Giáo án Vật Lí 11 Chương 6: Khúc xạ ánh sáng (mới, chuẩn nhất)

Với mục đích giúp các Thầy / Cô giảng dạy môn Vật Lí dễ dàng biên soạn Giáo án Vật Lí lớp 11, VietJack biên soạn Bộ Giáo án Vật Lí 11 Chương 6: Khúc xạ ánh sáng phương pháp mới theo hướng phát triển năng lực bám sát mẫu Giáo án môn Vật Lí chuẩn của Bộ Giáo dục. Hi vọng tài liệu Giáo án Vật Lí 11 này sẽ được Thầy/Cô đón nhận và đóng góp những ý kiến quí báu.

Giáo án Vật Lí 11 Chương 6: Khúc xạ ánh sáng

Xem thử Giáo án Vật Lí 11 KNTT Xem thử Giáo án Vật Lí 11 CTST Xem thử Giáo án Vật Lí 11 CD

Chỉ từ 400k mua trọn bộ Kế hoạch bài dạy (KHBD) hay Giáo án Vật Lí 11 mỗi bộ sách bản word phong cách hiện đại, trình bày đẹp mắt, dễ dàng chỉnh sửa:

• B1: gửi phí vào tk: 0711000255837 - NGUYEN THANH TUYEN - Ngân hàng Vietcombank (QR)
• B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận giáo án

• Giáo án Vật Lí 11 Bài 26: Khúc xạ ánh sáng
• Giáo án Vật Lí 11 Bài tập Chương 6
• Giáo án Vật Lí 11 Bài 27: Phản xạ toàn phần
• Giáo án Vật Lí 11 Bài tập Chương 6 (tiếp)

Giáo án Vật Lí 11 Bài 26: Khúc xạ ánh sáng

Ngày soạn: Ngày dạy:

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức:

- Phát biểu được định luật khúc xạ ánh sáng.

- Nêu được chiết suất tuyệt đối, chiết suất tỉ đối là gì và mối quan hệ giữa các chiết suất này với tốc độ của ánh sáng trong các môi trường.

- Nêu được tính chất thuận nghịch của sự truyền ánh sáng và chỉ ra sự thể hiện tính chất này ở định luật khúc xạ ánh sáng.

2. Kĩ năng:

- Vận dụng được hệ thức của định luật khúc xạ ánh sáng.

3. Thái độ:

- Quan tâm đến các sự kiện, hiện tượng liên quan đến khúc xạ ánh sáng.

- Hứng thú trong học tập, tìm hiểu khoa học.

4. Năng lực định hướng hình thành và phát triển cho học sinh:

- Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo.

- Năng lực tự học, đọc hiểu.

- Năng lực hợp tác nhóm: làm thí nghiệm, trao đổi thảo luận, trình bày kết quả thí nghiệm.

- Năng lực tính toán: hoàn thành các bảng số liệu khi làm thí nghiệm.

- Năng lực thực hành thí nghiệm: các thao tác và cách bố trí thí nghiệm.

II. CHUẨN BỊ

1. Giáo viên:

a) Thí nghiệm về hiện tượng khúc xạ ánh sáng, phản xạ toàn phần.

b) Tranh ảnh về hiện tượng khúc xạ ánh sáng, phản xạ toàn phần.

c) Các video thí nghiệm, phần mềm mô phỏng: khúc xạ ánh sáng, phản xạ toàn phần.

2. Học sinh:

- SGK, vở ghi bài, giấy nháp...

- Mỗi nhóm hoặc nhiều nhóm 01 bộ thí nghiệm của hộp quang học với vòng tròn chia độ, khối nhựa bán trụ và đèn laze.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Giải quyết vấn đề, thực nghiệm, phát vấn, tương tác nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:

1. Ổn định lớp.

