Cách giải bài tập xác định hóa trị của một nguyên tố (cực hay)

Bài viết Cách giải bài tập xác định hóa trị của một nguyên tố với phương pháp giải chi tiết giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập xác định hóa trị của một nguyên tố.

Cách giải bài tập xác định hóa trị của một nguyên tố (cực hay)

A. Lý thuyết & Phương pháp giải

- Khái niệm: Hóa trị là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tử nguyên tố này với nguyên tử nguyên tố khác.

- Quy ước: H hóa trị I; O hóa trị II.

(Lấy hóa trị của H làm đơn vị, hóa trị của oxi được xác định bằng hai đơn vị).

- Quy tắc hóa trị: Trong công thức hóa học, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của hóa trị và chỉ số của nguyên tố kia.

- Tổng quát: Hợp chất có dạng:

Với:

A, B là nguyên tố hoặc nhóm nguyên tử.

a, b lần lượt là hóa trị của A, B.

x, y chỉ số nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử.

Theo quy tắc hóa trị: x.a = y.b

⇒ biết x, y và a thì tính được b =

⇒ biết x, y và b thì tính được a =

- Chú ý: Quy tắc này được vận dụng chủ yếu cho các hợp chất vô cơ.

B. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Xác định hóa trị của S trong các hợp chất sau: H₂S và SO₂.

Lời giải:

- Trong hợp chất H₂S:

H có hóa trị I, gọi hóa trị của S là a ta có:

2.I = 1.a ⇒ a = II.

Vậy trong hợp chất H₂S thì lưu huỳnh có hóa trị II.

- Trong hợp chất SO₂:

O có hóa trị II, gọi hóa trị của S là b, ta có:

1.b = 2.II ⇒ b = IV.

Vậy trong hợp chất SO₂ thì lưu huỳnh có hóa trị IV.

Ví dụ 2: Biết trong công thức hóa học K₂SO₄ thì K có hóa trị I. Hãy xác định hóa trị của nhóm (SO₄).

Lời giải:

Gọi hóa trị của nhóm (SO₄) là a.

Theo quy tắc hóa trị ta có: 2.I = 1.a ⇒ a = II.

Vậy nhóm (SO₄) có hóa trị II.

Ví dụ 3: Hãy chọn công thức hóa học phù hợp với hóa trị IV của nitơ trong số các công thức sau:

A. NO.

B. N₂O₅.

C. NH₃.

D. NO₂.

Lời giải:

Chọn D

Trong các công thức hóa học trên H có hóa trị I, O có hóa trị II.

- Xét NO:

Gọi N có hóa trị là a, ta có:

1.a = 1.II ⇒ a = II (loại).

- Xét N₂O₅:

Gọi N có hóa trị là a, ta có:

2.a = 5.II ⇒ a = V (loại).

- Xét NH₃:

Gọi N có hóa trị là a, ta có:

1.a = 3.I ⇒ a = III (loại).

- Xét NO₂:

Gọi N có hóa trị là a, ta có:

1.a = 2.II ⇒ a = IV (thỏa mãn).

C. Bài tập vận dụng

Câu 1: Dựa vào quy tắc hoá trị cho biết trường hợp nào viết đúng quy tắc với công thức tổng quát (với a, b lần lượt là hoá trị của A, B)

A. a : x = b : y

B. ay = Bx

C. a.x = b.y

D. a + x = b + y

Lời giải:

Chọn C.

- Quy tắc hóa trị: Trong công thức hóa học, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của hóa trị và chỉ số của nguyên tố kia.

⇒ Theo quy tắc hóa trị: x.a = y.b.

Câu 2: Cho hợp chất có công thức hóa học P₂O₅, biết P có hoá trị V và O có hoá trị II. Vậy biểu thức nào sau đây viết đúng quy tắc?

A. V.2 = II.5

B. V.5 = II.2

C. II.V = 2.5

D. V + 2 = II + 5

Lời giải:

Chọn A.

Câu 3: Có các hợp chất: PH₃, P₂O₃ trong đó P có hoá trị là

A. II.

B. III.

C. IV.

D. V.

Lời giải:

Chọn B.

- Xét hợp chất PH₃:

H có hóa trị I, gọi hóa trị của P là a.

Theo quy tắc hóa trị có: 1.a = 3.I ⇒ a = III.

- Xét hợp chất P₂O₃:

O có hóa trị II, gọi hóa trị của P là b.

Theo quy tắc hóa trị có: 2.b = 3.II ⇒ b = III.

