Giáo án Sinh học 11 Bài 12: Hô hấp ở thực vậ

A. Khởi động (3 phút)

- Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được ngay...kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới.

Khác với động vật và con người ở thực vật chưa có cơ quan hô hấp chuyên trách. Hô hấp xảy ra ở mọi cơ quan của cơ thể thực vật. Vậy hô hấp ở thực vật là gì? Thực vật có những con đường hô hấp nào? Để biết được những điều đó chúng ta sẽ đi tìm hiểu bài hôm nay.

B. Hình thành kiến thức (33p)

Hoạt động 1: Tìm hiểu về hô hấp ở thực vật

B1: GV làm thí nghiệm và yêu cầu HS quan sát, thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi:

+ Vì sao nước vôi trong ống nghiệm bên phải bình chứa hạt nảy mầm bị vẩn đục khi bơm hút hoạt động?

+ Giọt nước màu trong ống mao dẫn di chuyển về phía trái có phải do hạt nảy mầm hô hấp hút oxi không? vì sao?

+ Nhiệt kế trong bình chỉ nhiệt độ cao hơn nhiệt độ không khí bên ngoài bình chứng thực điều gì?

B2: GV: Từ thí nghiệm trên chứng tỏ điều gì?

B3:  GV hoàn thiện kiến thức: Sự hấp thụ oxi và thải khí CO₂ ở hạt nảy mầm là biểu hiện bên ngoài của hô hấp thực vật

- GV: Vậy hô hấp ở thực vật là gì?

- GV yêu cầu HS rút ra phương trình tổng quát.

- GV nêu câu hỏi: Hô hấp có vai trò như thế nào đối với cơ thể thực vật

- HS quan sát và thảo luận trả lời:

+ Nước vôi bị vẩn đục vì khi bơm hút hoạt động đã lấy khí CO₂ từ bình đựng hạt nảy mầm, chứng tỏ khí CO₂ do hạt nảy mầm thải ra

+ Đúng, điều đó chứng tỏ thể tích khí trong dụng cụ giảm và oxi đã bị hạt nảy mầm hút

+ Nhiệt kế trong bình chỉ nhiệt độ cao hơn chứng tỏ hoạt động của hạt nảy mầm đã thải nhiệt

- HS: Chứng tỏ sự hô hấp ở thực vật hấp thụ khí oxi, thải khí CO₂, thải nhiệt.

- HS: Trả lời.

- HS đại diện viết

- HS vận dụng kiến thức cũ, kết hợp SGK trả lời.

I. KHÁI QUÁT VỀ HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

1. Hô hấp ở thực vật là gì?

Hô hấp ở thực vật là quá trình chuyển đổi năng lượng của tế bào sống. Trong đó:

+ Các phân tử cacbohidrat bị phân giải đến CO₂ và H₂O

+ Năng lượng được giải phóng và một phần tích lũy trong ATP.

2. Phương trình hô hấp tổng quát

C₆H₁₂O₆ + 6O₂  →  6CO₂ + 6H₂O + Q (nhiệt + ATP)

3. Vai trò của hô hấp đối với cơ thể thực vật

- Năng lượng giải phóng dưới dạng ATP cung cấp cho các hoạt động sống của tế  bào và cơ thể

- Một phần năng lượng được giải phóng dưới dạng nhiệt để duy trì thân nhiệt, thuận lợi cho các phản ứng của enzim

- Tạo ra các sản phẩm trung gian cho các quá trình tổng hợp các chất khác trong cơ thể

**NL được hình thành:

- NL quan sát hiện tượng ở thí nghiệm

- NL hợp tác làm việc nhóm

- NL rút ra kiến thức từ hiện tượng quan sát được.

- NL định nghĩa

- NL tư duy, trình bày nội dung

- NL sử dụng ngôn ngữ

- Năng lực hợp tác.

Hoạt động 2: Tìm hiểu các con đường hô hấp ở thực vật.

- GV hỏi: Ở thực vật có những con đường hô hấp nào?

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK, sơ đồ hình 12.2 thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập.

- GV phát phiếu học tập và yêu cầu học sinh hoàn thành trong 5 phút.

- GV gọi một số HS hoàn thành phiếu học tập và các em khác nhận xét, bổ sung.

- GV nhấn mạnh:

+ Chu trình Crep diễn ra trong chất nền ti thể, còn chuỗi chuyền điện tử thì ở trên màng ti thể.

+ Cả hai con đường hô hấp này đều có chung GĐ đường phân

+ Hô hấp hiếu khí phân giải triệt để, tạo nhiều năng lượng hơn phân giải kị khí.

