(Siêu ngắn) Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm thơ (trang 81) - Cánh diều

Bài viết soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm thơ trang 81 siêu ngắn gọn sách Ngữ văn 10 Cánh diều giúp học sinh lớp 10 dễ dàng soạn văn 10.

(Siêu ngắn) Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm thơ (trang 81) - Cánh diều

1. Định hướng

a) Viết bài nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm thơ là nêu lên và làm rõ ý kiến của người viết về giá trị nội dung, nghệ thuật (cái hay, cái đẹp của một tác phẩm thơ nào đó.

- Phân tích là chỉ ra và làm rõ đặc sắc nội dung và nghệ thuật biểu hiện ở từng phương diện cụ thể hoặc đi sâu tìm hiểu từng vấn đề, khía cạnh của tác phẩm thơ,

- Đánh giá là nêu nhận xét của người viết về những điều đã được phân tích. Khi đánh giá, có thể nêu cả các hạn chế cũng như những điều tâm đắc, những phát hiện riêng của bản thân về tác phẩm thơ, Phân tích và đánh giá thường kết hợp với nhau,...

* Tìm hiểu bài mẫu:

Câu hỏi (trang 80 – 82 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

- Mở bài, tác giả nêu lên những thông tin về xuất xứ bài thơ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”

- Tác giả phân tích bài thơ theo từng câu, từng khổ thơ.

- Câu văn nêu nhận xét của người viết: Tư thế của họ mới đàng hoàng làm sao!

- Các dẫn chứng được lựa chọn khi phân tích: chi tiết “con đường chạy thẳng vào tim"

- Ở đây nêu đặc sắc về yếu tố: gợi cảm xúc, cảm nhận.

- Sự kết hợp giữa phân tích và đánh giá: Sự khó khăn của người lính trên chiếc xe không kính.

- Cách phân tích hình ảnh: “Những chiếc xe từ trong bom rơi”.

- Các yếu tố hình thức được chú ý: những nét đặc sắc trong quá trình hành quân, sinh hoạt của người lính.

- Câu thơ được chú ý phân tích: “Chỉ cần trong xe có một trái tim”

- Kết bài nêu lên ý khái quát: Cảm nhận chung về bài thơ.

b) Một số lưu ý khi phân tích, đánh giá một tác phẩm thơ cần chú ý:

- Nội dung của tác phẩm thơ thể hiện qua các yếu tố như đề tài, chủ đề, tư tưởng, tình cảm và thái độ, ... của chủ thể trữ tình.

- Nghệ thuật của tác phẩm thơ thể hiện ở các yếu tố hình thức thể loại như: thể thơ, từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, các biện pháp tu từ, ...

- Nội dung và nghệ thuật liên quan chặt chẽ với nhau. Vì thế, khi phân tích cần làm rõ vai trò và tác dụng của các yếu tố hình thức nghệ thuật trong việc làm nổi bật nội dung.

- Nghị luận về một tác phẩm thì có thể yêu cầu phân tích, đánh giá toàn bộ tác phẩm, đoạn trích hoặc tập trung vào một số nội dung, hình thức của tác phẩm thơ.

2. Thực hành

Bài tập (trang 83 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chọn một trong hai đề sau đây để viết bài văn phân tích, đánh giá về bài thơ, đoạn thơ:

Đề 1: Hãy viết bài văn phân tích, đánh giá bài thơ “Mùa hoa mận” của Chu Thuỳ Liên.

Đề 2: Cảm nhận của em về vẻ đẹp của đoạn thơ:

“Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày thu đã xa

 

Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phố dài xao xác hơi may

Người ra đi đầu không ngoảnh lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”.

(Đất nước - Nguyễn Đình Thi)

a) Chuẩn bị

- Đọc kĩ đề bài, xác định yêu cầu của đề (Vẻ đẹp của đoạn thơ: nội dung và nghệ thuật; phạm vi dẫn chứng: hai khổ thơ đầu của bài thơ Đất nước,...).

- Đọc kĩ lại đoạn thơ; chú ý vị trí của đoạn thơ, thể thơ, cảm xúc, tâm trạng của nhân vật trữ tình trong đoạn thơ, các hình ảnh, biện pháp tu từ được sử dụng...

b) Tìm ý và lập dàn ý

- Đề bài: Hãy viết bài văn phân tích, đánh giá bài thơ “Mùa hoa mận” của Chu Thuỳ Liên.

* Tìm ý

- Cảnh sắc thiên nhiên Tây Bắc

- Con người Tây Bắc

- Nỗi lòng người đi xa

* Lập dàn ý

1. Mở bài

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm

2. Thân bài

a. Phân tích vẻ đẹp thiên nhiên Tây Bắc

“Cành mận bung cánh muốt”

=> Trong trẻo, tràn đầy sức sống

b. Phân tích vẻ đẹp con người

- “Lũ con trai, lũ con gái, mẹ, cha, người gia....”

=> Không khí rộn ràng, tươi vui

c. Nỗi nhớ của người đi xa

- Điệp từ “giục”

- “Cho người đi xa nhớ lối trở về”

d. Đánh giá nội dung, nghệ thuật của bài thơ

3. Kết bài

- Khái quát cảm nhận về bài thơ “Mùa hoa mận”

c) Viết

* Bài viết mẫu tham khảo:

Khi đến với vùng rừng núi Tây Bắc, ta bắt gặp hình ảnh trong trắng của hoa mơ, hoa mận. Đó không chỉ là tín hiệu của mùa xuân mà còn là tín hiệu của quê hương. Với những người con xa quê, khi nhìn thấy sắc trắng của hoa mơ hoa mận cũng cảm thấy bồi hồi, xao xuyến. Bài thơ mùa hoa mận được tác giả Chu Thủy Liên sáng tác năm 2007 đã thể hiện nỗi nhớ sâu sắc về quê hương buôn làng của những con người đi xa.

