Giáo án bài Bố cục trong văn bản

HĐ1.HDHS tìm hiểu bố cục trong văn bản:

- Gọi hs đọc bài tập.

- HS đọc và trả lời BT 1/a.

Tình huống: Em muốn viết một lá đơn để xin ra nhập đội TNTP HCM.

I. Bố cục và những yêu cầu về bố cục trong VB:

1. Bố cục trong văn bản:

a. Bài tập

-Viết một lá đơn để xin ra nhập đội TNTP HCM.

H: Những nội dung trong lá đơn ấy có cần được sắp xếp theo một trật tự không?

-> Sắp xếp nội dung theo một trật tự nhất định.

H: Em sẽ sắp xếp các nội dung đó như thế nào?

- Ví dụ: Viết đơn

1) Phần mở đầu:

+ Quốc hiệu, tiêu ngữ

+ Địa điểm, thời gian viết đơn.

+ Tên đơn

+ Nơi nhận đơn

2) Phần nội dung:

- Tự giới thiệu (họ tên, ngày- tháng- năm sinh, học sinh lớp, trường)

+ Trình bày nguyện vọng, yêu cầu (lí do xin vào đội)

3) Phần kết thức.

+ Lời hứa hẹn

+ Chữ kí, họ và tên người viết đơn

+ Phần ghi chú (nếu có)

H: Có thể tuỳ thích muốn ghi nội dung như nào trước hay không?

- Không thể tuỳ tiện, muốn ghi nội dung nào trước cũng được. Vì sẽ làm cho văn bản lộn xộn, khó hiểu.

GVchốt: Sự sắp đặt nội dung các phần trong văn bản theo trình tự hợp lí được gọi là bố cục.

b. Kết luận:

- Bố cục là sự sắp xếp các phần trong văn bản theo 1 trình tự hợp lí.

H: Theo em, vì sao khi xd văn bản cần phải quan tâm tới bố cục?

- Khi xây dựng văn bản cần phải quan tâm tới bố cục hợp lí sẽ làm cho người đọc hiểu được nội dung văn bản một cách dễ dàng.

* Bài tập ứng dụng: Bài 1 (30)

VD: Khi tả theo cây cối, ta có thể tuân theo dàn bài sau:

MB: Giới thiệu cây định tả là gì? Trồng ở đâu, có từ bao giờ?

TB: Có thể theo trật tự sau:

+ Tả bao quát: Tầm vóc, hình dáng, vẻ đẹp…

+ Tả chi tiết từng bộ phận

+ Môi trường sống và điều kiện liên quan

- KB: Cảm nghĩ và t/c đối với cây được tả

HS lấy ví dụ theo yêu cầu BT 1

HS thảo luận trả lời

HS đọc câu chuyện (1) và trả lời CH

H:Câu chuyện trên đã có bố cục chưa?

(Gợi ý: So sánh với văn bản gốc (SGK TN 6- Tập 1) “ếch ngồi đáy giếng”)

H: Cách kể chuyện như vậy bất hợp lí ở chổ nào?

* Trong văn bản gốc: 3 đoạn

Đ1: Có 1 con ếch sống trong 1 không gian hẹp, xung quanh chỉ có những con vật bé nhỏ, nên tiếng kêu của của ếch là to nhất  ếch ngộ nhận về tầm cỡ của mình.

Đ2: Sự việc khách quan khiến ếch thay đổi hoàn cảnh sống.

Đ3: .Ếch phải trả giá cho những hiểu biết của mình.

2. Những yêu cầu về bố cục trong văn bản:

* Bài tập

- Văn bản (1)

+ So với văn bản “ếch ngồi đáy giếng” (NV 6 – tập 1) thì văn bản (1) có bố cục không hợp lí, các ý lộn xộn không thống nhất, không theo trình tự thời gian sự việc

H: Vậy nên sắp xếp bố cục câu chuỵên trên như thế nào?

HS đọc văn bản (2) và trả lời câu hỏi:

- Xác định các đoạn văn trong ví dụ

H:Nội dung từng phần có rõ ràng không?

H:Cách kể chuyện như trên bất hợp lí chổ nào?

H:Vì sao lại như vậy: hãy so sánh với văn bản “Lợn cười, áo mới” (NV6- tập 1 – T 126)?

+ Sắp xếp theo trình tự thời gian, sự việc và bố cục 3 phần như nguyên bản.

- Văn bản (2)

+ Nội dung không rõ ràng:

+ Đoạn 1: Giới thiệu một anh hay khoe,đang muốn khoe mà chưa được.