- HS: Có hai con đường: Phân giải kị khí và hiếu khí

- HS: Thảo luận nhóm và trả lời

Nội dung: Như đáp án phiếu học tập.

** NL được hình thành:

- NL trình bày.

- NL phân tích.

- NL hợp tác làm việc nhóm.

- NL quan sát tranh hình rút ra kiến thức.

- NL tư duy, sử dụng ngôn ngữ viết, nói.

Hoạt động 3: Tìm hiểu hô hấp sáng ở thực vật

- GV: Dựa vào SGK cho biết hô hấp sáng là gì?

- GV hỏi: Hô hấp sáng diễn ra khi nào?

- GV: Hô hấp sáng có đặc điểm như thế nào?

- Gv bổ sung và hoàn thiện kiến thức

- HS đại diện trả lời

 - HS: Khi cường độ ánh sáng cao, lượng CO₂ cạn kiệt, O₂ tích lũy lại nhiều.

- HS: Gây lãng phí sản phẩm quang hợp

III. HÔ HẤP SÁNG

- Là quá trình hấp thụ O₂ và giải phóng CO₂ ngoài ánh sáng.

- Chủ yếu xảy ra ở thực vật C₃, trong điều kiện cường độ ánh sáng cao.

- Xảy ra ở ba bào quan: Lục lạp, peroxixom, ti thể.

- Đặc điểm: Xảy ra đông thời với quang hợp, không tạo ATP, gây lãng phí sản phẩm của quang hợp.

** NL được hình thành:

- NL phân tích.

- NL hợp tác làm việc nhóm.

- NL quan sát tranh hình rút ra kiến thức.

- NL tư duy, sử dụng ngôn ngữ viết, nói.

Hoạt động 4: Tìm hiểu mối quan hệ giữa hô hấp với quang hợp và môi trường

- GV yêu cấu HS trả lời câu hỏi lệnh SGK: Dựa vào kiến thức về quang hợp và hô hấp hãy chứng minh quang hợp là tiền đề cho hô hấp và ngược lại?

- GV bổ sung và chứng minh bằng sơ đồ.

- GV nêu vấn đề: Các yếu tố môi trường nào ảnh hưởng đến hô hấp?

- GV: Nước ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp?

- GV hỏi: Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp?

- GV bổ sung và hoàn thiện kiến thức.

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi lệnh SGK: Dựa vào kiến thức về hô hấp đã học ở phần trên nêu vai trò của oxi đối với hô hấp của cây?

- GV hoàn thiện kiến thức.

- GV hỏi: Hàm lượng CO₂ ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp?

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi lệnh SGK: Dựa vào kiến thức về hô hấp, mối quan hệ giữa hô hấp và môi trường nêu một số biện pháp bảo quản nông sản.

- HS suy nghĩ, thảo luận nhóm và trả lời.

- HS đại diện trả lời.

- HS nghiên cứu SGK và trả lời

- HS: Nhiệt độ tăng thì cường độ hô hấp tăng theo đến giới hạn nhất định.

- HS suy nghĩ trả lời: Oxi là nguyên liệu của hô hấp hiếu khí, thiếu oxi sẽ xảy ra phân giải kị khí.

- HS suy nghĩ tra lời:

+ Bảo quản khô: Giảm hàm lượng nước. (phơi, sấy khô) → tốc độ hô hấp giảm

+ Bảo quản lạnh: Giảm nhiệt độ, bảo quản nơi thoáng mát. ức chế phản ứng enzim → ức chế quá trình hô hấp

+ Bảo quản trong nồng độ CO2 cao: Tăng hàm lượng CO_2. Nồng độ CO₂ cao sẽ ức chế quá trình hô hấp.

2. Mối quan hệ giữa hô hấp và môi trường

a. Nước

Cường độ hô hấp tỉ lệ thuận với hàm lượng nước.

b. Nhiệt độ

- Nhiệt độ tăng đến nhiệt độ tối ưu thì cường độ hô hấp tăng.

- Nhiệt độ tăng quá nhiệt độ tối ưu thì cường độ hô hấp giảm.

c. Oxi

- Cường độ hô hấp tỉ lệ thuận với nồng độ oxi.

d.Hàm lượng CO₂

- Cường độ hô hấp tỉ lệ nghịch với nồng độ CO2.

**NL được hình thành:

- NL trình bày.

- NL tư duy, trình bày nội dung.

- NL sử dụng ngôn ngữ.

- NL vận dụng kiến thức vào thực tế cuộc sống.