2. Bài mới:

2.1. Hướng dẫn chung:

Bài: KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

Các bước	Hoạt động	Tên hoạt động	Thời lượng dự kiến
Khởi động	Hoạt động 1	Tạo tình huống và phát biểu vấn đề về hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
Hình thành kiến thức	Hoạt động 2	Tìm hiểu sự khúc xạ ánh sáng
	Hoạt động 3	Tìm hiểu chiết suất của môi trường.
	Hoạt động 4	Tìm hiểu tính thuận nghịch của chiều truyền tia sáng.
Luyện tập	Hoạt động 5	Hệ thống hoá kiến thức và bài tập
Vận dụng. Tìm tòi mở rộng	Hoạt động 6	Hướng dẫn về nhà

2.2. Cụ thể từng hoạt động:

A. Khởi động:

Hoạt động 1: Tạo tình huống và phát biểu vấn đề tìm hiểu đường truyền của tia sáng qua mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt.

a. Mục tiêu hoạt động:

Giáo viên đề xuất thí nghiệm: chiếu chùm tia sáng từ không khí vào mặt phẳng của bán trụ để học sinh quan sát.

Nội dung hoạt động:

- Trước khi cho HS tiến hành thí nghiệm, yêu cầu học sinh thảo luận nhóm trả lời câu hỏi:

+ Dự đoán đường truyền của chùm tia sáng khi chiếu chùm tia sáng từ không khí vào mặt phẳng của bán trụ?

+ Mô tả thí nghiệm, qua thí nghiệm thấy được hiện tượng vật lí nào?

+ Kể thêm một số hiện tượng trong cuộc sống có liên quan đến hiện tượng vừa nêu?

- Thảo luận xác định vấn đề nghiên cứu.

b. Tổ chức hoạt động:

- GV đặt vấn đề với bộ thí nghiệm của hộp quang học với vòng tròn chia độ, khối nhựa bán trụ và đèn laze, yêu cầu HS dự đoán hiện tượng khi chếu một chùm tia sáng từ không khí vào mặt phẳng của bán trụ và chiếu chùm tia sáng đi từ bán trụ ra không khí.

- Các nhóm làm thí nghiệm. GV hướng dẫn và theo dõi HS làm việc nhóm.

- Tổ chức HS báo cáo kết quả trước lớp.

c. Sản phẩm hoạt động: Ý kiến của các nhóm và nội dung ghi của học sinh.

B. Hình thành kiến thức:

Hoạt động 2: Tìm hiểu sự khúc xạ ánh sáng:

a. Mục tiêu hoạt động: Nắm dược định nghĩa hiện tượng khúc xạ ánh sáng, định luật khúc xạ ánh sáng.

b. Tổ chức hoạt động:

- GV chuyển giao nhiệm vụ, HS ghi nhiệm vụ vào vở.

- Các nhóm tiến hành làm thí nghiệm khảo sát sự phụ thuộc của sinr vào sini. Lập bảng số liệu, tính toán, vẽ đồ thị.

c. Sản phẩm hoạt động: Báo cáo kết quả hoạt động nhóm và nội dung vở ghi của HS.

Nội dung hoạt động

Hoạt động của giáo viên	Hoạt động của học sinh	Nội dung cơ bản
Tiến hành thí nghiệm hình 26.2. Giới thiệu các k/n: Tia tới, điểm tới, pháp tuyến tại điểm tới, tia khúc xạ, góc tới, góc khúc xạ. Yêu cầu học sinh định nghĩa hiện tượng khúc xạ. Tiến hành thí nghiệm hình 26.3. Cho học sinh nhận xét về sự thay đổi của góc khúc xạ r khi tăng góc tới i. Tính tỉ số giữa sin góc tới và sin góc khúc xạ trong một số trường hợp. Giới thiệu định luật khúc xạ.	Quan sát thí nghiệm Ghi nhận các khái niệm. Định nghĩa hiện tượng khúc xạ. Quan sát thí nghiệm. Nhận xét về mối kiên hệ giữa góc tới và góc khúc xạ. Cùng tính toán và nhận xét kết quả. Ghi nhận định luật.	I. Sự khúc xạ ánh sáng 1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng Khúc xạ ánh sáng là hiện tượng lệch phương (gãy) của các tia sáng khi truyền xiên góc qua mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt khác nhau. 2. Định luật khúc xạ ánh sáng + Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới (tạo bởi tia tới và pháp tuyến) và ở phía bên kia pháp tuyến so với tia tới. + Với hai môi trường trong suốt nhất định, tỉ số giữa sin góc tới (sini) và sin góc khúc xạ (sinr) luôn luôn không đổi: = hằng số

Hoạt động 3: Tìm hiểu chiết suất của môi trường

a. Mục tiêu hoạt động: Nêu được chiết suất tuyệt đối, chiết suất tỉ đối là gì.

b. Tổ chức hoạt động:

- Yêu cầu HS đọc sách giáo khoa, thảo luận nhóm để tìm hiểu và nêu khái niệm chiết suất; viết hệ thức liên hệ giữa chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối, mối quan hệ giữa các chiết suất này với tốc độ của ánh sáng trong các môi trường; viết công thức định luật khúc xạ ánh sáng dưới dạng đối xứng.

c. Sản phẩm hoạt động: Báo cáo kết quả hoạt động nhóm và nội dung vở ghi của HS.