+ Đoạn 2: anh đã khoe được áo mới.

+ Không hợp lí: Không nêu bật được ý nghĩa phê phán, không đem lại tiếng cười cho mọi người

+ So với văn bản “lợn cưới, áo mới” (NV 6 – Tập 1 – T 126) thì văn bản (2) đảo lộn về sự sắp xếp các câu, ý  mất yếu tố bất ngờ gây tiếng cười

+ Sửa: Sắp xếp lại theo nguyên bản:

* Kết luận:

- Bố cục của văn bản phải rành mạch, hợp lí, phù hợp với mục đích giao tiếp

H: Vậy, bố cục của văn bản cần phải đảm bảo yêu cầu nào?

H: ở lớp 6 các em đã được học các kiểu văn bản nào? (tự sự – miêu tả)

H: Bố cục của 2 kiểu văn bản đó có 3 phần. Đó là những phần nào? Nêu nhiệm vụ của từng phần?

H:Có cần phân biệt của từng phần không? Vì sao?

3. Các phần của bố cục:

* Bài tập

a. Nhiệm vụ của 3 phần M B - TB -KB

- Trong văn bản miêu tả:

MB: Giới thiệu tên của đối tượng.

MT: Miêu tả cụ thể về đối tượng

KB: Nêu cảm nghĩ của bản thân về đối tượng.

- Trong văn bản tự sự

MB: Giới thiệu chung về nhân vật, sự việc.

TB: Trình bày diễn biến của sự việc, hành động, tính cách và mâu thuẫn.

KB: Kết thúc truyện

b. Cần phân bịêt nhiệm vụ của mỗi phần vì mọi phần có nhiệm vụ riêng.

*Kết luận:

- Bố cục văn bản thường gồm 3 phần: MB – TB – KB

HS thảo luận CH (c)

Sai : Vì

+ MB vừa là sự thông báo đề tài của văn bản, vừa cố gắng lằm cho người độc (người nghe) có thể đi vào đề tài đó 1 cách dễ dàng, tự nhiên, hướng thú và hình dung được các bước đi của bài.

+ KB: không chỉ có nhiệm vụ nhắc lại đề tài mà còn làm cho văn bản để lại ấn tượng cho người đọc (người nghe)

- HS thảo luận CH (d) – trả lời

-> Không: vì bố cục 3 phấn có khả năng giúp văn bản trở nên hợp lí

CH: Có phải cứ chia bố cục làm 3 phần thì tự nhiên sẽ trở nên hợp lí không?

-> Không? Bố cục 3 phần chỉ hợp lí, rõ ràng khi MB – TB - KB phải được triển khai lôgic, hợp lí .

CH:Bố cục văn bản thường có mấy phần?

GV gọi 1 HS đọc ghi nhớ - SGK

-> Ghi nhớ: SGK – T30

HĐ2.HDHS luyện tập:

Ví dụ1: Xác định theo diễn biến tâm trạng của nhân vật

VD2: Theo diễn biến sự việc

MB: Tai hoạ giáng xuống đầu 2 anh em

TB: + Cuộc chia tay đồ chơi

+ Cuộc chia tay ở lớp

+ Cuộc chia tay đột ngột ở nhà

KB: Thủy để lại con EN cho anh và tâm trạng của Thành.

- HS có thể kể lại bằng một bố cục khác

- Gọi hs đọc bài tập 3

- HS thảo luận, trả lời BT3

II. Luyện tập

1. Bài tập 2: SGK – T 30

MB: Tâm trạng của hai anh em đêm trước ngày chia tay

TB: Tâm trạng của hai anh em trong buổi sáng chia tay.

+ Trong vườn

+ Khi chia đồ chơi

+ Chia tay lớp học

+ Cuộc chia tay của hai anh em

KB: Tâm trạng của Thành.

2. Bài 3:

- Bố cục chưa rành mạch, hợp lí.

+ Điểm (1)(2)(3) (TB) mới chỉ là kể lại việc học tốt chưa chưa phải là trình bày kinh nghiệm học tốt.

+ Điểm (4): Không nói về học tập.

- Sửa:

+ MB: Chào mừng….

+ TB:

Nêu từng kinh nghiệm học tập

-> Kinh nghiệm học tập trên lớp

-> Kinh nghiệm tham khảo tài liệu….

Kết quả của những kinh nghiệm đó đem lại

+ KB: Nêu nguyện vọng, chúc hội nghị thành công