Giáo án bài Từ ghép

HĐ1.HDHS tìm hiểu các loại từ ghép:

Gọi hs đọc bài tập. HS đọc BT 1 (SGK/ 3)

H: Trong các từ ghép “bà ngoại”, “thơm phức” tiếng nào là tiếng chính, tiếng nào là tiếng phụ bổ sung nghĩa cho tiếng chính?

I.Các loại từ ghép:

1. Bài tập

Bài 1 (SGK/ T13)

- Bà ngoại:+Tiếng chính : bà

+Tiếng phụ b/sung nghĩa cho tiếng chính: ngoại

- Thơm phức: + Tiếng chính: thơm

+Tiếng phụ: phức

H: Em có nhận xét gì về vai trò và trật tự của các tiếng trong các từ ấy?

a.Tiếng phụ bổ sung nghĩa cho tiếng chính.

-Tiếng chính đứng trước tiếng phụ đứng sau

Từ ghép chính phụ.

- HS đọc BT 2 (SGK – T14)

H: Các tiếng trong 2 từ ghép “quần áo” “trầm bổng”. Có phân ra tiếng chính, tiếng phụ không?

b. Bài 2 (SGK – T14)

- Quần áo:+Không phân tiếng chính tiếng phụ

- Trầm bổng: +Các tiếng quan hệ bình đẳng

H:Từ 2 bài tập trên hãy cho biết từ ghép có mấy loại? Đó là những loại từ nào?

H:Thế nào là từ ghép CP?

H: Thế nào là từ ghép ĐL?

- HS làm việc theo nhóm, bàn BT1 SGK (Phần luyện tập)

=> Từ ghép đẳng lập.

2. Kết luận.

*Ghi nhớ 1 (SGK - T14)

- Bài tập ứng dụng: BT1 (SGK – T11)

+ Từ ghép CP: Lâu đời, xanh ngắt, nhà máy, nhà ăn, cây cỏ.

+Từ ghép ĐL: Suy nghĩ, chài lưới, ẩm ướt, đầu đuôi.

HĐ2. HDHS tìm hiểu nghĩa của từ ghép:

- HS đọc bài tập.

H: So sánh nghĩa của từ “bà ngoại” với nghĩa của tiếng chính : ”bà”, nghĩa của từ “thơm phức” với nghĩa của tiếng chính “thơm” em thấy có gì khác nhau?

II. Nghĩa của từ ghép

1.Nghĩa của từ ghép C- P:

a. Bài tập

- Bà ngoại:

+ Bà: Người đàn bà sinh ra cha và mẹ

+ Bà ngoại: người đàn bà sinh ra mẹ nghĩa của tiếng chính bị phân thành những lớp nhỏ nghĩa của từ “bà ngoại” hẹp hơn nghĩa của tiếng chính “bà”

- Thơm phức:

+ Thơm: Có mùi như hương của hoa, dễ chịu khiến người ta thích ngửi.

+ Thơm phức: Có mùi thơm bốc lên mạnh, hấp dẫn.

=> Nghĩa của từ thơm phức, hẹp hơn nghĩa của từ nghĩa của từ thơm

Tiếng chính “thơm”: Bị phân nghĩa.

H:Từ việc so sánh trên em rút ra được kết luận gì về nghĩa của từ ghép CP?

- Gọi hs đọc bài tập b

b. Kết luận:

ý 1. Ghi nhớ 2 (SGK – T 14)

H:So sánh nghĩa của từ “quần áo” và nghĩa của tiếng” quần”, “áo”?

2. Nghĩa của từ ghép ĐL:

a. Bài tập 2: SGK T 14

- Quần áo:

+ Quần áo: đồ mặc nói chung

+ Quần: Đồ mặc từ thắt lưng trở xuống, có 2 ống che chân và đùi

+ áo: Đồ mặc từ cổ trở xuống, chủ yếu che lưng, ngực, bụng

=> Nghĩa của từ: “quần áo”khái quát hơn của từng tiếng quần / áo (hợp nghĩa)

H: So sánh nghĩa của từ “trầm bổng” vànghĩa của tiếng “trầm”, “bổng”?

