Giáo án Vật Lí 10 Bài 38: Sự chuyển thể của các chất (mới, chuẩn nhất)

HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (5’)

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực xử lí tình huống, năng lực giao tiếp, năng lực nhận thức, điều chỉnh hành vi, tư duy sáng tạo.

Sự nóng chảy và sự đông đặc và nêu được các đặc điểm của các quá trình chuyển thể này?...

Hs định hướng ND

Tiết 63:

SỰ CHUYỂN THỂ CỦA CÁC CHẤT

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu: Định nghĩa và nêu được các đặc điểm của sự nóng chảy và sự đông đặc và nêu được các đặc điểm của các quá trình chuyển thể này.

Viết được công thức tính nhiệt nóng chảy của vật rắn. Nêu được tên và đơn vị của các đại lượng trong công thức.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực xử lí tình huống, năng lực giao tiếp, năng lực nhận thức, điều chỉnh hành vi, tư duy sáng tạo

Nêu câu hỏi giúp học sinh ôn tập.

Tiến hành thí nghiệm đun nóng chảy nước đa hoặc thiếc.

Lấy ví dụ tương ứng với mỗi đặc điểm.

Quá trình nóng chảy là quá trình thu nhiệt hay tỏa nhiệt?

Nhận xét các yếu tố có thể ảnh hưởng đến độ lớn nhiệt nóng chảy.

Nhận xét ý nghĩa của nhiệt nóng chảy riêng.

Giới thiệu khái niệm nhiệt nóng chảy.

Giải thích công thức 38.1.

Nhớ lại khái niệm về sự nóng chảy và đông đặc đã học ở THCS.

Quan sát thí nghiệm, đồ thị 38.1 và trả lời C1.

Đọa SGK và rút ra các đặc điểm của sự nóng chảy.

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

I. Sự nóng chảy

1. Thí nghiệm

Mỗi chất rắn kết tinh (ứng với một cấu trúc tinh thể) có một nhiệt độ nóng chảy không đổi xác định ở mỗi áp suất cho trước.

+ Các chất rắn vô định hình (thuỷ tinh, nhựa dẻo, sáp nến,...) không có nhiệt độ nóng chấyc định.

2. Nhiệt nóng chảy

 Nhiệt lượng cung cấp cho chất rắn trong quá trình nóng chảy gọi là nhiệt nóng chảy.                    

Q = λ.m

- Q: nhiệt lượng cung cấp cho vật (J)

- m: khối lượng của vật (kg)

- λ: nhiệt nóng chảy riêng của chất dùng làm vật rắn (J/kg)

Nêu câu hỏi giúp học sinh ôn tập.

Hướng dẫn: Xét các phân tử chất lỏng và phân tử hơi ở gần bề mặt chất lỏng.

Nêu và phân tích các đặc điệm của sự bay hơi và ngưng tụ.

Nhớ lại khái niệm về sự bay hơi và ngưng tụ.

Thảo luận để giải thích nguyên nhân bay hơi và ngưng tụ.

Trả lời C2.

Trả lời C3

II. Sự bay hơi

1. Thí nghiệm và giải thích

(hình 38.2)

Mô tả hoặc mô phỏng thí nghiệm hình 38.4.

Hướng dẫn: so sánh tốc độ bay hơi và ngưng tụ trong mỗi trường hợp.

Nêu khái niệm và giới thiệu tính chất của hơi khô và hơi bão hòa.

Hướng dẫn; Xét số phân tử hơi khi thể tích hơi bão hòa thay đổi.

Thảo luận để giải thích hiện tượng thí nghiệm.

Nhận xét về lượng hơi trong hai trường hợp.

Trả lời C4.

II. Sự bay hơi

2. Hơi khô và hơi bão hoà

3. Ứng dụng (SGK)

Nêu câu hỏi để học sinh ôn tập.

Hướng dẫn: so sánh điều kiện xảy ra.

Nhận xét trình bày của học sinh.

Nhắc lại thí nghiệm về đun nước sôi, vẽ đồ thị về sự thay đổi nhiệt độ của nước từ khi đun đến khi sôi và trong quá trình sôi.

Khi nước đang sôi, ta vẫn cung cấp nhiệt lượng cho nước nhưng nhiệt độ của nước vẫn không thay đổi. Nhiệt lượng nước nhận được trong khi đang sôi dùng để làm gì và dùng công thức nào để tính nhiệt lượng này?

- Trình bày công thức tính nhiệt lượng hoá hơi.

- Giới thiệu bảng 38.5 SGK.

- Yêu cầu HS cho biết nhiệt hoá hơi của nước ở nhiệt độ sôi bằng 2,3.10⁶ J/kg có nghĩa gì?

Nhớ lại khái niệm sự sôi.

Phân biết với sự bay hơi.

Trình bày các đặc điểm của sự sôi.

+ Nhắc lại thí nghiệm về đun nước. Giải thích đồ thị do GV vẽ trên bảng.

+ HS trả lời

+ Viết công thức tính nhiệt hoá hơi.