Vậy trong các hợp chất PH₃ và P₂O₃ thì P có hóa trị III.

Câu 4: Một oxit có công thức Mn₂O_x có phân tử khối là 222. Hoá trị của Mn trong oxit là

A. III.

B. IV.

C. VII.

D. V.

Lời giải:

Chọn C.

Theo bài ra ta có: 2.55 + 16.x = 222.

Giải phương trình được x = 7.

Vậy oxit có công thức hóa học là Mn₂O₇.

Oxi có hóa trị II, gọi hóa trị của Mn là a. Theo quy tắc hóa trị có:

2.a = 7.II ⇒ a = VII.

Câu 5: Một hợp chất của lưu huỳnh với oxi trong đó oxi chiếm 60% về khối lượng. Hoá trị của S trong hợp chất đó là

A. IV.

B. V.

C. II.

D. VI.

Lời giải:

Đặt công thức hóa học của hợp chất có dạng: SO_x.

Theo bài ra: %mO= 60% x = 3

Vậy công thức hóa học của oxit là SO₃.

Hóa trị của O là II, đặt hóa trị của S là a. Ta có:

1.a = 3.II ⇒ a = VI.

Câu 6: Biết trong công thức hóa học BaSO₄ thì Ba có hóa trị II. Hóa trị của nhóm (SO₄) là

A. I.

B. II.

C. III.

D. IV.

Lời giải:

Chọn B.

Đặt hóa trị của nhóm (SO₄) là a.

Theo quy tắc hóa trị, ta có: 1.II = 1.a ⇒ a = II.

Vậy nhóm (SO₄) có hóa trị II.

Câu 7: Cho công thức hóa học H₃PO₄. Hóa trị của nhóm (PO₄) là

A. I.

B. II.

C. III.

D. IV.

Lời giải:

Chọn C.

H có hóa trị I, gọi hóa trị của nhóm (PO₄) là a.

Theo quy tắc hóa trị có: 3.I = 1.a ⇒ a = III.

Vậy nhóm (PO₄) có hóa trị III.

Câu 8: Một oxit có công thức Al₂O_x có phân tử khối là 102. Hóa trị của Al là

A. I.

B. II.

C. III.

D. IV.

Lời giải:

Chọn C.

Ta có: 27.2 + 16.x = 102.

Giải phương trình được x = 3. Vậy oxit là Al₂O₃.

Đặt a là hóa trị của Al. Ta có:

2.a = 3.II ⇒ a = III.

Câu 9: Dãy nào sau đây gồm các nguyên tố có hóa trị I trong hợp chất?

A. H, Na, K.

B. Mg, O, H.

C. O, Cu, Na.

D. O, K, Na.

Lời giải:

Chọn A.

Câu 10: Một oxit của Crom là Cr₂O₃. Muối trong đó Crom có hoá trị tương ứng là

A. CrSO₄.

B. Cr₂(SO₄)₃.

C. Cr₂(SO₄)₂.

D. Cr₃(SO₄)₂.

Lời giải:

Theo quy tắc hóa trị xác định được Crom có hóa trị III.

Muối mà crom có hóa trị III là Cr₂(SO₄)₃.

Chọn B.

D. Bài tập tự luyện

Câu 1: Hợp chất giữa Cr hoá trị III và (PO₄) hoá trị III có công thức hoá học đúng là

A. CrPO₄.            

B. Cr₂(PO₄)₃.                 

C. Cr₃(PO₄)₂.                 

D. Cr(PO₄)₂.

Câu 2: Từ hoá trị của Al trong Al₂O₃. Hãy chọn công thức hoá của hợp chất giữa Al liên kết với gốc (SO₄) có hóa trị II trong số các công thức sau:

A. Al₂(SO₄)₃.                 

B. AlSO₄.            

C. Al₃(SO₄)₂.                 

D. Al(SO₄)₃.

Câu 3: Hợp chất nào sau đây C có hóa trị II?

A. CaCO₃.           

B. CH₄.                

C. CO.                 

D. CO₂.

Câu 4: Kim loại X có hoá trị III, công thức muối sulfate của kim loại X là

A. XSO₄.             

B. X(SO₄)₃.          

C. X₂(SO₄)₃.         

D. X₃SO₄.

Câu 5: N có hóa trị II trong công thức hóa học nào sau đây?

A. NO.                 

B. N₂O.                

C. N₂O₅.              

D. NO₂.

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 8 có đáp án hay khác:

---