Giáo án Văn 8 bài Muốn làm thằng cuội - Giáo án Ngữ văn lớp 8

HĐ1. HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:

-GV hướng dẫn đọc: rõ ràng, ngắt nhịp 4/3 hoặc 2/2/3.

- GV đọc mẫu, hs đọc.

Nhận xét.

H: Theo dõi chú thích sao, nêu vài nét về tác giả?

H :Kể tên một số tác phẩm tiêu biểu của tác giả?

- Khối tình con I,II (thơ - 1917)

- Giấc mộng con I (tiểu thuyết - 1917)

- Thề non nước (tiểu thuyết - 1920).

- Giấc mộng con II (1932).

- Giấc mộng lớn ( tự truyện - 1932).

I. Đọc và tìm hiểu chú thích:

1. Đọc:

2. Chú thích:

a. Tác giả:

- Tản Đà (1889- 1939) tên khai sinh là Nguyễn Khắc Hiếu.

- Quê : Sơn Tây- Hà Nội.

- Thơ ông tràn đầy cảm xúc lãng mạn, đậm đà bản sắc dân tộc, có những tìm tòi và sáng tạo mới mẻ. Ngoài ra Tản đà còn viết văn xuôi : tản văn, tuỳ bút, tự truyện và những thiên du kí viễn tưởng đặc sắc...

H:Em biết gì về bài thơ “Muốn làm thằng cuội”?

H: Hãy giải nghĩa các từ: Cung quế, thế gian trần thế , chị Hằng!

b. Tác phẩm:

- “Muốn làm thằng cuội” nằm trong “Khối tình con”- 1917.

c. Từ khó:

- SGK/ 156

HĐ2. HDHS đọc hiểu văn bản:

H: Bài thơ được viết theo thể thơ nào?

- Thất ngôn bát cú đường luật.

II. Đọc – hiểu văn bản:

1. Thể thơ: thất ngôn bát cú đường luật

- Đọc hai câu thơ đầu

H: Hai câu thơ nhà thơ tâm sự điều gì? Với ai?

- Tâm sự của Tản Đà với chị Hằng.

3. Phân tích:

a. Hai câu đầu:

“ Đêm thu buồn lắm chị Hằng ơi!

Trần thế em nay chán nửa rồi,

- Hai câu thơ là lời tâm của tác giả với chị Hằng trong một đêm thu. Lời thơ như một tiếng than, một nỗi lòng, một tâm trạng trước cảnh đời buồn chán.

H: Vì sao tác giả có tâm trạng đó?

- GV: Xã hội phong kiến Việt đầu thế kỷ XX là một xã hội đen tối ngột ngạt, vì vậy những người có đầu óc, muốn thoát li mà không thoát li nổi họ phải thoát li vào mộng tưởng, vào cõi tiên, vào thơ.

H: Tai sao nhà thơ lại bày tỏ với chị Hằng?

H: Em hiểu như thế nào về nội dung hai câu thơ đầu?

- Trong suy nghĩ của nhà thơ, chị Hằng ở trên cao sẽ thấy hết sự tầm thường dưới mặt đất. Đồng thời thể hiện khát vọng thoát khỏi trần gian hướng tới cái đẹp lí tưởng cao rộng.

=> Bằng ngôn ngữ thơ thân mật đến suồng sã, nhà thơ thể hiện tâm trạng bất hoà sâu sắc với xã hội đương thời.

- Gọi hs đọc 4 câu thơ sau.

H: Tản Đà thường nhận mình là “ngông”,em hiểu “ngông” nghĩa là gì?

Ngông : là làm những việc trái với lẽ thường, khác mọi người xung quanh. Trong văn học, ngông là biểu hiện của ngòi bút có cá tính mạnh mẽ, bất hoà sâu sắc với xã hội đương thời, không chịu gò ép mình trong khuôn khổ chật hẹp của lễ nghi, lề thói thông thường.

b. Bốn câu thơ sau:

“ Cung quế đã ai ngồi đó chửa?

Cành đa xin chị nhắc lên chơi.

Có bầu có bạn can chi tủi,

Cùng gió cùng mây thế mới vui”

- Trong văn học, “ngông” là biểu hiện của ngòi bút có cá tính mạnh mẽ, không chịu gò ép mình trong khuôn khổ chật hẹp của lễ nghi, lề thói thông thường.

H: Em hãy phân tích cái ngông của Tản Đà trong 4 câu thơ trên?

- Câu 3: Cung quế.. chửa -> như một câu hỏi thăm dò, cung trăng đã có ai ở đó chưa?

