Giáo án Văn 8 bài Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác - Giáo án Ngữ văn lớp 8

HĐ1. HDHS và tìm hiểu chú thích:

- Giáo viên hướng dẫn đọc: diễn cảm phù hợp với khẩu khí ngang tàng, giọng điệu hài hùng, cặp 3-4 chuyển giọng thống thiết.

- Giáo viên đọc mẫu.

- Học sinh đọc .

- HS và GV sửa chữa, nhận xét.

I. Đọc- tìm hiểu chú thích:

1. Đọc :

2. Chú thích:

a. Tác giả:

- Phan Bội Châu (1867-1940) tên thật là Phan Văn San.

Hiệu: Sào Nam,

Quê: làng Đan Nhiệm (nay thuộc Nam Hoà- Nam Đàn- Nghệ An).

- Là nhà yêu nước, nhà cách mạng lớn nhất dân tộc trong vòng 25 năm đầu thế kỉ XX.

- Là nhà thơ, nhà văn lớn có sự nghiệp sáng tác đồ sộ.

H: Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ?

- Khi tác giả bị bắt giam tại Quảng Đông- Trung Quốc. Chúng có ý định trao trả ông cho TDP ( trước đó ông bị TDP) kết án tử hình vắng mặt năm 1912). Ông nghĩ mình khó có thể thoát chết được nên đã viết “Ngục trung thư” nhằm để lại một bức thư tuyệt mậnh tâm huyết cho đồng bào, đồng chí.

Đọc từ khó - SGK?

- Y/ c hs giải nghĩa các từ ngữ:

b. Tác phẩm:

- Bài thơ sáng tác vào đầu năm 1941, đời khi tác giả bị bắt giam tại Quảng Đông- Trung Quốc.

- Là bài thơ nôm nằm trong tác phẩm : “Ngục trung thư” viết bàng chữ Hán năm 1914.

c. Từ khó (SGK)

- Kinh tế, bủa tay, phong lưu, hào kiệt.

HĐ2. HDHS đọc hiểu văn bản:

H: Bài thơ được viết theo thể thơ nào?

- Thất ngôn bát cú Đường luật.

II. Đọc hiểu văn bản:

1. Thể loại:

- Thất ngôn bát cú Đường luật.

2. Bố cục:

- Đề, thực. luận, kết.

H:Em hiểu như thế nào về hai chữ “cảm tác”ở nhan đề bài thơ ?

H: Từ đó em hiểu như thế nào về nhan đề: “ Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác”?

- Đọc hai câu đầu,

- Hào kiệt: người có tài năng, chí khí hơn người.

- Phong lưu: ung dung, đường hoàng.

Câu thơ sử dụng lặp từ nào?

- Vẫn.

3. Phân tích:

a. Hai câu đề:

- Cảm tác: Cảm xúc được viết ra thành sáng tác.

⇒ “ Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác”là cảm xúc được viết khi bị bắt giam ở nhà ngục Quảng Đông.

- Hs đọc hai câu thơ:

H: Hai câu đầu khí phách, phong thái của nhà chí sĩ như thế nào?

- Đường hoàng, tự tin, ung dung thanh thản.

H: Em nhận xét như thế về khẩu khí của nhà thơ?

H: Em hiểu gì về quan niệm “chạy mỏi chân thì hãy ở tù”?

- Coi nhà tù là nơi nghỉ ngơi sau những ngày hoạt động cách mạng căng thẳng, vất vả.

GV: Thực tế đâu phải như vậy, tác giả kể việc mình bị áp giải đi nào xiềng tay, nào trói chặt, vào ngục bị giam chung với người tù xử tử, chứ đâu được đãi như khách. đứng cao hơn cùm kẹp đầy đoạ của kẻ thù. Cảm thấy mình hoàn toàn tự do, thanh thản về tâm hồn.

“ Vẫn là hào kiệt…

Chạy mỏi chân thì hãy ở tù”

- Hai câu thơ thể hiện phong thái đường hoàng, tự tin, ung dung thanh thản

- Khẩu khí ngang tàng, khí phách hiên ngang bất khuất.

- Coi đó là một cách nghỉ ngơi trên chặng đường bôn tẩu dài dặc, hoạt động cách mạng căng thẳng, vất vả.

- Đọc diễn cảm hai câu thực.

H: Nhận xét về âm hưởng, giọng điệu của nó so với hai câu trên?

- Giọng điệu trầm thống, diễn tả một nỗi đau cố nén, khác giọng cười cợt, đùa vui ở hai câu trên.

H: Vì sao giọng điệu có sự thay đổi?

