Tính chất hóa học của etilen C₂H₄ | Tính chất vật lí, nhận biết, điều chế, ứng dụng

Bài viết về tính chất hóa học của etilen C₂H₄ gồm đầy đủ định nghĩa, công thức phân tử, công thức cấu tạo, tên gọi, tính chất hóa học, tính chất vật lí, cách điều chế và ứng dụng.

Tính chất hóa học của etilen C₂H₄

I. Định nghĩa

- Định nghĩa: Etilen (C₂H₄) là một hyđrocacbon không no nằm trong dãy đồng đẳng của alkene. Etilen là chất khí, không màu, không mùi, ít tan trong nước, nhẹ hơn không khí (d=28/29 ).

- Công thức phân tử: C₂H₄.

- Công thức cấu tạo: Viết gọn: CH₂=CH₂.

- Danh pháp

    + Tên quốc tế: C₂H₄ có tên gọi là etilen

    + Tên nhóm CH₂=CH₂- được gọi là nhóm vinyl.

II. Tính chất vật lí & nhận biết

- Etilen là chất khí, không màu, không mùi, ít tan trong nước, nhẹ hơn không khí (d= 28/29 ).

- Nhận biết:

    + Cách 1: Dẫn khí etilen qua dung dịch brom màu da cam. Hiện tượng: Dung dịch brom bị mất màu.

    + Cách 2: Dẫn khí etilen qua dung dịch kali permangante. Hiện tượng: Dung dịch kali permangante bị mất màu.

III. Tính chất hóa học

- Trong phân tử etilen, mỗi nguyên tử cacbon liên kết với hai nguyên tử hiđro, hai hóa trị còn lại dùng để liên kết hai nguyên tử cacbon với nhau.

- Công thức cấu tạo của etilen:

Viết gọn: CH₂=CH₂.

- Giữa hai nguyên tử cacbon có hai liên kết. Những liên kết như vậy được gọi là liên kết đôi.Trong liên kết đôi có một liên kết kém bền. Liên kết này dễ bị đứt ra trong các phản ứng hóa học.

1. Phản ứng cộng

- Phản ứng cộng halogen (phản ứng halogen hóa)

- Cộng brom

- Dẫn khí etilen qua dung dịch brom màu da cam

- Hiện tượng: Dung dịch brom bị mất màu.

- Nhận xét: Etilen đã phản ứng với brom trong dung dịch.

- Liên kết kém bền trong liên kết đôi bị đứt ra và mỗi phân tử etilen đã kết hợp thêm một phân tử brom. Phản ứng trên được gọi là phản ứng cộng.

- Ngoài brom, trong những điều kiện thích hợp, etilen còn có phản ứng cộng với một số chất khác. Ví dụ hiđro, clo.

- Nhìn chung, các chất có liên kết đôi (tương tự như etilen) dễ tham gia phản ứng cộng.

- Cộng clo

- Phản ứng cộng hiđro (phản ứng hiđro hóa)

- Phản ứng cộng axit

- Hiđro halogenua (HCl, HBr, HI), axit sunfuric đậm đặc ,... có thể cộng vào etilen.

   CH₂=CH₂ + HCl (khí ) → CH₃CH₂Cl : (Ethyl clorua)

    CH₂=CH₂ + H-OSO₃H → CH₃CH₂OSO₃H : (Ethyl hiđrosunfat )

- Phản ứng cộng nước (phản ứng hiđrat hóa)

- Ở nhiệt độ thích hợp và có xúc tác axit, etilen có thể cộng nước.

2. Phản ứng trùng hợp

- Ở điều kiện thích hợp (nhiệt độ, áp suất, xúc tác), liên kết kém bền trong phân tử etilen bị đứt ra. Khi đó, các phân tử etilen kết hợp với nhau tạo thành phân tử có kích thước và khối lượng rất lớn, gọi là polyethylene (viết tắt là PE).

- Phản ứng trên được gọi là phản ứng trùng hợp.

- Polyethylene là chất rắn, không tan trong nước, không độc. Nó là nguyên liệu quan trọng trong công nghiệp chất dẻo.

3. Phản ứng oxi hóa

- Etilen cháy hoàn toàn tạo ra CO2, H2O và tỏa nhiều nhiệt:

   C₂H₄ + 3O₂ → 2CO₂ + 2H₂O

- Etilen làm mất màu dung dịch KMnO4:

    2 CH₂=CH₂ + 2KMnO₄ + 4H2₂O → + 2MnO₂ + 2KOH (ethylene glycol)

- Phản ứng làm mất màu dung dịch thuốc tím kali permangante được dùng để nhận ra sự có mặt của liên kết đôi của alkene.

IV. Điều chế

- Trong công nghiệp, etilen được điều chế bằng phản ứng tách hiđro từ alkane tương ứng hoặc bằng phản ứng craking.

- Trong phòng thí nghiệm, etilen được điều chế bằng cách đun ethanol với axit sunfunric đậm đặc:

V. Ứng dụng

- Trong các hợp chất hữu cơ do con người sản xuất thì etilen đứng hàng đầu về sản lượng. Sở dĩ như vậy vì etilen cũng là nguyên liệu quan trọng của công nghiệp tổng hợp polymer và các hợp chất hữu cơ khác.

- Tổng hợp polymer

    + Trùng hợp etilen người ta thu được các polymer để chế tạo màng mỏng.... dùng cho nhiều mục đích khác nhau.

    + Chuyển hóa etilen thành các monome khác để tổng hợp ra hàng loạt polymer đáp ứng nhu cầu phong phú của đời sống và kĩ thuật.

- Tổng hợp các hóa chất khác

    + Từ etilen tổng hợp ra những hóa chất hữu cơ thiết yếu như ethanol, etilen oxit, ethylene glycol, aldehyde acetic,....

- Etilen dùng để kích thích quả mau chín.

Xem thêm tính chất hóa học của các chất khác:

• Tính chất của propene C₃H₆
• Tính chất của Buten C₄H₈
• Tính chất của Penten C₅H₁₀
• Tính chất của Hexen C₆H₁₂

---