Giáo án bài Đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận

HĐ1. HDHS tìm hiểu đề văn nghị luận:

- Giáo viên gọi học sinh đọc đề trong mục I1 SGK

H:Các đề văn nêu trên có thể xem là đề bài, đầu đề được không?

I.Tìm hiểu đề văn nghị luận:

1.Nội dụng và tính chất của đề văn ghị luận.

- Xét các đề văn SGK T21

a. Có thể xem là đầu đề, đề bài và có thể dùng làm đề bài cho bài văn sắp viết.

b. Căn cứ: Mỗi đề đều nêu ra một khái niệm một vấn đề lí luận.

VD: “Lối sống giản dị”

“Tiếng Việt giàu đẹp”

Đó là những nhận định, những quan điểm, luận điểm.

"Thuốc đắng giã tật" -> 1 tư tưởng

"Hãy biết giữ thời gian" -> lời kêu gọi mang một tư tưởng.

H: Căn cứ vào đâu để nhận ra các đề trên là đề nghị luận?

c.Tính chất của đề như 1 lời khuyên, tranh luận, giải thích ... -> có tính định hướng cho bài viết, chuẩn bị cho học sinh 1 thái độ, 1 giọng điệu. (đồng tình, phản bác, lật ngược vấn đề…)

H: Hãy nêu một cách nhận biết một đề văn nghị luận.

* Kết luận: ý 1 phần ghi nhớ

H: Đề bài nêu lên vấn đề gì?

2.Tìm hiểu đề văn nghị luận:

a. Bài tập Tìm hiểu đề “Chớ nên tự phụ”

- Đề nêu lên vấn đề: không nên tự phụ

H: Đối tượng và phạm vi nghị luận ở đây là gì?

- Đối tượng và phạm vị nghị luận: Tự do

H: Khuynh hướng và tư tưởng của đề là gì?

- Khuynh hướng:

+ Khẳng định đức tính cần phải khiêm tốn

+ Phủ định thái độ tự phụ.

H:Đề này đỏi hỏi người viết phải làm gì?

H: Tính chất của đề văn có ý nghĩa gì đối với việc làm văn?

- Viết theo lối khuyên nhủ, phân tích: chỉ ra và có thái độ phê phán thói tự phụ, kiêu căng và khẳng định sự khiêm tốn, học hỏi

H:Từ việc tìm hiểu đề trên hay cho biết: Trước một đề văn muốn làm bài tốt cần tìm hiểu điều gì trong đề?

b. Kết luận:

- Ý 2 phần ghi nhớ SGK - T23.

HĐ2. HDHS tìm hiểu đề văn nghị luận:

- Giáo viên đọc và nêu câu hỏi mục II 1SGK

H: Hãy nêu ra các luận điểm gần gũi với luận điểm của đề bài?

II. Lập ý cho bài văn nghị luận:

1.Đề bài: Chớ nên tự phụ

1. Xác lập luận điểm

- Luận điểm chính: Tự phụ là một thói quen xấu của con người bao nhiêu thì từ phụ lại làm xấu nhân cách con người bấy nhiêu.

- Luận điểm phụ

+ Tự phụ khiến cho bản thân không biết mình là ai.

+ Tự phụ luôn đi kèm với thái độ khinh bỉ, thiếu tôn trong người khác.

+ Tự phụ khiến cho bản thân phải bị chê trách, mọi người xa lánh.

H:Làm thế nào để tìm được luận cứ cho đề trên?

Ví dụ:

+ Từ phụ là cách đánh giá quá cao tài năng, thành tích của mình, do đó coi thường mọi người.

+ Khuyên chế nên tự phụ: => mình không biết mình => bị mọi người xa lánh

2.Tìm hiểu luận cứ:

- Bằng cách trả lời các câu hỏi (kèm theo dẫn chứng)

- Tự phụ là gì?

- Vì sao khuyên chớ nên tự phụ?

+ Từ phụ có hại:

=> Khi khó khăn không có người giúp đỡ…

=> Gây nên nỗi buồn cho chính mình

=> Khi thất bại thường tự ti

- Tự phụ có hại như thế nào? hại cho ai?

H:Thế nào là lập ý cho bài văn nghị luận?

- Giáo viên gọi một học sinh đọc mục ghi nhớ SGK

3. Xây dựng lập luận:

- Có thể bắt đầu từ việc định nghĩa “ tự phụ => sau đó làm nổi bật một số nét tính cách cơ bản của kẻ tự phụ => Tác hại của nó.

=>KL: ý 3 ghi nhớ.

* Kết luận chung:

*Ghi nhớ SGk T 23

HĐ3. HDHS luyện tập:

- Tìm hiểu đề và tìm ý cho đề bài?

- Nhận xét, bổ sung.

H:Em sẽ chọn lí lẽ và dẫn chứng nào làm luận cứ cho bài viết?

III.Luyện tập:

- Định hướng dựa vào bài đọc thêm

- Đề bài: Sách là người bạn lớn của con người

- Con người sống không thể không có bạn

- Người ta cần bạn để làm gì?

- Sách thoa mãn những yêu cầu nào, được coi là người bạn lớn.

* Luận điểm:

Lợi ích việc đọc sách: Sách thoả mãn nhu cầu hưởng thụ và phát triển tâm hồn.

* Luận điểm nhỏ:

(1) Giúp học tập, rèn luyện hàng ngày

(2)Mở mang trí tuệ, hiểu biết

(3) Nối liền quá khứ, hiện tại, tương lai

(4) Cảm thông, chia sẻ với con người, dân tộc, nhân loại.

(5) Giúp thư giãn, thưởng thức trò chơi

(6) Cần biết chọn sách, biết cách đọc sách, trân trọng sách tốt.

* Dàn ý:

- Mở bài: Khẳng định vai trò quan trọng của sách đối với con người và đưa ra luận điểm : “ Cuốn sách là người bạn lớn của con người”

- Thân bài:

+ ý (1)

+ ý (2)

+ ý (3), + ý (4), + ý (5)

Kết bài: Phải biết quý trọng sách và chọn đọc sách cho phù hợp. (ý 6)