Nội dung hoạt động

Hoạt động của giáo viên	Hoạt động của học sinh	Nội dung cơ bản
Giới thiệu chiết suất tỉ đối. Hướng dẫn để học sinh phân tích các trường hợp n21 và đưa ra các định nghĩa môi trường chiết quang hơn và chiết quang kém. Giới thiệu khái niệm chiết suất tuyệt đối. Nêu biểu thức liên hệ giữa chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối. Nêu biểu thức liên hệ giữa chiết suất môi trường và vận tốc ánh sáng. Yêu cầu học sinh nêu ý nghĩa của chiết suất tuyệt đối. Yêu cầu học sinh viết biểu thức định luật khúc xạ dưới dạng khác. Yêu cầu học sinh thực hiện C1, C2 và C3.	Ghi nhận khái niệm. Phân tích các trường hợp n21 và đưa ra các định nghĩa môi trường chiết quang hơn và chiết quang kém. Ghi nhận khái niệm. Ghi nhận mối liên hệ giữa chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối. Ghi nhận mối liên hệ giữa chiết suất môi trường và vận tốc ánh sáng. Nêu ý nghĩa của chiết suất tuyệt đối. Viết biểu thức định luật khúc xạ dưới dạng khác. Thức hiện C1, C2 và C3.	II. Chiết suất của môi trường 1. Chiết suất tỉ đối Tỉ số không đổi trong hiện tượng khúc xạ được gọi là chiết suất tỉ đối n21 của môi trường 2 (chứa tia khúc xạ) đối với môi trường 1 (chứa tia tới): = n21 + Nếu n21 > 1 thì r < i : Tia khúc xạ lệch lại gần pháp tuyến hơn. Ta nói môi trường 2 chiết quang hơn môi trường 1. + Nếu n21 < 1 thì r > i : Tia khúc xạ lệch xa pháp tuyến hơn. Ta nói môi trường 2 chiết quang kém môi trường 1. 2. Chiết suất tuyệt đối Chiết suất tuyệt đối của một môi trường là chiết suất tỉ đối của môi trường đó đối với chân không. Mối liên hệ giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối: n21 = . Liên hệ giữa chiết suất và vận tốc truyền của ánh sáng trong các môi trường: . Công thức của định luật khúc xạ có thể viết dưới dạng đối xứng: n1sini = n2sinr.

Hoạt động 4: Tìm hiểu tính thuận nghịch của sự truyền ánh sáng.

a. Mục tiêu hoạt động: Nêu được tính chất thuận nghịch của sự truyền ánh sáng và chỉ ra sự thể hiện tính chất này ở định luật khúc xạ ánh sáng.

b. Tổ chức hoạt động:

- Các nhóm làm thí nghiệm để tìm ra tính chất thuận nghịch của sự truyền ánh sáng.

- Ghi vào vở các ý kiến cá nhân của nhóm, thống nhất cách trình bày kết quả thảo luận nhóm.

c. Sản phẩm hoạt động: Báo cáo kết quả hoạt động nhóm và nội dung vở ghi

Nội dung hoạt động

Hoạt động của giáo viên	Hoạt động của học sinh	Nội dung cơ bản
Làm thí nghiệm minh họa nguyên lí thuận nghịch. Yêu cầu học sinh phát biểu nguyên lí thuận nghịch. Yêu cầu học sinh chứng minh công thức: n12 =	Quan sát thí nghiệm. Phát biểu nguyên lí thuận nghịch. Chứng minh công thức: n12 =	III. Tính thuận nghịch của sự truyền ánh sáng Ánh sáng truyền đi theo đường nào thì cũng truyền ngược lại theo đường đó. Từ tính thuận nghịch ta suy ra: n12 =

C. Luyện tập:

Hoạt động 5: Hệ thống hóa kiến thức. Bài tập về khúc xạ ánh sáng.

a. Mục tiêu hoạt động: Hệ thống hóa kiến thức và vận dụng giải bài tập cơ bản về khúc xạ ánh sáng

b. Tổ chức hoạt động:

- GV chuyển giao nhiệm vụ. HS ghi nhiệm vụ vào vở.

