Giáo án Chuyên đề Hóa học 12 Chân trời sáng tạo Bài 7: Liên kết và cấu tạo của phức chất

Hoạt động 1:Mô tả sự hình thành liên kết trong phức chất tứ diện

Mục tiêu:

– Trình bày được sự hình thành liên kết trong phức chất tứ diện.

– Thông qua việc hình thành kiến thức mới, HS phát triển được các năng lực chung và năng lực đặc thù.

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

Giao nhiệm vụ học tập:

 - GV yêu cầu các nhóm HS tìm hiểu thông tin trong SCĐ, làm việc nhóm để trả lời câu Thảo luận 1 trong SCĐ và các yêu cầu khác của GV:

1. Hãy cho biết số phối trí của nguyên tử trung tâm và dung lượng phối trí của phối tử trong phức chất được nêu ở các ví dụ 1 và 2.

- Kết quả câu trả lời của HS được trình bày trong Phiếu học tập số 1. Qua đó biết được cách mô tả sự hình thành liên kết trong phức chất tứ diện theo thuyết Liên kết hoá trị.

- GV yêu cầu HS làm việc theo cặp đôi thảo luận đưa ra trả lời cho câu Luyện tập trong SCĐ.

* Mô tả sự hình thành liên kết trong ion phức tứ diện [Zn(OH)₄]^2–.

 - Kết quả câu trả lời của HS được trình bày trong Phiếu học tập số 1.

Thực hiện nhiệm vụ:

- HS thảo luận theo nhóm được phân công và đưa ra câu trả lời theo mẫu trong Phiếu học tập số 1.

- GV theo dõi và động viên, khích lệ HS đưa ra câu trả lời.

Báo cáo, thảo luận:

GV thu phiếu học tập, sử dụng phương pháp đánh giá đồng đẳng chéo giữa các nhóm, đưa ra thang điểm chấm để các nhóm đánh giá lẫn nhau.

Kết luận, nhận định:

- HS nhận xét, bổ sung, đánh giá phiếu học tập của một số nhóm đại diện (có thể bốc thăm hoặc theo chỉ định của GV).

 - GV nhận xét, đánh giá chung và rút ra kết luận.

1. Trong ví dụ 1, mỗi phối tử Cl⁻ hình thành 1 liên kết σ với nguyên tử trung tâm, nên dung lượng phối trí của nó bằng 1. Nguyên tử trung tâm liên kết với 4 phối tử Cl⁻, nên số phối trí của Co²⁺ trong phức chất này bằng 4.

- Trong ví dụ 2, mỗi phối tử NH₃ hình thành 1 liên kết σ với nguyên tử trung tâm, nên dung lượng phối trí của nó bằng 1. Nguyên tử trung tâm liên kết với 4 phối tử NH₃, nên số phối trí của Zn²⁺ trong phức chất này bằng 4.

- Liên kết trong phức chất tứ diện được hình thành do các phối tử cho bốn cặp electron chưa liên kết vào bốn orbital lai hoá sp³ trống của nguyên tử trung tâm.

* Trong ion phức [Zn(OH)₄]^2– có 4 liên kết cho – nhận giữa 4 phối tử OH^– với nguyên tử trung tâm Zn²⁺ (có cấu hình electron [Ar]3d¹⁰). Mỗi liên kết cho – nhận được hình thành bởi 1 cặp electron chưa liên kết của phối tử OH^– và 1 orbital lai hoá sp³ trống của ion Zn²⁺.

Hoạt động 2: Mô tả sự hình thành liên kết trong phức chất bát diện

Mục tiêu:

- Biết được cách mô tả sự hình thành liên kết trong phức chất bát diện.

- Thông qua việc hình thành kiến thức mới, HS phát triển được các năng lực chung và năng lực đặc thù.

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

Giao nhiệm vụ học tập:

- GV yêu cầu các nhóm HS tìm hiểu thông tin trong SCĐ, làm việc nhóm để trả lời câu Thảo luận 2 trong SCĐ:

2. Hãy cho biết số phối trí của nguyên tử trung tâm và dung lượng phối trí của phối tử trong phức chất được nêu ở các ví dụ 3 và 4.

 - Kết quả câu trả lời của HS được trình bày trong Phiếu học tập số 2. Qua đó biết được cách mô tả sự hình thành liên kết trong phức chất bát diện theo thuyết Liên kết hoá trị.

- GV yêu cầu HS làm việc theo cặp đôi thảo luận đưa ra trả lời cho câu Luyện tập trong SCĐ.

* Mô tả sự hình thành liên kết trong ion phức [Cu(H₂O)₆]²⁺.

 - Câu trả lời của HS được trình bày trong Phiếu học tập số 2.

Thực hiện nhiệm vụ:

- HS chủ động suy nghĩ, xem thông tin trong SCĐ, độc lập đưa ra câu trả lời theo gợi ý của GV.

 - GV gợi ý, theo dõi và động viên, khích lệ HS đưa ra câu trả lời.

Báo cáo, thảo luận:

- GV lựa chọn HS đại diện của nhóm trình bày câu trả lời.

- Các HS khác thảo luận về câu trả lời của bạn, bổ sung thêm các ý còn thiếu, đưa ra các câu hỏi còn băn khoăn để GV và các bạn trong lớp cùng giải đáp.

Kết luận, nhận định:

- HS nhận xét, bổ sung, đánh giá câu trả lời của bạn.

- GV nhận xét, đánh giá chung và rút ra kết luận:

2. Trong ví dụ 3, dung lượng phối trí của NH₃ bằng 1. Nguyên tử trung tâm liên kết với 6 phối tử NH₃, nên số phối trí của Cr³⁺ trong phức chất này bằng 6.

− Trong ví dụ 4, mỗi phối tử H₂O hình thành 1 liên kết σ với nguyên tử trung tâm, nên dung lượng phối trí của nó bằng 1. Nguyên tử trung tâm liên kết với 6 phối tử H₂O, nên số phối trí của Co³⁺ trong phức chất này bằng 6.

– Liên kết trong phức chất bát diện được hình thành do các phối tử cho sáu cặp electron chưa liên kết vào sáu orbital lai hoá d²sp³ hoặc sp³d² trống của nguyên tử trung tâm.

* Trong ion phức [Cu(H₂O)₆]²⁺ có 6 liên kết cho – nhận giữa 6 phối tử H₂O với nguyên tử trung tâm Cu²⁺ (có cấu hình electron [Ar]3d⁹). Mỗi liên kết cho – nhận được hình thành bởi 1 cặp electron chưa liên kết của phối tử H₂O và 1 orbital lai hoá sp³d² trống của ion Cu²⁺.