Giáo án Văn 8 bài Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội - Giáo án Ngữ văn lớp 8

HĐ1.HDHS tìm hiểu từ ngữ địa phương:

- Y/c hs đọc và xác định y/c bài tập.

H: các từ : bẹ, bắp, ngô, từ nào là từ chỉ dùng trong một địa phương nhất định? Từ nào là ngôn ngữ toàn dân?

H: Em quen với cách gọi là bắp, bẹ hay ngô ?

H: Em hiểu thế nào là từ địa phương. Thế nào là từ toàn dân?

( Từ địa phương là từ ngữ chỉ sử dụng trong một địa phương nhất định, Từ toàn dân sử dụng rộng rãi trong toàn dân)

- Gv chốt,gọi học sinh đọc ghi nhớ.

+ GV: Cho học sinh làm bài tập vận dụng chỉ ra các từ địa phương trong các câu sau; và tìm từ toàn dân tương ứng.

- ( heo- lợn (MN); o- cô ( MT)

- Mần - Làm( MT)

- Nớ- ấy ( MT)

- Bắp- ngô ( Tây bắc)

- vừng (toàn dân); mè (ĐP).

- bầm, u ⇒ mẹ.

- Chuyển ý:

I. Từ ngữ địa phương:

1. Bài tập

- Các từ bẹ, bắp → chỉ ngô.

⇒ Bẹ, bắp ⇒ từ ngữ được dùng ở vùng Tây Bắc → Từ địa phương.

⇒ ngô: Từ dùng rộng rãi trong toàn dân.

* Nhận xét:

- Từ địa phương: Từ ngữ sử dụng trong địa phương nhất định.

- Từ toàn dân: Từ ngữ sử dụng phổ biến trong toàn dân.

3. Ghi nhớ (SGK)T57

HĐ2.HDHS tìm hiểu biệt ngữ xã hội:

- Đọc vd sgk- tr57, chú ý các từ in đậm.

H: Tại sao trong đoạn văn này có chỗ tác giả dùng “mẹ”, có chỗ tác giả dùng “mợ”?

- Hai từ đồng nghĩa.

H: Trước cách mạng tháng tám ở nước ta tầng lớp xã hội nào gọi mẹ là mợ, gọi cha là cậu ?

H: Các từ: ngỗng, trúng tủ có nghĩa là gì?Tầng lớp nào thường dùng những từ này ?

GV → Vậy: Các từ: mợ, ngỗng, trúng tủ gọi là biệt ngữ xã hội.

H: Em hiểu thế nào là biệt ngữ xã hội?

- HS đọc ghi nhớ (SGK).

H: Tìm thêm một số vd về biệt ngữ ?

- cớm (công an) → xã hội đen.

- Gậy: điểm 1.

- Ghi đông : điểm 3.

II. Biệt ngữ xã hội:

1. Bài tập

a. mợ và mẹ: 2 từ đồng nghĩa.

- cậu, mợ: dùng trong tầng lớp trung lưu, thượng lưu → từ ngữ sử dụng trong một tầng lớp nhất định.

- Tầng lớp trung lưu, thượng lưu.

b. ngỗng → điểm 2; trúng tủ → đúng chỗ đã học.

→ Từ đc sử dụng trong tầng lớp học sinh hiện nay.

* Nhận xét:

- Từ ngữ chỉ dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định → biệt ngữ xã hội

2. Ghi nhớ (SGKT).

HĐ3.HDHS tìm hiểu cách sử dụng từ địa phương và biệt ngữ xã hội:

- Đọc 2 vd (SGK- 58).

H: Từ hai vd trên em rút ra điều gì khi sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội?

H: Trong đoạn thơ việc tác giả sử dụng từ ngữ địa phương nhằm mục đích gì?

H: Muốn không lạm dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội, ta cần sử dụng nhóm từ này ntn?

- Đọc ghi nhớ 3 (SGK T58)

III. Sử dụng từ địa phương và biệt ngữ xã hội:

1. Bài tập

* Nhận xét:

- Không nên lạm dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội → gây khó hiểu.

- Trong thơ văn t/g sử dụng từ ngữ địa phương nhằm tô đậm màu sắc địa phương, tầng lớp xã hội ,tính cách nhân vật.

2. ghi nhớ SGKT58

HĐ4.HDHS luyện tập:

GV: Gợi ý học sinh làm bài tập

- GV: Kẻ bảng, gọi học sinh lên điền từ.

- Gọi học sinh nhận xét,bổ sung .

- GV: Chữa bài, cho điểm

IV. Luyện tập:

Bài tập 1(58)

- Tìm một số từ ngữ địa phương nơi em ở hoặc em biết. Nêu từ ngữ toàn dân tương ứng.

- Đọc bài 2 -59, nêu yêu cầu.

- HS làm bài.

- Gọi 1 HS lên nêu kết quả.

- HS và GV nhận xét, bổ sung.

Bài tập 2(59) :

- Tìm một số từ ngữ của tầng lớp học sinh hoặc của tầng lớp xã hội khác. giải thích nghĩa.

- mổ, chôm → lấy cắp.

- mõi: lấy cắp.

- cớm: công an.

- Đọc bài 3, nêu yêu cầu bài tập.

- Gv hướng dẫn.

- HS làm bài, nhận xét.

- GV nx, bổ sung.

- GV hướng dẫn hs làm bài tập 4- 5 ở nhà

Bài tập 3(59):

- Trường hợp nào nên dùng từ ngữ địa phương, truờng hợp nào không nên dùng.

a. Người nói chuyện với mình là người cùng địa phương.

b. Người nói chuyện với mình là ở địa phương khác.

c. Khi phát biểu ý kiến ở lớp.

d. Khi làm bài tập làm văn .

đ. Khi viết đơn từ, báo cáo gửi thầy giáo, cô giáo.

e. Khi nói chuyện với người nưôc ngoài biết Tiếng Việt.

→ Trường hợp (a) nên sử dụng từ địa phương, các trường hợp khác không nên sử dụng.