- Yêu cầu làm việc nhóm, tóm tắt các kiến thức về khúc xạ ánh sáng. Gợi ý học sinh sử dụng bản đồ tư duy hoặc bảng để trình bày

- Học sinh giới thiệu sản phẩm của nhóm trước lớp và thảo luận.

- GV hệ thống và cùng HS chốt kiến thức.

- Yêu cầu cả lớp giải các bài tập về khúc xạ ánh sáng 5, 6, 7, 8- trang 166, 167 SGK

c. Sản phẩm hoạt động: Bài làm của học sinh, nhóm học sinh.

D. Vận dụng – Mở rộng:

Hoạt động 6: Áp dụng hiện tượng khúc xạ ánh sáng để giải thích các hiện tượng liên quan trong cuộc sống. Tìm hiểu các ứng dụng của hiện tượng phản xạ toàn phần.

a. Mục tiêu hoạt động: Giải thích được một số hiện tượng trong đời sống liên quan đến khúc xạ ánh sáng.

b. Tổ chức hoạt động:

GV đặt vấn đề chuyển giao nhiệm vụ để thực hiện ngoài lớp học.

HS ghi nhiệm vụ chuyển giao của GV vào vở. Sau đó về nhà tìm hiểu để thực hiện về nhiệm vụ này.

- HS báo cáo kết quả và thảo luận về nhiệm vụ được giao.

- GV tổng kết, chuẩn hóa kiến thức.

c. Sản phẩm hoạt động: Bài làm của học sinh.

V. RÚT KINH NGHIỆM:

.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Giáo án Vật Lí 11 Bài tập Chương 6

Ngày soạn: Ngày dạy:

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức:

Hệ thống kiến thức về phương pháp giải bài tập về khúc xạ ánh sáng.

2. Kĩ năng:

Rèn luyên kỷ năng vẽ hình và giải các bài tập dựa vào phép toán hình học.

3. Thái độ:

+ Yêu thích bộ môn vật lí, có lòng say mê khoa học.

4. Năng lực định hướng hình thành và phát triển cho học sinh:

- Năng lực giải quyết vấn đề.

- Năng lực tự học, đọc hiểu và giải quyết vấn đề theo giải pháp đã lựa chọn thông qua việc tự nghiên cứu và vận dụng kiến.

- Năng lực hợp tác nhóm.

- Năng lực tính toán, trình bày và trao đổi thông tin: hoàn thành các nhiệm vụ học tập.

II. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên:

- Xem, giải các bài tập sgk và sách bài tập.

- Chuẩn bị thêm nột số câu hỏi trắc nghiệm và bài tập khác.

2. Học sinh:

- Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà.

- Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô.

III. PHƯƠNG PHÁP:

Giải quyết vấn đề, tương tác nhóm, phát vấn.

IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:

1. Ổn định lớp.

2. Bài mới:

2.1. Hướng dẫn chung:

BÀI TẬP

Các bước	Hoạt động	Tên hoạt động	Thời lượng dự kiến
Khởi động	Hoạt động 1	Hoàn thành các gói câu hỏi.
Hình thành kiến thức	Hoạt động 2	Giải các câu hỏi trắc nghiệm.
	Hoạt động 3	Giải các bài tập tự luận.
Luyện tập	Hoạt động 4	Hệ thống hoá kiến thức và bài tập
Vận dụng. Tìm tòi mở rộng	Hoạt động 5	Hướng dẫn về nhà

2.2. Cụ thể từng hoạt động:

A. Khởi động:

Hoạt động 1: Ôn lại kiến thức về hiện tượng khúc xạ ánh sáng.

a. Mục tiêu hoạt động:

Ôn lại kiến thức về hiện tượng khúc xạ ánh sáng thông qua các gói câu hỏi.

b. Tổ chức hoạt động:

- Các nhóm chọn các gói câu hỏi

- Một gói câu hỏi gồm 2 câu, trả lời đúng 1 câu được 10 điểm. Trả lời không được thì nhóm khác trả lời; khi ấy số điểm là của nhóm trả lời đúng.

c. Sản phẩm hoạt động: Nắm được nội dung cơ bản của kiến thức cũ.