Bài thơ với ba khổ thơ nhưng mỗi khổ thơ đã bắt đầu bằng hình ảnh hoa mận nở trắng muốt Cành mận bung cánh mướt. Với sắc trắng tinh khôi của hoa mận nở khắp vùng trời Tây Bắc, dường như là tín hiệu của mùa xuân và cũng từ đây nó chính là cái cớ để nhà thơ tuôn trào những cảm xúc về quê hương mình. Dưới tán mận, dưới sắc trắng tinh khôi của hoa mận, đó là toàn bộ những hoạt động bình dị của người dân hiện ra thân thương

Cành mận bung cánh muốt
Lũ con trai háo hức chơi cù
Lũ con gái rộn ràng khăn áo
Bóng bay nâng ước mơ con trẻ

Có lẽ khi xuân về, niềm vui háo hức nhất có lẽ là lũ trẻ nhỏ. Chúng rộn ràng sung sướng vì được mặc áo mới. Được chơi những trò chơi dân gian, con trai thì háo hức chơi cù, con gái rộn ràng khăn áo. Niềm vui ấy như lan tỏa sang không khí xung quanh, các từ láy "háo hức", "rộn ràng" giúp cho ý thơ tươi vui rộn rã. Ta như thấy được nụ cười trong trẻo của lũ trẻ và dường như những cành mận cũng vui với lũ trẻ chứng kiến biết bao ước mơ theo con đường trưởng thành của chúng.

Cành mận bung cánh mướt

Giục mẹ xôn xang lá gạo

Giục cha vui lòng căng cánh nỏ

Giục người già bản hối hả làm đu.

Không khí sinh hoạt thật vui tươi, nhộn nhịp, tất bật và khẩn trương. Dưới tán mận mẹ vội vàng rửa lá, ngâm gạo để chuẩn bị thổi xôi, làm bánh dâng tổ tiên mong cho một vụ nổ ấm no. Cha đi căng cánh nỏ, người già hối hả làm đu để chuẩn bị cho những trò chơi dân gian vào năm mới. Động từ giục xuất hiện liên tiếp ở ba dòng thơ gợi một không gian khẩn trương, rộn rã, tưng bừng cả buôn làng. Từ già đến trẻ đều háo hức phấn khởi chờ đón một mùa xuân mới.

Cành mận bung trắng muốt

Nhà trình tường ủ hương nếp

Giục lửa hồng nở hoa trong bếp

Cho người đi xa nhớ lối trở về.

Trong những ngôi nhà truyền thống của người dân tộc, mùi hương lúa nếp tỏa ra thơm lừng dân làng thổi xôi làm cơm, ủ men ,Thịt lợn, làm bánh. Căn bếp tràn ngập không khí ánh lửa bập bùng. Không khí thật ấm cúng, hạnh phúc làm sao. Tác giả đã thật tinh tế khi viết giục lửa hồng nở hoa trong bếp giúp chúng ta cảm nhận được hương vị của mùa xuân đã lan tỏa khắp các ngõ ngách của buôn làng. Với màu trắng của hoa mận cánh trắng tinh khôi sắc trắng và trùm cả cưỡng con đường trên suối, bàn làng, làm cho quê hương tươi đẹp hơn. Chính màu sắc ấy cũng dấy lên trong lòng những người xa quê cảm xúc bồi hồi, nhớ thương da diết. Ai đi xa chẳng mong nhớ về, nhất là khi năm mới đến, con người ta lại càng da diết nỗi nhớ quê hương hơn. Hoa mận chính là sự hoài niệm và cũng là tín hiệu dẫn lối con người ta trở về với quê hương, nơi ta sinh ra và gắn bó suốt những năm tháng tuổi thơ.

Với thể thơ năm chữ không gieo vần, không nặng nề về hình thức, mạch của cảm xúc của nhà thơ chi phối đến mạch chung của bài thơ. Với những nét vẽ tinh tế, nhà thơ đã giúp chúng ta cảm nhận được vẻ đẹp cùng không khí rộn ràng cùng quê hương vào những ngày năm mới.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 Cánh diều siêu ngắn, hay khác:

• Giới thiệu, đánh giá một tác phẩm thơ

• Tự đánh giá: Khoảng trời, hố bom

• Hướng dẫn tự học trang 90

• Kiến thức ngữ văn trang 91

• Bản sắc là hành trang

Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá ... (cả ba sách)

• (Cánh diều) Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích đánh giá một tác phẩm truyện (ngắn nhất)

• (Cánh diều) Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học (ngắn nhất)

• (Kết nối tri thức) Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện (ngắn nhất)

• (Kết nối tri thức) Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học (ngắn nhất)

• (Chân trời sáng tạo) Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể (ngắn nhất)

• (Chân trời sáng tạo) Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình (ngắn nhất)

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 10 hay khác:

• Soạn văn 10 Cánh diều (hay nhất)
• Soạn văn 10 Cánh diều (ngắn nhất)
• Soạn văn 10 Cánh diều (siêu ngắn)
• Giải Chuyên đề học tập Văn 10 Cánh diều
• Giải lớp 10 Cánh diều (các môn học)
• Giải lớp 10 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 10 Chân trời sáng tạo (các môn học)

---