách thưởng trăng là một tù nhân bị giam cầm khổ cực.

H: Em có nhận xét gì về giọng điệu câu thơ & biện pháp nghệ thuật.

H: Giọng thơ cho em biết tâm trạng của người ngắm trăng ra sao?

H: Nhà thơ cảm thấy tâm hòn mình ra sao khi đối diện với vầng trăng đẹp?

H: Từ đó em cảm nhận như thế nào về tâm hồn Bác?

- Giọng bình thản tự nhiên, hai lần phủ định → Khẳng định → thiếu vật chất tối thiểu để ngắm trăng " rượu và hoa"

- Bác không để cuộc thưởng trăng mất đi cái thú vị mà tâm hồn vẫn tự do ung dung hướng tới ánh trăng đẹp.

- Nhà thơ thấy bối dối trước khung cảnh thiên nhiên quá đẹp.

⇒ Người chiến sĩ cách mạng ấy còn là một người yêu thiên nhiên, rung động mãnh liệt trước cảnh thiên nhiên đẹp.

- Gọi HS đọc 2 câu cuối

H: Trong 2 câu thơ cuối của bài thơ chữ Hán, sự sắp xếp vị trí các từ nhân & thi gia, song nguyệt (minh nguyệt) có gì đáng chú ý ?

- Để ngắm trăng người tù phải hướng ra ngoài song sắt nhà tù.

H: Sự sắp xếp như vậy & việc đạt hai câu dưới dạng đối nhau có hiệu quả nghệ thuật như thế nào ?

b. Sự giao hoà với thiên nhiên:

" Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt.

Nguyệt tòng song khích khán thi gia"

- Có sự đối xứng trong cấu trúc của hai câu thơ.(phép đối, phép nhân hoá hình ảnh vầng trăng)

H: Hai câu thơ thể hiện mối quan hệ như thế nào giữa người & trăng ?

H: Hình ảnh cái song sắt đứng ở giữa người tù, nhà thơ & vầng trăng bè bạn có ý nghĩa gì ?

- Vừa có nghĩa đen, vừa có nghĩa tượng trưng cho sức mạnh tàn bạo của nhà tù vẫn bất lực trước tâm hồn tự do của người tù

H: Hình ảnh Bác Hồ hiện lên như thế nào từ những câu thơ trên?

- Bác không bận tâm về chế độ nhà tù khủng khiếp .bất chấp chấn song sắt thô bạo, thả hồn bay bổng đến với trăng

(HĐ nhóm :3 phút)

- Ta nhận thấy giữa nhân và nguyệt đều có song sắt nhà tù chắn giữa, nhưng Ng đã thả tâm hồn ra ngoài song sắt để tìm đến với với để giao hoà với vầng trăng. Vầng trăng cũng vượt qua song sắt nhà tù để tìm đến tri kỉ với người . Vậy cả người và trăng đều chủ đọng tìm đến giao hoà cùng nhau.

- Cấu trúc đối của của hai câu thơ chữ Hán làm nổi bật "tình cảm song phương" mãnh liệt của cả người và trăng

⇒ Người chiến sĩ cách mạng dường như không chút bận tâm về xiềng xích đói rét của chế độ nhà tù thô bạo để tâm hồn hoà hợp với thiên nhiên. Đó chính là sức mạnh tinh thần lớn lao của ng chiến sĩ cách mạng.

HĐ3.HDHS tổng kết:

H:Tinh thần cổ điển & tinh thần thép ,nghệ sĩ & chất nghệ sĩ đượckết hợp như thế nào ?

- Nêu biện pháp NT & ND chính của bài thơ?

- Gọi HS đọc ghi nhớ

III. Tổng kết:

* Ghi nhớ: SGK/ 38