B. Hình thành kiến thức:

Hoạt động 2: Giải các câu hỏi trắc nghiệm.

a. Mục tiêu hoạt động: Vận dụng kiến thức đã học để giải các bài tập trắc nghiệm.

b. Tổ chức hoạt động:

- Lựa chọn phương án đúng.

- Giải thích sự lựa chọn đó.

c. Sản phẩm hoạt động: Ghi kết quả hoạt động vào vở.

Nội dung hoạt động

Hoạt động của giáo viên	Hoạt động của học sinh	Nội dung cơ bản
Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn B. Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn A. Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn D. Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn A. Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn B. Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn A. Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn B. Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn D. Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn B.	Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn.	Câu 6 trang 166 : B Câu 7 trang 166 : A Câu 8 trang 166 : D Câu 26.2 : A Câu 26.3 : B Câu 26.4 : A Câu 26.5 : B Câu 26.6 : D Câu 26.7 : B

Hoạt động 3: Giải các bài tập tự luận.

a. Mục tiêu hoạt động: Giải một số bài tập đơn giản về hiện tượng khúc xạ ánh sáng.

b. Tổ chức hoạt động:

- Chia nhóm, thảo luận nhóm.

- Báo cáo kết quả học tập trong bảng phụ.

- Các nhóm góp ý, đặt câu hỏi phụ.

c. Sản phẩm hoạt động: Báo cáo kết quả hoạt động vào vở ghi.

Nội dung hoạt động

Hoạt động của giáo viên	Hoạt động của học sinh	Nội dung cơ bản
Vẽ hình Yêu cầu học sinh xác định góc i. Yêu cầu học sinh viết biểu thức định luật khúc xạ và suy ra để tính r. Yêu cầu học sinh tính IH (chiều sâu của bình nước). Vẽ hình. Yêu cầu học sinh cho biết khi nào góc khúc xạ lớn nhất. Yêu cầu học sinh tính sinrm. Yêu cầu học sinh viết biểu thức định luật khúc xạ và suy ra để tính im.	Vẽ hình. Xác định góc i. Viết biểu thức định luật khúc xạ. Tính r. Tính chiều sâu của bể nước. Vẽ hình. Xác định điều kiện để có r = rm. Tính sinrm. Viết biểu thức định luật khúc xạ. Tính im.	Bài 9 trang 167 Ta có: Bài 10 trang 167 Góc khúc xạ lớn nhất khi tia khúc xạ qua đỉnh của mặt đáy, do đó ta có:

C. Luyện tập:

Hoạt động 4: Hệ thống hoá kiến thức và bài tập.

a. Mục tiêu hoạt động: Hoàn thành phiếu học tập.

b. Tổ chức hoạt động:

- Các nhóm thảo luận, chọn phương án đúng.

- Giải thích các lựa chọn.

- Các nhóm tương tác.

c. Sản phẩm hoạt động: Báo cáo kết quả của nhóm.

D. Vận dụng – Mở rộng:

Hoạt động 5: Hướng dẫn về nhà

a. Mục tiêu hoạt động: Mở rộng, tìm tòi.

b. Tổ chức hoạt động:

- Về nhà làm các bài tập trong SBT.

- Xem trước nội dung bài phản xạ toàn phần.

c. Sản phẩm hoạt động: Tự làm ở nhà, báo cáo kết quả vào vở.

V. RÚT KINH NGHIỆM:

.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Xem thử Giáo án Vật Lí 11 KNTT Xem thử Giáo án Vật Lí 11 CTST Xem thử Giáo án Vật Lí 11 CD

Xem thêm các bài soạn Giáo án Vật Lí lớp 11 theo hướng phát triển năng lực mới nhất, hay khác:

• Giáo án Vật Lí 11 Chương 7: Mắt. Các dụng cụ quang
• Giáo án Vật Lí 11 Chương 1: Điện tích. Điện trường
• Giáo án Vật Lí 11 Chương 2: Dòng điện không đổi
• Giáo án Vật Lí 11 Chương 3: Dòng điện trong các môi trường
• Giáo án Vật Lí 11 Chương 4: Từ trường

---