- Trầm bổng: âm thanh lúc thấp lúc cao.

+ Trầm: âm thanh thấp

+ Bổng : âm thanh cao

=> Nghĩa của từ trầm bổng khái quát hơn nghĩa của tiếng trầm, bổng (hợp nghĩa)

H: Từ việc so sánh trên em rút ra được kết luận gì về nghĩa của từ ghép ĐL?

b. Kết luận.

- ý 2- ghi nhớ 2 SGK T 14

HĐ3. Luyện tập.

- HS đọc bài tập.

- HS làm việc độc lập, viết vào vở

- HS trả lời bằng cách lên bảng viết

III. Luyện tập

Bài 2: Tạo từ ghép CP

+ Bút: máy, chì, bi

+ Thước: gỗ, dây, nhựa.

+ Mưa: rào, phùn, bụi

+ ăn: cơm, phở, bánh….

+ Làm: nhà, bánh

+ Trắng: xóa, tinh, đục…

+ Vui: tai, mắt

+ Nhát: gan, búa, dao

- HS điền vào vở

- GV gọi 1 học sinh lên bảng điền

- HS khác nhận xét

Bài 3: Tạo từ ghép ĐL

+Núi: Sông, đồi, rừng

+ Mắt: mũi, mày

+ Xinh: đẹp, tưới

+ Ham: mê, thích

+ Học hỏi, hành

+ Tươi : Vui, non,cười

- HS thảo luận trả lời CH ở BT 4

Bài 4

+ Có thể gọi “một cuốn sách…một cuốn vở” vì sách vở là danh từ chỉ sự vật tồn tại dưới dạng cá thể đếm được.

+ Không thể nói một cuốn sách vở, vì “Sách vở” là từ ghép ĐL, có ý nghĩa khái quát tổng hợp không đếm được

- Đọc bài tập.

- HS trả lời theo nhóm bàn

Bài 5:

a.Không phải vì:

=> Hoa hồng là danh từ riêng chỉ tên 1 loài hoa.

- Có nhiều loại hoa có màu hồng nhưng không gọi là hoa hồng

b. Đúng, vì:

- áo dài là danh từ chỉ tên 1 loại áo

- ở đây cái áo dài bị ngắn so với chiều cao.

c. Không phải:

- Vì cà chua là 1 loại cà như cà pháo, cà tím…

Nói quả…quá, được vì khi ăn ta có thể cảm nhận được vị chua hay vị ngọt của cà chua

d. Không phải: Vì: Có những loại cá có màu vàng, những không gọi là cá vàng (VD: cá chép)

+ Cá vàng: Loại cá vậy to, đuôi lớn, xoè rộng, thân màu vàng, chỉ để nuôi làm cảnh.

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu bằng cách tra từ điển TV sau đó rút ra kết luận.

Bài 6:

- Mát tay chỉ những người có kinh nghiệm và chuyên môn giỏi

+ Mát: chỉ cảm giác mát về nhiệt độ

+Tay: chỉ một bộ phận của cơ thể con người

- Gang thép: cứng cỏi, vững vàng đến mức không có gì lay chuyển được.

+ Gang: hợp kim của sắt với cacbonvà một số nguyên tố.

+ Thép: hợp kim bền, cứng, dẻo của Fe với 1 lượng nhỏ cacbon

- Nóng lòng:Có tâm trạng mong muốn cao độ làm 1 việc gì đó.

+ Nóng: có sự mong muốn, thôi thúc cao độ về 1 điều gì đó

+ Lòng: bụng của con người, biểu tượng của tâm lí

- Tay chân: Kẻ giúp việc đắc lực, tin cậy.

+ Tay:

+ Chân: Bộ phận dưới của cơ thể con người, dùng để đi đứng.

=> Nghĩa cuả các từ ghép khái quát hơn nghĩa các tiếng tạo nên chúng.

- GV hướng dẫn HS thực hiện ở nhà.

Bài 7