- Câu 4: thể hiện ước muốn được chị Hằng nhắc lên chơi.

( GV liên hệ truyền thuyết sự tích mặt trăng và bài đồng dao chú cuội...)

H: Cái “ngông” ở cặp câu thơ 5-6 được thể hiện như thế nào?

- Cặp câu 5- 6: thể hiện rõ tính “ngông” , chất đa tình của Tản Đà. Từ cách xưng hô “chị”, “em” có vẻ thân mật đúng đắn đã chuyển sang tình tri kỉ, mong muốn được sánh vai bầu bạn cùng người đẹp Hằng Nga và thiên nhiên mây gió.Bởi lên đấy ông có thể hoàn toàn xa lánh được cái “cõi trần nhem nhuốc” mà ông chán ghét.

- Tác giả từng viết:

Chung quanh những đã cùng cây

Biết người tri kỉ đâu đây mà tìm.

Hay : Kiếp sau xin chớ làm người

Làm đôi chim nhạn tung trời mà bay.

- Cõi trần Tản Đà luôn thấy buồn, trống vắng, cô đơn và khắc khoải đi tìm tâm hồn tri kỉ , giờ đây lên cung quế được sánh vai bầu bạn với người đẹp được thoả chí cùng mây gió thì còn gì lí thú hơn.

- Đọc hai câu cuối.

H: Em hiểu hình ảnh “Tựa nhau trông xuống thế gian cười” như thế nào?

H: Em hiểu cái cười ở đây có nghĩa là gì?

- Cái cười có thể hiểu theo hai ý nghĩa: thoả mãn vì đã đạt được khát vọng thoát li mãnh liệt, xa lánh hẳn cõi trần bụi bặm.

- Thể hiện sự mỉa mai khinh bỉ cõi trần giờ đây chỉ bé tí khi mình đã bay bổng lên cung trăng.

-> Đó là đỉnh cao của tâm hồn lãng mạn và ngông của Tản Đà.

c. Hai câu thơ cuối:

“ Rồi cứ mỗi năm rằm tháng tám,

Tựa nhau trông xuống thế gian cười”

- Một hình ảnh tưởng tượng đầy ý vị và bất ngờ: đêm trung thu nhà thơ ngồi trên cung trăng , tựa vai chị Hằng cùng ngắm thế gian và “cười”.

- “Cười” ở đây có thể có cả hai ý nghĩa: vừa thoả mãn vì đã đạt được khát vọng thoát li trần thế, vừa thể hiện sự mỉa mai khinh bỉ cái cõi trần gian đáng chán ghét. Đó chính là đỉnh cao của hồn thơ lãng mạn và “ngông” của Tản Đà.

d. Nghệ thuật:

- Cảm xúc mãnh liệt, dồi dào, phóng túng bay bổng và sâu lắng thiết tha được biểu hiện một cách tự nhiên, thoải mái, nhuần nhuỵ.

- Lời lẽ giản dị, trong sáng.

- Sức tưởng tượng phong phú, táo bạo.

- Thể thơ đường luật vẫn tuân thủ vần luật nhưng không gò bó trói buộc hồn thi sĩ, không câu nệ bởi công thức, khuân sáo tạo nên sức hấp dẫn cho bài thơ.

HĐ3. HDHS tổng kết:

H: Em cảm nhận được gì về nội dung và nghệ thuật của bài thơ?

- Gọi hs đọc ghi nhớ SGK

III. Tổng kết:

* Ghi nhớ: SGK/ 157

HĐ4. HDHS luyện tập:

- Đọc bài 1 SGK- 157, nêu yêu cầu.

- Gọi vài em lên chữa bài tập.

HS nhận xét.

GV sửa chữa bổ sung.

IV. Luyện tập:

Bài 1 (157).

- Cặp câu 3- 4 và 5-6 đối nhau về h/a, ý tứ ngôn từ: cung quế/ cành đa.

Có bầu có bạn/ cùng gió cùng mây

Đọc bài tập 2, xác định yêu cầu, làm bài.

GV hướng dẫn, bổ sung.

2. Bài 2 (157). So sánh ngôn ngữ, giọng điệu bài thơ này với “ Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan.

Giải:

- Bài “Qua Đèo Ngang” tuy chất chứa tâm trạng nhưng giọng điệu mực thước, trang trọng, đăng đối.

- Bài “Muốn làm thằng cuội” giọng nhẹ nhàng thanh thoát pha chút tình tứ, hóm hỉnh có nét phóng túng ngông nghênh của một hồn thơ lãng mạn thoát ly.