+ HS trả lời và thảo luận.

III. Sự sôi

1. Thí nghiệm

2. Nhiệt hoá hơi

Q = L.m

- Q: Nhiệt lượng khối chất lỏng thu vào để toả hơi (J)

- m: Khối lượng của phần chất lỏng đã hoá hơi ở nhiệt độ sôi.

- L: Nhiệt hoá hơi riêng của chất lỏng (J/kg)

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực xử lí tình huống, năng lực giao tiếp, năng lực nhận thức, điều chỉnh hành vi, tư duy sáng tạo

GV giao nhiệm vụ cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1: Điều nào sau đây không đúng?

    A. Sự bay hơi là quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể khí (hơi) ở bề mặt chất lỏng.

    B. Sự nóng chảy là quá trình chuyển từ thể rắn sang thể lỏng.

    C. Sự ngưng tụ là quá trinh chuyển từ thể lỏng sang thể rắn.

    D. Sự sôi là quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể khí xảy ra ở cả bên trong và trên bề mặt chất lỏng.

Câu 2: Ở áp suất tiêu chuẩn, chất rắn kết tinh nào sau đây có nhiệt độ nóng chảy là 283 K.

    A. Thiếc.

    B. Nước đá.

    C. Chì.

    D. Nhôm.

Câu 3: Nhiệt độ nóng chảy của chất rắn kết tinh không có đặc điểm

    A. chất vô định hình không có nhiệt độ nóng chảy xác định.

    B. chất rắn kết tinh có nhiệt độ nóng chảy xác định.

    C. thể tích của tất cả các chất rắn đều tăng khi nóng chảy.

    D. với mỗi cấu trúc tinh thẻ, nhiệt độ nóng chảy phụ thuộc vào áp suất bên ngoài

Câu 4: Nhận định nào sau đây không đúng?

    A. Nhiệt nóng chảy là nhiệt độ ở đó chất rắn bắt đầu nóng chảy.

    B. Trong thời gian nóng chảy, nhiệt độ của chất rắn kết tinh không thay đổi.

    C. Trong thời gian nóng chảy, nhiệt độ của chất rắn vô định hình tăng.

    D. Nhiệt nóng chảy của một vật rắn tỉ lệ với khối lượng của vật.

Câu 5: Khi một chất lỏng bị “bay hơi” thì điểu nào sau đây không đúng?

    A. Số phân tử hơi bị hút vào trong chất lỏng ít hơn số phân tử chất lỏng thoát khỏi bề mặt chất lỏng.

    B. Nhiệt độ của khối chất lỏng giảm.

    C. Sự bay hơi chỉ xảy ra ở bề mặt của chất lỏng.

    D. Chỉ có các phân tử chất lỏng thoát khỏi bề mặt chất lỏng thành phân tử hơi.

Câu 6: Phát biểu nào sau đây là không đúng? Tốc độ bay hơi của một lượng chất lỏng

    A. không phụ thuộc vào bản chất của chất lỏng.

    B. càng lớn nếu nhiệt độ chất lỏng càng cao.

    C. càng lớn nếu diện tích bề mặt chất lỏng càng lớn.

    D. phụ thuộc vào áp suất của khí (hay hơi) trên bề mặt chất lỏng.

Câu 7: Một chất hơi đạt trạng thái “hơi bão hòa” thì

    A. ở cùng một nhiệt độ, áp suất hơi là như nhau với mọi chất.

    B. khi thể tích giảm, áp suất hơi tăng.

    C. áp suất hơi không phụ thuộc vào nhiệt độ hơi.

    D. tốc độ ngưng tụ bằng tốc độ bay hơi.

Câu 8: Trong thời gian sôi của một chất lỏng, ở áp suất chuẩn,

    A. chỉ có quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể khí ở bên trong chất lỏng.

    B. nhiệt độ của chất lỏng không đổi.

    C. chỉ có quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể khí ở trên bề mặt chất lỏng.

    D. nhiệt độ của chất lỏng tăng.

Câu 9: Lượng nước sôi có trong một chiếc ấm có khối lượng m = 300 g. Đun nước tới nhiệt độ sôi, dưới áp suất khí quyển bằng 1atm. Cho nhiệt hóa hơi riêng của nước là 2,3.10⁶ J/kg. Nhiệt lượng cần thiết để có m’ = 100 g nước hóa thành hơi là

    A. 690 J.

    B. 230 J.

    C. 460 J.

    D. 320 J.

Hướng dẫn giải và đáp án

HOẠT ĐỘNG 4,5: Hoạt động vận dụng,tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực xử lí tình huống, năng lực giao tiếp, năng lực nhận thức, điều chỉnh hành vi, tư duy sáng tạo

Tại sao ta có thể tạo ra cốc nước mát bằng việc thả vài mẩu nước đá vào cốc nước thường?

Lời giải:

Khi nước đá tan chảy nó thu nhiệt từ cốc nước thường làm cho cốc nước lạnh