- Là hai câu thơ tác giả tự nói về cuộc đời bôn ba của mình.

b. Hai câu thực:

“ Đã cách không nhà…bốn bể

Lại người... năm châu”

- Hai câu thơ giọng điệu trở nên ngậm ngùi thương cảm.

- Tác giả suy ngẫm về cuộc đời bôn ba của mình.

H: Đó là cuộc đời như thế nào?Giải thích 2 câu “khách không nhà trong bốn bể”,“người có tội giữa năm châu”?

- Tác giả hoạt động cách mạng xa quê, bị trục xuất ở Nhật Bản, sống không hợp pháp ở Trung Quốc, lại bị thực dân kết án tử hình vắng mặt, đi đến đâu cũng bị xua đuổi.

H: Em nhận xét gì về cách dùng từ ngữ trong hai câu thơ?

Sử dụng cặp từ “đã- lại” bình đối “khách không nhà- người có tội”; “trong bốn bể- giữa năm châu”.

- Đã … lại ⇒ Cặp từ hô ứng- tăng tiến

→ nối thống khổ của ng tù cách mạng.

H: ý nghĩa của lời tâm sự là gì?

GV: Cuộc đời hoạt động CM của PBC thật sang gió, bất trắc. Từ 1905 cho đến khi ông bị bắt là gần 10 năm, 10 năm lưu lạc khi Nhật Bản, khi Trung Quốc khi Thái Lan, 10 năm không một mái ấm gia đình, cực khổ, thiếu thốn về vật chất, cay đắng về tinh thần, thêm vào đó là sự săn đuổi của kẻ thù. Dù ở đâu ông cũng là đối tượng truy bắt của TDP, nhất là khi đội trên mình một bản án tử hình.

H: Đọc câu 5, 6. Nhận xét gì về từ ngữ và lối nói trong hai câu này? Tác dụng của nó?

Giải thích: “bủa tay”, “kinh tế”?

- “bủa tay” là mỏ rộng vòng tay; “kinh tế”: kinh bang tế thế: trị nước cứu đời → ôm hoài bão cứu nước.

- Lối nói khoa trương, sử dụng bình đối → cho dù ở tình trạng bi kịch như thế nào thì chí khí vẫn không dời đổi, vẫn một lòng theo đuổi sự nghiệp cứu nước, vẫn có thể ngạo nghễ cười trước mọi thủ đoạn của kẻ thù.

c. Hai câu luận :

“ Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,

Mở miệng cười tan cuộc oán thù”

Nt: Các động từ “dang tay”, “mở miệng”, dùng lối nói quá khoa trương nhằm nhấn mạnh con người không nhỏ bé trong vũ trụ nữa mà trở nên lớn lao đến mức như thần như thánh.

H: Em hiểu gì về ý nghĩa hai câu thơ này ?

GV: Chí khí ấy của tác giả ta cũng bắt gặp trong bài “Chơi xuân”:

Phùng xuân hội may ra ừ cũng dễ

Nắm địa cầu vừa một tí con con

Đạp toang hai cánh càn khôn

Đem xuân vẽ lại trong non nước nhà.

Đọc hai câu kết?

H: Hai câu thơ có từ nào lặp lại ?

- Còn.

H :Tác dụng của việc lặp còn? Em cảm nhận được gì về nội dung câu thơ?

- Khẳng định dõng dạc, dứt khóat tư thế con người đứng cao hơn cái chết khẳng định ý chí thép gang mà kẻ thù không thể nào bẻ gãy. Con người ấy còn sống là còn chiến đấu, còn tin vào sự nghiệp chính nghĩa của

d. Hai câu kết:

“ Thân vẫn còn, còn sự nghiệp

Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu”

- NT: Lặp lại từ “còn”

⇒ Lời thơ dõng dạc, dứt khoát, khẳng định ý chí chiến đấu, niềm tin mãnh liệt vào sự nghiệp mình đã chọn, không ngai nguy hiểm, gian lao.

HĐ3. HDHS tổng kết:

H: Em cảm nhận được gì về nội dung nghệ thuật của bài thơ?

Đọc ghi nhớ.

III. Tổng kết:

* Ghi nhớ: SGK/ 148

Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập:

H: Nhận dạng thể thơ thất ngôn bát cú đường luật (số câu, số chữ, cách gieo vần)

- Gọi hs đọc bài đọc thêm.

V. Luyện tập:

Thể thơ: Thất ngôn bát đường luật.

- Số câu: 8 câu- mỗi câu bẩy chữ, vần: cách, gieo vần ở các câu 2,4,6,8…